Τον Σεπτέμβριο 2009 το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο μαζί με άλλα ευρωπαϊκά επιμελητήρια, από ανησυχία για την επιδεινούμενη οικονομική κατάσταση της χώρας, ολοκλήρωσε μια σειρά δημόσιων συζητήσεων με τους διατελέσαντες Υπουργούς Οικονομικών από το 1990 μέχρι τότε, με θέμα την αναζήτηση στρατηγικής για την ελληνική οικονομία και τον εντοπισμό των βασικών αξόνων και δράσεων μιας μεταρρυθμιστικής πολιτικής. Το συνολικό υλικό επεξεργάστηκαν ο τότε επιστημονικός διευθυντής του ΙΟΒΕ Γιάννης Στουρνάρας και ο διευθύνων σύμβουλος της Boston Consulting Group Νίκος Βρεττός που εκπόνησαν μια λεπτομερή έκθεση, με σκέψεις, δράσεις και προτάσεις για ένα μεταρρυθμιστικό πλαίσιο και πρόγραμμα ανάκαμψης κι αναδιάταξης της ελληνικής οικονομίας με ορίζοντα το 2020. Προτάθηκε δηλαδή ο σχεδιασμός ενός συνεκτικού δεκαετούς διάρκειας τουλάχιστον προγράμματος ανασυγκρότησης της οικονομίας μέσα από την υιοθέτηση νέων σύγχρονων όσο και δοκιμασμένων προτύπων για την φορολογία, την κοινωνική ασφάλιση και τις εργασιακές σχέσεις. Τα νέα πρότυπα θα έπρεπε να εξυπηρετούν βασικούς στόχους, δηλαδή να είναι ορθολογικά, διαφανή, κοινωνικά δίκαια, αναπτυξιακά και, τέλος, να συμβάλουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Παράλληλα, προτεινόταν ο ορθολογικός επανασχεδιασμός της δημόσιας διοίκησης ώστε να καταστεί περισσότερο αποτελεσματική, χρήσιμη για τους πολίτες κι εργαλείο υλοποίησης του εκάστοτε κυβερνητικού σχεδιασμού. Φιλοδοξούσε, τέλος, να συμβάλλει στη συζήτηση για ένα νέο όραμα που ακόμα και σήμερα έχει ανάγκη ο τόπος. Η έκθεση αυτή παραδόθηκε στην πολιτική ηγεσία της χώρας για υλοποίηση.
Έκτοτε, ακολούθησε η προσφυγή στο ΔΝΤ, η χωρίς διαπραγμάτευση υπογραφή Μνημονίων που εξυπηρετούσαν μόνο δημοσιονομικού χαρακτήρα στόχους χωρίς αναπτυξιακό σχεδιασμό και προοπτική, η επιδείνωση της ύφεσης και μαζί με αυτή η απώλεια ενός μεγάλου ποσοστού του ΑΕΠ και η οικονομική ταλαιπωρία πολιτών και επιχειρήσεων που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Πιεσμένες από τους δανειστές τους οι ελληνικές κυβερνήσεις «αναγκάσθηκαν» να νομοθετήσουν μια σειρά αναγκαίων μεταρρυθμίσεων για να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας που οι περισσότερες προβλεπόταν από την έκθεση Στουρνάρα-Βρεττού και που, όμως, δεν πέτυχαν μέχρι σήμερα τον στόχο τους γιατί είτε ήταν ατελείς είτε δεν πειθαρχούσαν σε συγκεκριμένη αναπτυξιακή στόχευση.
Τελευταία, επανέρχεται η συζήτηση για τον υιοθέτηση ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου βασισμένου σε προτάσεις διαφόρων διεθνών κι ελληνικών μελετητικών οίκων. Αντιλαμβάνεται καθένας ότι η παραγωγική υστέρηση της χώρας και η αναπτυξιακή άπνοια δημιουργεί την ανάγκη της πολιτικής ηγεσίας να λάβει κάποια μέτρα ώστε να αξιοποιηθεί η πρόσφατη σχετικά ικανοποιητική μεταστροφή των διεθνών αγορών απέναντι στην Ελλάδα. Αλλά ποια μέτρα; Είναι τάχα δουλειά της πολιτικής ηγεσίας να επιβάλλει ή στην καλύτερη περίπτωση να οριοθετήσει ένα συγκεκριμένο αναπτυξιακό πρότυπο για την χώρα; Να επιβάλλει δηλαδή συγκεκριμένες στοχεύσεις στην ελληνική επιχειρηματικότητα; Φοβίζει μια τέτοια τάση και θυμίζει σοβιετικού τύπου κατευθύνσεις που ακόμα κι ο σημερινός Υπουργός Οικονομικών είχε κατ’ επανάληψη στηλιτεύσει πριν αναλάβει τα σημερινά του καθήκοντα.
Η οικονομία δεν αντέχει τέτοιους πειραματισμούς. Δεν χρειάζεται νέα αναπτυξιακά πρότυπα δουλεμένα από θεωρητικούς που ασφαλώς και δεν τους υποτιμά κανείς γιατί κάνουν τη δουλειά τους. Η οικονομία το μόνο που χρειάζεται είναι η πολιτική ηγεσία να υλοποιήσει αμέσως μια περαιτέρω σειρά μεταρρυθμίσεων που θα απαλείψουν στρεβλώσεις κι αγκυλώσεις που εδώ και δεκαετίες ταλαιπωρούν την επιχειρηματικότητα και δεν της επιτρέπουν να αξιοποιήσει τον έμφυτο δυναμισμό της. Ας της δώσουμε την δυνατότητα να βρει μόνη τον δρόμο της όπως τον έβρισκε πάντα στην μακρά ιστορία της, χωρίς υποδείξεις και κηδεμονίες. Απλά πράγματα: ουσιαστικό άνοιγμα των επαγγελμάτων, περιορισμό έως και πλήρη απάλειψη των συναρμοδιοτήτων, ουσιαστική απλοποίηση διαδικασιών παντού, ολοκλήρωση του χωροταξικού σχεδιασμού, επιτάχυνση των αποκρατικοποιήσεων, ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης και πολλά άλλα παρόμοια. Μεταρρυθμίσεις που να είναι ουσιαστικές κι εφαρμόσιμες κι όχι μπαλώματα πού υποκρύπτουν πολιτικούς φαβοριτισμούς. Αυτό που λέγαμε το 2009 ισχύει και σήμερα, δηλαδή να καταλήξουμε σε ένα μικρό κι ευέλικτο κράτος, φιλικό στον πολίτη και στην επιχειρηματικότητα. Μόνον έτσι ενισχύουμε αποφασιστικά την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας.
Η Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια πέτυχε μια σχετική ονομαστική προσαρμογή της οικονομίας της. Τώρα πρέπει να κατοχυρώσει αυτήν την επιτυχία με τη λήψη μέτρων διαρθρωτικής προσαρμογής ώστε και να θεμελιώσει γερά την θετική δημοσιονομική της σήμανση και να επιτρέψει στις μεταρρυθμίσεις να επιφέρουν την μεγάλη διαρθρωτική αλλαγή πού συνίσταται αρχικά στην απελευθέρωση της οικονομίας και τελικά στην παγίωση της δημοσιονομικής κι αναπτυξιακής ισορροπίας. Μήπως τελικά αυτό πρέπει να είναι το νέο μας όραμα;
*Ο Γιάννος Γραμματίδης είναι Πρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικής Πολιτικής & Δημόσιας Διακυβέρνησης του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου
