Και μετά από τριάντα πέντε περίπου χρόνια από την ίδρυση του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, του Πανεπιστημίου ΜΑΣ (το «ΜΑΣ» ως Δημόσιο Πανεπιστήμιο με κεφαλαία γράμματα), επιτέλους ξεκινά ένα έργο πολλαπλής και πολυδιάστατης σημασίας. Το έργο της κατασκευής των φοιτητικών εστιών αλλά και άλλων πανεπιστημιακών χώρων στον χώρο της Βαμβακουργίας στην Νέα Ιωνία. Είναι αλήθεια πως πράγματι ανοίγονται πολλά θέματα που θα μπορούσαν να γίνουν αντικείμενο συζήτησης και που επιδέχονται πολλές και διαφορετικές προσεγγίσεις κι ανάλογα με την προσωπική και πολιτική σκέψη εκάστου.
Ζητήματα όπως, παραδείγματος χάρη ο αριθμός των δωματίων των εστιών και των εξυπηρετούμενων φοιτητών, που μπορεί να θεωρηθεί αντικειμενικά αρκετά μικρός σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες αλλά και με το ύψος της επένδυσης ή η μορφή χρηματοδότησης και κατασκευής του έργου με μια μορφή ΣΔΙΤ και τί ακριβώς αυτό σημαίνει για τις τσέπες των πολιτών, για τον ίδιο τον φοιτητή και την οικογένειά του, για την Πανεπιστημιακή Κοινότητα ή για την ίδια την εγκατάσταση, είναι ζητήματα μείζονος σημασίας που θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο σοβαρής ανάλυσης και διαφορετικής φυσικά προσέγγισης. Πολύ δε μάλλον που τα πάντα συμβαίνουν μέσα σ’ ένα ακραίο και εχθρικό ταξικά περιβάλλον για τους εργαζόμενους αλλά και την ‘’μεσαία’’ λεγόμενη τάξη.
Όμως δεν είναι η στόχευση τούτη την ώρα του κειμένου αυτού.
Στόχευση είναι να αναδειχθεί το τί ακριβώς σημαίνει και πώς θα λειτουργήσει μια ολόκληρη περιοχή ,όπως η ευρύτερη της Βαμβακουργίας , μια ολόκληρη πόλη όπως η Νέα Ιωνία , ολόκληρη η πόλη του Βόλου τελικά , μετά την ολοκλήρωση του έργου. Γιατί μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα ένας από τους πιο παραμελημένους και υποβαθμισμένους χώρους της πόλης και για πολλά χρόνια, πολύ δε περισσότερο τα τελευταία έξι, αποκτά ένα άλλο ειδικό βάρος. Αποκτά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ακόμα και οικονομικά ,αποκτά μια άλλη αστική μορφή, με συγκέντρωση λειτουργιών, υπηρεσιών και ανθρώπων μέσα αλλά κυρίως, σε ότι αφορά το υπάρχον αστικό περιβάλλον, έξω από τα όρια του συγκροτήματος της Βαμβακουργίας . Κοινώς επαναπροσδιορίζεται ολιστικά πλέον ΚΑΙ η μορφή ΚΑΙ ο ρόλος ΚΑΙ η αξία αλλά ΚΑΙ η συμπεριφορά της περιοχής, ως προς την λειτουργία της.
Στόχευση επίσης είναι η παράθεση κάποιων προτάσεων, σε μορφή κατεύθυνσης ,έτσι ώστε η κατηγορία των δικαιωματικά ‘’ωφελουμένων’’ από το έργο να μην προσδιοριστεί ,αλλά και να μην περιοριστεί αποκλειστικά και μόνο στον χώρο της Πανεπιστημιακής Κοινότητας αλλά κυρίως να επεκταθεί σ’ όλη την ευρύτερη περιοχή της Βαμβακουργίας , να ‘’ανοίξει’’ στην πιο μεγάλη της Νέας Ιωνίας ,επηρεάζοντας και αναβαθμίζοντας εν τέλει το σύνολο της πόλης του Βόλου.
