Τι συμβαίνει με την Κάρλα;

Tου Πάνου Τρ. Σκοτινιώτη
Η ανασύσταση της λίμνης Κάρλας, έργο προϋπολογισμού 245 εκατ. ευρώ, δικαίως χαρακτηρίστηκε ως η σημαντικότερη αποκατάσταση υγροβιοτόπου σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι αναμφισβήτητα έργο ζωής για την περιοχή.
Οι περιπέτειες του έργου είναι γνωστές, και οι διαχρονικές ευθύνες της Πολιτείας μεγάλες. Στη ρίζα του προβλήματος βρίσκεται η πολυδιάσπαση των αρμοδιοτήτων σε διάφορους φορείς. Κι αυτό, παρότι από την πρώτη στιγμή είχε επισημανθεί η ανάγκη για ενιαίο φορέα, ο οποίος να παρακολουθεί, εκτελεί, ελέγχει και συντονίζει τα πάντα. Αυτό άλλωστε απαιτούσε –και σωστά- και η απόφαση για τη χρηματοδότηση του έργου από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δυστυχώς ο Φορέας Διαχείρισης της Κάρλας όχι μόνο συστάθηκε με καθυστέρηση, αλλά και υπολειτούργησε, αφού έμεινε χωρίς ουσιαστικές αρμοδιότητες, πόρους και προσωπικό. Και αντί οι αρμοδιότητες και η ευθύνη να συγκεντρωθούν στον Φορέα, επελέγη η διασπορά τους, με αποτέλεσμα να χάνεται η ευθύνη ανάμεσα στους δαιδάλους της ελληνικής γραφειοκρατίας και της ανευθυνοϋπευθυνότητας.
Τον Μάιο του 2014 κλήθηκε να διαχειριστεί το έργο, στο σύνολό του πια, η Περιφέρεια Θεσσαλίας. Ήταν ένα θετικό βήμα. Η Περιφέρεια το παρέλαβε σε τελματώδη κατάσταση, έχοντας όντως να υπερβεί μεγάλες αντιξοότητες.
Είναι χαρακτηριστικό ότι λίγους μήνες μετά, στις 24.9.2014, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ύστερα από σχετική έρευνα στο πλαίσιο του προγράμματος «LAKEREMAKE», χαρακτήριζε «πραγματικά οριακή την κατάσταση στη λίμνη Κάρλας», και υπογράμμιζε την επιτακτική ανάγκη «να γίνουν κάποιες δραστικές ενέργειες». Ιδιαίτερη έμφαση έδινε στην εισαγωγή νερού από τον Πηνειό ποταμό στη λίμνη, που προϋπέθετε την επαναλειτουργία των αντλιοστασίων. «Χωρίς μια τέτοια παρέμβαση, η λίμνη δυστυχώς δεν έχει κανένα μέλλον και όλες οι προσδοκίες μας για τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος που να είναι σημείο αναφοράς για τον τόπο μας και για κάθε ανθρώπινη δράση, για τη γεωργία, τον πολιτισμό, την έρευνα και την οικολογία, θα έχουν σύντομα γκρεμιστεί», υπογράμμιζε χαρακτηριστικά.
Ενάμιση χρόνο από τη στιγμή που την ευθύνη του έργου είχε αναλάβει η Περιφέρεια Θεσσαλίας, ο περιφερειάρχης Κώστας Αγοραστός διαβεβαίωνε (7.12.2015) ότι το φυσικό αντικείμενο του έργου είχε ήδη υλοποιηθεί σε ποσοστό που ξεπερνούσε το 90%, ενώ είχε ήδη καλυφθεί με νερό περίπου το 50% της Κάρλας. Υποστήριζε μάλιστα ότι το έργο όχι απλώς λειτουργούσε, αλλά και ότι ήδη στην περιοχή είχαν επιστρέψει 181 είδη πτηνών και 13 είδη ψαριών, καθώς και πελεκάνοι. «Πλέον η ζωή έχει επιστρέψει για τα καλά στην περιοχή», δήλωνε εμφατικά.
Ωστόσο, μισό και πλέον χρόνο μετά, τον Αύγουστο του 2016, γίναμε μάρτυρες έντονης αντιπαράθεσης μεταξύ του περιφερειάρχη Θεσσαλίας και δύο καθηγητών Βιολογίας (Μαρίας Μουστάκα του ΑΠΘ και Κώστα Κορμά του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας), με «φόντο» τα δεκάδες νεκρά πουλιά. Πέραν του περιφερειάρχη, ενοχλημένη είχε εμφανιστεί και η πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης της Κάρλας, Ιφιγένεια Κάγκαλου, καθηγήτρια Βιολογίας και η ίδια, η οποία ισχυρίστηκε ότι οι δύο συνάδελφοί της είχαν ενεργήσει αντιδεοντολογικά, αποδεχόμενη ωστόσο «την κακή οικολογική κατάσταση της Κάρλας, για την ανατροπή της οποίας δουλεύουμε όλοι», όπως δήλωσε. Η δέσμευση πάντως του Κ.Αγοραστού ήταν σαφής: «Θα παραδώσουμε στη φύση και τους ανθρώπους ένα βιώσιμο έργο, και μέχρι τέλος του έτους (2016) θα έχει ολοκληρωθεί και η τελευταία εργολαβία».
Φθάσαμε όμως αισίως στον Οκτώβριο του 2017 και στο Αναπτυξιακό Συνέδριο Θεσσαλίας, με τον ίδιο πια τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα να υποστηρίζει στην ομιλία του (11.10.2017), ότι «το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2017, με κοινή δέσμευση όλων μας».
Κι ενώ «τρέχει» πλέον το 2018, βλέπουμε να αναβιώνει η αντιπαράθεση για την κατάσταση της λίμνης Κάρλας, με αφορμή τα νεκρά ψάρια που εντοπίστηκαν στις 23 Ιανουαρίου. Με την καθηγήτρια Βιολογίας του ΑΠΘ, Μαρία Μουστάκα, να υποστηρίζει πως αιτία των θανάτων είναι η τοξικότητα της λίμνης, άποψη όμως που απορρίπτουν τόσο ο Φορέας Διαχείρισης, όσο και η Περιφέρεια Θεσσαλίας. Η πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης, μάλιστα, πέρα από την αντιδεοντολογική τακτική που για μια ακόμη φορά καταλογίζει στην καθηγήτρια, επικαλείται αρνητικά ευρήματα από τις εργαστηριακές αναλύσεις, με την υποσημείωση ότι εκκρεμεί η ολοκλήρωση του παρασιτολογικού ελέγχου. Την ίδια ώρα, πάντως, ο δήμαρχος Ρήγα Φεραίου, Δ.Νασίκας, εντάσσει την «αναγεννημένη λίμνη Κάρλας» στο τρίπτυχο με το οποίο ο Δήμος επιδιώκει να καταστήσει την περιοχή τουριστικό προορισμό …
Το έργο δεν προσφέρεται ούτε για επιστημονικές, ούτε και για πολιτικές αντιπαραθέσεις. Ολοκληρωμένη και υπεύθυνη ενημέρωση απαιτείται, και ξεκάθαρες απαντήσεις. Και, πρωτίστως, εγγυήσεις ότι το έργο θα λειτουργήσει σύμφωνα με τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά που σχεδιάστηκε και πρέπει να έχει, ώστε να μην εξελιχθεί από έργο ζωής σε εφιάλτη, με συνέπειες εξόχως οδυνηρές. Περιβαλλοντικές, αλλά και οικονομικές.