Η εικόνα του αθλητή που προπονείται αδιάκοπα, ιδρώνει στο γήπεδο και διαρκώς προσπαθεί να ξεπεράσει τα όριά του είναι γνωστή σε όλους. Αυτό που δεν φαίνεται πάντα με την πρώτη ματιά είναι η μάχη που δίνεται… μέσα του.
Η αθλητική απόδοση δεν είναι μόνο θέμα φυσικής κατάστασης ή ταλέντου· είναι και θέμα μυαλού. Η ψυχολογία, όπως δείχνουν οι έρευνες, παίζει ίσως τον πιο καθοριστικό ρόλο, ειδικά όταν η διαφορά ανάμεσα στη νίκη και την ήττα κρίνεται σε χιλιοστά του δευτερολέπτου ή σε μια στιγμιαία απόφαση.
Η νοητική διάσταση της αθλητικής επιτυχίας
Η αθλητική ψυχολογία είναι ο επιστημονικός κλάδος που μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι ψυχολογικοί παράγοντες επηρεάζουν την αθλητική επίδοση, τη συμμετοχή και την ευεξία. Δεν είναι τυχαίο πως κορυφαίοι αθλητές έχουν μιλήσει ανοιχτά για τη σημασία της ψυχικής τους κατάστασης και της στήριξης από ψυχολόγους, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί βασικό προγνωστικό στοιχήματος σε ιστοσελίδες όπως της Kingbet αλλά και θέμα συζήτησης σε αθλητικές εκπομπές.
Σύμφωνα με έρευνα της Αμερικανικής Αθλητιατρικής Εταιρείας (ACSM), το μεγαλύτερο ποσοστό των επαγγελματιών προπονητών πιστεύει ότι η ψυχολογία είναι πιο σημαντική από τη φυσική κατάσταση όταν μιλάμε για αθλητές υψηλού επιπέδου. Και δεν έχουν άδικο: σε στιγμές υψηλής πίεσης, αυτό που κάνει τη διαφορά δεν είναι το πόσο δυνατά μπορείς να τρέξεις, αλλά το πόσο καλά μπορείς να συγκεντρωθείς, να ελέγξεις το άγχος και να μείνεις ψύχραιμος.
Άγχος, αυτοπεποίθηση και συγκέντρωση: το τρίγωνο της ψυχολογικής ισορροπίας
Ένα από τα σημαντικότερα ψυχολογικά στοιχεία στην αθλητική απόδοση είναι το άγχος, το οποίο όμως, αντιθέτως με ό,τι μπορεί να πιστεύουμε, δεν έχει πάντα αρνητικό πρόσημο. Το λεγόμενο “ευεργετικό άγχος” κινητοποιεί τον αθλητή, του δίνει ενέργεια και τον κάνει πιο προσεκτικό. Όμως, όταν ξεπεραστεί το όριο, μετατρέπεται σε αναστολέα της απόδοσης.
Η αυτοπεποίθηση είναι επίσης βασικός παράγοντας. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι αθλητές με υψηλή αυτοπεποίθηση τείνουν να ανακάμπτουν πιο γρήγορα από αποτυχίες, παίρνουν πιο ριψοκίνδυνες αλλά επιτυχημένες αποφάσεις και έχουν πιο σταθερή απόδοση.
Η συγκέντρωση, τέλος, είναι ο σιωπηλός ήρωας. Όσο πιο ψηλό είναι το επίπεδο, τόσο μεγαλύτερη είναι η πίεση. Από τα φώτα της δημοσιότητας μέχρι τον ήχο του πλήθους, όλα μπορούν να αποσυντονίσουν έναν αθλητή. Η ικανότητα να εστιάζει κανείς στον στόχο του, αγνοώντας τα εξωτερικά ερεθίσματα, είναι συχνά αυτή που χαρίζει τη νίκη.
Ο ρόλος του αθλητικού ψυχολόγου
Ο αθλητικός ψυχολόγος είναι βασικός σύμμαχος στην προετοιμασία, την ενίσχυση του κινήτρου, τη διαχείριση απογοήτευσης και την ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας. Η ψυχολογική προπόνηση μπορεί να περιλαμβάνει τεχνικές όπως η θετική απεικόνιση (visualization), οι αναπνοές χαλάρωσης, ο καθορισμός στόχων και η διαχείριση εσωτερικού διαλόγου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση της Simone Biles, της Αμερικανίδας αθλήτριας της ενόργανης γυμναστικής που αποχώρησε από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο το 2021 για να προστατεύσει την ψυχική της υγεία. Η πράξη αυτή όχι μόνο προκάλεσε παγκόσμιο θαυμασμό αλλά άνοιξε και τη συζήτηση για την ανάγκη ψυχολογικής στήριξης στους αθλητές, ακόμα και στους κορυφαίους.
Το μέλλον του αθλητισμού είναι ολιστικό
Στις μέρες μας, οι περισσότερες ομάδες και ακαδημίες επενδύουν σε ψυχολόγους, life coaches και νοητική προπόνηση, κατανοώντας πως το σώμα και το μυαλό πρέπει να δουλεύουν μαζί.
Η αθλητική ψυχολογία δεν είναι πια πολυτέλεια ή ταμπού. Είναι εργαλείο απαραίτητο όσο και το πρόγραμμα φυσικής προπόνησης ή η σωστή διατροφή. Η ψυχική ανθεκτικότητα, η πίστη στον εαυτό και η ικανότητα διαχείρισης των εσωτερικών “θηρίων” είναι αυτά που μετατρέπουν έναν καλό αθλητή σε πρωταθλητή.
Η αθλητική απόδοση δεν εξαρτάται μόνο από μύες και τεχνικές. Εξαρτάται από το μυαλό, τη σκέψη και την ψυχική ισορροπία. Όσο πιο συνειδητοποιημένος είναι ένας αθλητής για τη σημασία της ψυχολογίας, τόσο πιο προετοιμασμένος είναι για τις πραγματικές προκλήσεις του ανταγωνισμού – όχι μόνο για να νικήσει, αλλά και για να αντέξει.
Ακολουθήστε το myvolos.net στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