Η ανάγκη εν προκειμένω για εμπορικά καταστήματα συγκεκριμένων αλλά και ποικίλων χρήσεων, η ανάγκη για χώρους εστίασης έξω από τον Πανεπιστημιακό χώρο , η ανάγκη για χώρους ήπιας και καθημερινής διασκέδασης- αναψυχής, η ανάγκη μελετημένων και οριοθετημένων κοινόχρηστων αλλά και δενδροφυτευμένων χώρων, είναι ζητήματα που θα έπρεπε μια σοβαρή Δημοτική Αρχή να είχε ήδη προβλέψει και να είχε ήδη τακτοποιήσει ως προς την πολεοδομική αποτύπωσή τους.
Η ανάγκη επίσης που υπάρχει και που θα γίνει εντονότερη παρελθόντος του χρόνου, για την προσαρμογή της περιοχής και της ζωής της ,στις νέες συνθήκες ,με επιτακτικές πλέον τις σοβαρές αστικές , πολεοδομικές και κυκλοφοριακές παρεμβάσεις, εξαρτημένες από τις νέες απαιτήσεις των καιρών ,είναι ένα από τα πολλά θέματα που θα έπρεπε ήδη να είχε μελετηθεί, σχεδιαστεί και γιατί όχι, υλοποιηθεί ήδη. Αυτό, βεβαίως, άξιζε στους εκεί κατοίκους διαχρονικά και ασχέτως της τελευταίας , εξαιρετικής φυσικά, εξέλιξης στην περιοχή με την κατασκευή του Πανεπιστημιακού Συγκροτήματος, αλλά αυτό είναι μια άλλη πονεμένη ιστορία.
Η ευθύνη λοιπόν ,από τη σκοπιά αυτή, μιας σοβαρής Δημοτικής Αρχής που βλέπει πολύ μπροστά και σχεδιάζει σοβαρά, υπηρετεί ταυτόχρονα τον δημότη διδασκόμενη από την εμπειρία άλλων πόλεων και που αντιλαμβάνεται τα προβλήματα στην πραγματική τους διάσταση, είναι πλέον τεράστια.
Πρέπει φερ’ ειπείν μια σοβαρή Δημοτική Αρχή να είχε ήδη μελετήσει ,το πώς(;) η διαφοροποίηση για παράδειγμα των παραμέτρων ζωής, εξαιτίας της νέας σύνθεσης του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της περιοχής ,δεν πρέπει να δημιουργήσει προϋποθέσεις, που αν προκύψουν μπορεί να οδηγήσουν σε δημιουργία ‘’γκέτο’’ ούτε όμως και σε χώρο ‘’ακανόνιστης’’ αστικής λειτουργίας ;
Πρέπει φερ’ ειπείν μια σοβαρή Δημοτική Αρχή, με τον σχεδιασμό και την πολιτική της ,να στοχεύει στην αποτροπή μιας πιθανής εμφάνισης ‘’κοινωνικών’’ αντιθέσεων, πλαστών κατά βάση αλλά ενδεχομένων, μεταξύ ‘’παλαιών’’ και ‘’νέων’’ ‘’ενοίκων’’ της περιοχής; Πρέπει μια σοβαρή Δημοτική Αρχή να είχε ήδη μελετήσει την ανάπλαση της περιοχής με πεζοδρομήσεις ,για παράδειγμα της οδού Ε. Γκλαβάνη που εκκινεί από την οδό Αδραμυττίου και καταλήγει στην είσοδο της Βαμβακουργίας και που με πολύ εύκολο, οικονομικό και όμορφο τρόπο θα μπορούσε να αντιστρέψει την εικόνα της περιοχής συνολικά ; Κι από μια άχρωμη αστική παραμελημένη γωνιά της πόλης, να την μετατρέψει σε μια χρωματισμένη ζωντανή ανθρώπινη κυψέλη ;
