Το αυτοδιοίκητο των Κέντρων Πρόληψης στην Ελλάδα

Γράφει ο ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΖΙΓΓΙΡΙΔΗΣ BEng MSc AMIEE MILT
Μέλος ΔΣ ΔΙΚΕΠΡΕ
Αντιπρόεδρος Κέντρου Πρόληψης Μαγνησίας «Πρόταση Ζωής»
Πριν μερικές μέρες κατατέθηκε ερώτηση της βουλευτoού Αιτωλοακαρνανίας, Μαρία Τριανταφύλλου, του Γιώργου Βαρεμένου και άλλων τριάντα βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, για την εκπόνηση και ψήφιση νέου θεσμικού πλαισίου για τα Κέντρα Πρόληψης Εξαρτήσεων στους αρμόδιους υπουργούς Υγείας και Εσωτερικών.
Οι βουλευτές επισημαίνουν, ότι το παρωχημένο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των κέντρων πρόληψης δυσχεραίνει τις προσπάθειες των εργαζομένων και είναι αναγκαία η ολιστική αναδιάρθρωση των δομών, έτσι ώστε, να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις για πρόληψη και προσφορά.
Αναφέρονται σε πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ το 2010 όπου και πρότεινε τη μετεξέλιξη των Κέντρων Πρόληψης σε 13 ΝΠΔΔ. Συνεχίζοντας οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ τονίζουν την αναγκαιότητα για συγκρότηση ενιαίου και ανεξάρτητου φορέα για τα Κέντρα Πρόληψης, ο οποίος θα προάγει την ολιστική αντιμετώπιση του φαινομένου των εξαρτήσεων στο επίπεδο της πρόληψης, τη διαφάνεια και την ενεργητική συμμετοχή εκπροσώπων των τοπικών κοινωνιών.
Στο πλαίσιο της πρότασης διασφαλίζεται αφενός η μηδενική επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού και, αφετέρου, η εξοικονόμηση πόρων χάρη στις οικονομίες κλίμακας που θα επιτευχθούν με το πέρασμα από τις 67 αστικές εταιρείες σε έναν ενιαίο, υπεύθυνο και ευέλικτο οργανισμό, ο οποίος θα λειτουργεί στη βάση δημοκρατικών αρχών και κοινωνικής λογοδοσίας.
Αυτές λοιπόν είναι οι προτάσεις των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ βασισμένες στον αρχικό σχεδιασμό του κόμματος το 2010. Με αφορμή αυτήν την επιστολή ας αναλυθούν λοιπόν κάποια σημεία από τα παραπάνω.
Τα κέντρα πρόληψης λειτουργούν ως αστικές εταιρείες στις οποίες συμμετέχουν ενεργοί φορείς (επιστημονικοί και κοινωνικοί) των τοπικών κοινωνιών. Αυτή η δομή διασφαλίζει την τοπικότητα των δράσεων καθώς επίσης λόγω της ευελιξίας που διακρίνει τον τρόπο λειτουργίας τους την άμεση ανταπόκριση σε ανάγκες και αιτήματα των τοπικών κοινωνιών. Δεν κατανοώ λοιπόν πως δημιουργώντας 13 Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου που θα έχουν έδρα σε 13 μεγάλες πόλεις και καταργώντας τα 75 κέντρα πρόληψης, θα εξυπηρετήσει τις τοπικές ανάγκες των 75 πόλεων όπου δραστηριοποιούνται τα κέντρα πρόληψης σήμερα, με πιο άμεσο και αποτελεσματικό τρόπο. Όπως είναι λογικό θα χαθεί η αμεσότητα με τους τοπικούς φορείς και κατ επέκταση με τις τοπικές κοινωνίες.
Τα κέντρα πρόληψης χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Υγείας, το Υπουργείο Εσωτερικών και τους τοπικούς φορείς οι οποίοι συμμετέχουν σε αυτά. Η πρόταση των βουλευτών αναφέρει ότι θα ελαφρυνθεί ο κρατικός προυπολογισμός με την δημιουργία 13 ΝΠΔΔ. Πως ακριβώς θα επιτευχθεί αυτό; Εάν οι αρμοδιότητες μεταφερθούν στις ΥΠΕ τότε παραμένει η κρατική χρηματοδότηση. Εάν οι αρμοδιότητες μεταφερθούν στις περιφέρειες πως θα χρηματοδοτηθούν χωρίς προβλήματα και περικοπές γνωρίζοντας την τραγική οικονομική κατάσταση κάποιων περιφερειών; Δεν θα πρέπει οι περιφέρειες να ενισχυθούν από τον κρατικό προυπολογισμό ; Αν δεν ενισχυθούν τότε θα έχουμε Κέντρα Πρόληψης πολλών ταχυτήτων αφού κάποια δεν θα μπορούν να καλύψουν ούτε τα λειτουργικά τους έξοδα και κάποια θα επιτελούν το έργο τους απρόσκοπτα.