Πρέπει μια σοβαρή Δημοτική Αρχή να είχε ήδη σκεφθεί και αρχίσει να υλοποιεί την πεζοδρόμηση αυτή, έτσι ώστε να εξυπηρετήσει ταυτόχρονα τις υπάρχουσες εκπαιδευτικές δομές (Νηπιαγωγεία) αλλά και να υπηρετήσει την ανάγκη των σημερινών κατοίκων για ελεύθερο χώρο και ασφαλή κίνηση;
Πρέπει μια σοβαρή Δημοτική Αρχή να είχε ήδη φροντίσει ώστε μέσα από αυτή την διαδικασία πεζοδρόμησης να οριστούν έμμεσα και οι χώροι-υποδοχείς για την ανάπτυξη ήπιων μορφών εμπορίου ( ενσωματώνοντας τους υπάρχοντες) και αναψυχής, έτσι ώστε να μην εμφανιστούν φαινόμενα πολεοδομικής και λειτουργικής αστικής ‘’ασυμμετρίας’’ ;
Πρέπει μια σοβαρή Δημοτική Αρχή με τις Υπηρεσίες και το στελεχικό δυναμικό της να είχε ήδη μελετήσει και να είχε ήδη αρχίσει την κατασκευή, έτσι ώστε οι ποδηλατόδρομοι να είναι το κυρίαρχο μέσο συγκοινωνίας, που θα ενώνει με ασφάλεια τον νέο Πανεπιστημιακό χώρο, την ευρύτερη περιοχή της Βαμβακουργίας και του Νέου Δέλτα, με το υπόλοιπο δίκτυο ποδηλατοδρόμων ; Που θα έπρεπε βέβαια ήδη να είχε μελετηθεί κι από αυτή τη σκοπιά της εξέλιξης και που φυσικά ούτε κατά διάνοια δεν έχει μελετηθεί ;
Πρέπει μια σοβαρή Δημοτική Αρχή να είχε ήδη εκπονήσει σχέδιο ενοποίησης των αθλητικών , κοινόχρηστων και πράσινων χώρων της ευρύτερης περιοχής, μ’ εκείνους που σχεδιάζονται να κατασκευαστούν στις Πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις ,έτσι ώστε να επιτευχθεί μια ομαλή χωρική ζεύξη και αρμονική ένταξη του νέου στο υπάρχον, καταφέρνοντας έτσι το απολύτως επιθυμητό; Μια ενιαία και αδιαίρετη πολεοδομικά χωρική ενότητα. Πρέπει μια σοβαρή Δημοτική Αρχή να είχε ήδη έρθει σε επαφή με αρμοδίους ,έτσι ώστε να διερευνηθεί αν η κατάργηση από τον ΟΣΕ του “S” της Νέας Ιωνίας , θα μπορούσε να γίνει μια εξαιρετική αφορμή για τον σχεδιασμό συγκοινωνίας με τραμ (όχημα σταθερής τροχιάς) στις ήδη υπάρχουσες γραμμές του τρένου; Μιας συγκοινωνιακής επιλογής που θα μπορούσε αρχικά να ενώσει τα βόρεια , τα δυτικά ακρότατα αλλά και τα ενδιάμεσα τμήματα της πόλης του Βόλου ,με το κέντρο του και τον Σιδηροδρομικό Σταθμό σε ελαχιστότατο χρόνο και χωρίς να επιβαρύνει ποικιλότροπα το περιβάλλον ;
Πρέπει μια σοβαρή Δημοτική Αρχή να είχε ήδη έτοιμες τις κυκλοφοριακές αλλαγές και σχεδιασμένες τις νέες γραμμές Δημοσίων ή Δημοτικών Αστικών Συγκοινωνιών με οικολογικά οχήματα που θα διαθέτουν χώρους για φόρτωση ποδηλάτων; Πρέπει μια σοβαρή Δημοτική Αρχή να είχε ήδη προχωρήσει σε διαβούλευση με τους κατοίκους αλλά και το Πανεπιστήμιο έτσι ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την εισαγωγή της πολύπαθης περιοχής της Βαμβακουργίας και του Νέου Δέλτα στην νέα πολεοδομική «εποχή» ως τελείως διαφορετική από την μέχρι τώρα «γκρίζα» και δύσμορφη αστική;