Η πρόταση των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει ότι με την δομή που προτείνεται θα υπάρξουν οικονομίες κλίμακος. Πως θα συμβεί αυτό αφού οι ανελαστικές δαπάνες οι οποίες είναι οι δαπάνες του προσωπικού καλύπτουν το 85% με 90% του προυπολογισμού των κέντρων; Πως θα υπάρξουν οικονομίες κλίμακος χωρίς την απόλυση εργαζομένων;
Πως ένας ενιαίος τεραστίου μεγέθους φορέας θα είναι πιο αποτελεσματικός και πιο δημοκρατικός; Μήπως μιλάμε για παρωχημένα κρατιστικά μοντέλα άλλων εποχών και άλλων χωρών; Eίναι πασιφανές ότι ο νέος φορέας θα είναι πιο γραφειοκρατικός, πιο δυσκίνητος και πιο απόμακρος από τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών.
H κυβέρνηση, κατά την άποψη μου, θέλει να δημιουργήσει ακόμη μία κρατική δομή και το κίνητρο που δίνεται στους εργαζομένους είναι η προοπτική της πρόσληψης στο δημόσιο. Εφόσον καταργηθούν οι σημερινές δομές θα απολυθούν όλοι οι εργαζόμενοι και οι νέοι εργαζόμενοι θα επαναπροσληφθούν με τον ΑΣΕΠ. Πως θα διασφαλιστούν οι υφιστάμενοι εργαζόμενοι;
Τα κέντρα πρόληψης λειτουργώντας με την υφιστάμενη δομή έχουν πετύχει:
Λιγότερο δημόσιο τομέα, ειδικά σε μια εποχή που το κοινωνικό αίτημα είναι η συρρίκνωση του
Αποφυγή Απολύσεων Εργαζομένων
Αύξηση των πεδίων δράσεων και διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής της πρόληψης
Αύξηση του αριθμού των ωφελουμένων ( 130.000 άτομα εξυπηρετούνται πανελλαδικά)
Αύξηση του αριθμού των κέντρων πρόληψης
Αναγνωρισιμότητα και εμπιστοσύνη από φορείς και πολίτες
Συνεργασία με πανεπιστήμια επιστημονικούς και ερευνητικούς φορείς.
Mε βάση τα παραπάνω προτείνονται από το Πανελλήνιο Δίκτυο Κέντρων Πρόληψης (ΔΙΚΕΠΡΕ):
Η διατήρηση του υφιστάμενου νομικού καθεστώτος λειτουργίας των Κέντρων Πρόληψης ως Αστικές μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες, έτσι όπως ορίσθηκαν με τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις ( Ν. 3459/2006, άρθρο 61 , όπως τροποποιήθηκε με τον Ν. 3966/2011).
Η διατήρηση της δυνατότητας των Κέντρων Πρόληψης να συνάπτουν συμβάσεις με το Δημόσιο και άλλους φορείς καθώς και η δυνατότητα υλοποίησης ευρωπαϊκών προγραμμάτων.
Η βελτίωση των διαδικασιών εποπτείας και της αξιολόγησης των Κέντρων Πρόληψης.
Η δυνατότητα Εξωτερικής αξιολόγησης των Κέντρων Πρόληψης, με βάση επιστημονικά και αξιόπιστα κριτήρια ώστε να αναδειχθούν οι όποιες ουσιαστικές δυσκολίες στη λειτουργία τους.
Η σύνταξη ενιαίου κανονισμού λειτουργίας των Κέντρων Πρόληψης όπου θα ρυθμίζονται θεσμικά ελλείμματα και ασάφειες.
Η διεύρυνση του ρόλου των Κέντρων Πρόληψης σε θέματα αγωγής υγείας που θα αφορούν τα σύγχρονα προβλήματα υγείας του ελληνικού πληθυσμού π.χ. παιδική παχυσαρκία, καρδιαγγειολογικά προβλήματα και προληπτικούς ελέγχους.