Μπορεί να φανταστεί ο απλός πολίτης , δημότης τούτης της πόλης , την εικόνα της περιοχής αν είχαν δρομολογηθεί ή ακόμα περισσότερο υλοποιηθεί όλες αυτές, ή ανάλογες αυτών , παρεμβάσεις; Γιατί αν αυτή δεν είναι η πεμπτουσία της ύπαρξης μιας Δημοτικής Αρχής και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης , να παρεμβαίνει δηλαδή σε μια υποβαθμισμένη και ‘’πονεμένη’’ λαϊκή περιοχή, να της αλλάζει την μορφή και τον χαρακτήρα, και να την μετατρέπει από εχθρική γκρίζα και μουντή αστική ζώνη ,σ’ έναν όσο το δυνατόν φιλικότερο πολύχρωμο υποδοχέα ανθρώπων και ιδεών αλλά και ζώων και πουλιών ,τότε ποια είναι; Σ’ έναν υποδοχέα ταυτόχρονα των αντιθέσεων και των συνθέσεων τους. Των συνυπάρξεων και των ταξικών διαφορών τους. Των διαφορετικών προτεραιοτήτων και των ξεχωριστών αναγκών τους.
Και κάτω από αυτή την οπτική, πρέπει και αξίζει τελικά στην Νέα Ιωνία και στον Βόλο να μπουν σε μια εποχή που όταν θα αναμετρώνται με το μπόι τους , θα βρίσκονται πάντα ψηλότερα ;
Κι επειδή η αδιαπραγμάτευτη απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι πως φυσικά και αξίζει ,θα πρέπει να αντιμετωπιστεί και η πραγματικότητα.
Η πραγματικότητα λοιπόν είναι πως η σημερινή και για άλλα περίπου τρία χρόνια Δημοτική Αρχή Λούλη-Μπέου ούτε κατά διάνοια δεν μπορεί να μελετήσει, να σχεδιάσει και να υλοποιήσει τα όσα περιγράφηκαν παραπάνω .
Δεν γνωρίζω, ούτε και ενδιαφέρει ,αν αυτό οφείλεται σε εγγενή φυσική αδυναμία της ή στην έντονη και εμμονική πολλές φορές αδιαφορία της.
Δεν γνωρίζω επίσης ,ούτε όμως και ενδιαφέρει ,αν τα αυτοδιοικητικά αντανακλαστικά της μπορούν να ενεργοποιηθούν άμεσα σε τέτοιου είδους κατεύθυνση ή με υστέρηση πέντε και έξι ετών, όπως έχει συμβεί με τα Δικαστήρια , την Πυροσβεστική κλπ. Εκείνο που γνωρίζω είναι πως, την ώρα που γράφεται αυτό το κείμενο, είναι δομένη ,για κάποιον που ενδιαφέρεται να αντικρύσει την βαρβαρότητα της πραγματικότητας, η τραγική εικόνα που επικρατεί σε δρόμους πίσω από την Βαμβακουργία όπως η Πορταριάς, η Αλωπίου , η Μυκόνου κλπ. Δρόμοι αδιάβατοι που ούτε καν πινακίδες με το όνομα τους δεν έχουν. Κι εκείνο που επίσης γνωρίζω είναι η απίστευτη λατρεία, έως υποταγή, της σημερινής Δημοτικής Αρχής στο όχημα παρά στον άνθρωπο, όπως παντοιοτρόπως διαφημίζει, με τελευταία έκφραση αυτής της λογικής την «άλογη» συμπεριφορά της στην περίπτωση της Ζάχου και της Καραμπατζάκη.
Για τον λόγο αυτό και προτρέπω, αν μπορώ και με όσες δυνάμεις διατίθενται, κυρίως επικαλούμενος την ανάγκη και την λογική, τους Πανεπιστημιακούς ,σε συνεργασία με άλλους φορείς της πόλης θεσμικούς ή μη ,που έχουν ασχοληθεί ή πρόκειται ν’ ασχοληθούν με το θέμα, να επεξεργαστούν εκείνοι τις κατευθύνσεις και να προτείνουν τις λύσεις. Να κατεβούν στον δρόμο και να ενημερώσουν τους κατοίκους της περιοχής για την ‘’μεταμόρφωση’’ της περιοχής τους αλλά ταυτόχρονα ν’ αφουγκραστούν τις σκέψεις τους μα και ν’ αρμέξουν απ’ την σοφία τους. Γιατί όπως και να γίνει ,ο άνθρωπος που ζει σ’ ένα μέρος ,το πονάει και περισσότερο. Αλλά το γνωρίζει και περισσότερο.
Για τον λόγο αυτό προτρέπω και στις Αντιπολιτεύσεις ,να ανοίξουν το κεφάλαιο αυτό της πόλης ,της Βαμβακουργίας και του Νέου Δέλτα σαν αρχή, το κεφάλαιο της άλλης προσέγγισης , της διακριτής και διαφοροποιημένης συλλογιστικής από την συνήθη και αγοραία των τελευταίων ετών και να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Αν το επιθυμούν φυσικά κι αν το μπορούν συνάμα. Γιατί η ιστορία διδάσκει πως οι καιροί δεν περιμένουν αιώνια. Κι αν ξεμακρύνουν περισσότερο απ’ όσο πρέπει, αφού έτσι κι αλλιώς αυτή η πόλη είναι πίσω απ’ τον καιρό , τότε μόνο γκρίζες εικόνες θα αντικρίζουμε στους δρόμους της. Και τέτοιες εικόνες δεν δικαιούται κανείς να παραδώσει στους επόμενους ενοίκους αυτού του τόπου. Στις επόμενες γενιές. Κι όσο για τα άλλα , τα πιο βαθιά , θα υπάρξει ο χρόνος για τις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις. Θα υπάρξει ο χρόνος και ο τόπος για να διακριβωθεί αν το σύστημα είναι πράγματι κακό ,μοχθηρό και αιμοβόρο, που σαν δυνάστης εκμεταλλεύεται τον ιδρώτα και την εργασία του εργαζόμενου και της εργαζόμενης ! Μα και να συμφωνηθεί στο τέλος, γιατί θα συμφωνηθεί απ’ όλους, πως η στάση και η ‘’συμπεριφορά’’ των δομών εξουσίας , μια απ’ αυτές και η Δημοτική Αρχή-Εξουσία , είναι ευθέως ανάλογες της ιδεολογίας που υπηρετούν , καθορίζονται άμεσα από την κοινωνική και ταξική τους αναφορά και αποκτούν την ιδιαίτερη χροιά και δυναμική τους στον χρόνο και στον τόπο, από τα πρόσωπα που την εκφράζουν ή την ασκούν.
Για τον λόγο αυτό, τέλος, προτρέπω και στους εκεί κατοίκους της περιοχής ,ως τον κινητήρα της ιστορίας και πραγματικό πρωταγωνιστή της ,ν’ αδράξουν την ευκαιρία και ν’ αλλάξουν ανατρεπτικά τα δεδομένα του δικού τους , τοπικού, αστικού περιβάλλοντος . Γιατί μόνο να κερδίσουν έχουν απ’ αυτό . Μόνο να κερδίσουν. Κι αυτοί ,μα και η πόλη ολόκληρη.
Κώστας Δ. Γαργάλας
Πολιτικός Μηχανικός
Μέλος της Δ.Ε του ΤΕΕ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ
Μέλος της Αυτόνομης Παρέμβασης Μηχανικών Μαγνησίας.
