Τον περασμένο Απρίλιο, η Βενετία ξεκίνησε το αμφιλεγόμενο πείραμά της να χρεώνει τους τουρίστες με 5 ευρώ για να επισκέπτονται την πόλη, ορισμένες από τις πιο «φορτωμένες» ημέρες του χρόνου. Αλλά δεν είναι μόνο η ιταλική πόλη με τα 30 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως, που ενδιαφέρεται να δοκιμάσει νέους τουριστικούς φόρους.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ένα συμβούλιο στο Κεντ συνέστησε την καθιέρωση ενός τουριστικού φόρου για τις διανυκτερεύσεις στην κομητεία. Στη Σκωτία, είναι πιθανό μέχρι το 2026 οι επισκέπτες του Εδιμβούργου να αρχίσουν να πληρώνουν τέλος, ενώ η κυβέρνηση της Ουαλίας σχεδιάζει να εισαγάγει παρόμοια νομοθεσία αργότερα φέτος.
Υπάρχουν περισσότεροι από 60 προορισμοί σε όλο τον κόσμο στους οποίους εφαρμόζεται ήδη αυτού του είδους ο φόρος. Αυτοί ποικίλλουν από έναν πανεθνικό φόρο στην Ισλανδία μέχρι φόρο για συγκεκριμένες πόλεις στις ΗΠΑ. Ορισμένοι εφαρμόζονται εδώ και πολύ καιρό (η Γαλλία ήταν η πρώτη χώρα το 1910), αλλά οι περισσότεροι θεσπίστηκαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών.
Προτού η πανδημία γίνει παγκόσμιο φαινόμενο (και ο τουρισμός μπει «στον πάγο»), το 2020 χαρακτηρίστηκε από μια εφημερίδα ως η «χρονιά του τουριστικού φόρου», καθώς το Άμστερνταμ προστέθηκε σε έναν συνεχώς αυξανόμενο κατάλογο προορισμών, στον οποίο περιλαμβάνονται το Παρίσι, η Μάλτα και το Κανκούν, που χρεώνουν τους επισκέπτες για την απλή επίσκεψή τους.
Αυξάνονται οι μειώνονται οι τουρίστες;
Η εισαγωγή αυτών των τουριστικών φόρων υπήρξε συχνά αμφιλεγόμενη, με τους φορείς του κλάδου να εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις στο τουριστικό εμπόριο.
Και φαίνεται ότι η σχέση μεταξύ αυτών των εισφορών και του αριθμού των επισκεπτών δεν είναι απλή, με διάφορες μελέτες να καταλήγουν σε διαφορετικά συμπεράσματα. Για παράδειγμα, ορισμένοι έχουν υποστηρίξει ότι οι τουριστικές εισφορές εμπόδισαν τον διεθνή τουρισμό στις Βαλεαρίδες και τις Μαλδίβες και ότι μπορεί να αποτρέψουν τους ανθρώπους από το να συμμετέχουν στον εγχώριο τουρισμό.
Ωστόσο, σε ένα από τα πιο δημοφιλή τουριστικά σημεία του κόσμου με εισφορά, τη Βαρκελώνη, ο αριθμός των επισκεπτών έχει αυξηθεί σταθερά, με τους επισκέπτες των ξενοδοχείων να αυξάνονται από 7,1 εκατομμύρια το 2013 σε 9,5 εκατομμύρια το 2019.
Στην πραγματικότητα, η σχέση μεταξύ της εισφοράς επισκεπτών και της τουριστικής ροής είναι τόσο πολύπλοκη που δεν υπάρχει ενιαία άποψη, ακόμη και εντός της ίδιας χώρας.
Πού πηγαίνουν τα χρήματα
Αλλά τι γίνεται με άλλες επιπτώσεις, όπως τα πιθανά οφέλη από τη δαπάνη των εσόδων που συγκεντρώνονται; Για τους περισσότερους τόπους, τα έσοδα από τους τουριστικούς φόρους χρησιμοποιούνται για διαφημιστικές καμπάνιες του τουρισμού και για τη χρηματοδότηση τουριστικών υποδομών, όπως δημόσιες τουαλέτες, μονοπάτια για περπάτημα ή ποδηλασία, συνεδριακά κέντρα κλπ.
Στις Βαλεαρίδες, τα έσοδα τείνουν να πηγαίνουν σε έργα που μετριάζουν τις αρνητικές επιπτώσεις του τουρισμού στο περιβάλλον, τον πολιτισμό και την κοινωνία των νησιών. Σε αυτά περιλαμβάνονται η διαχείριση των αποβλήτων, η διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και των ιστορικών μνημείων και η κοινωνική στέγαση.
Σε γενικές γραμμές, οι φόροι στον τουρισμό έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία και υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι αποθαρρύνουν τους τουρίστες. Επίσης, έρευνες δείχνουν πως όταν οι τελευταίοι ενημερώνονται για το σκοπό για τον οποίο χρησιμοποιείται ο φόρος – και όταν αυτός σχετίζεται άμεσα με τη βελτίωση της εμπειρίας τους ή την ενίσχυση του βιώσιμου τουρισμού – είναι πρόθυμοι να τον αποδεχτούν και να τον πληρώσουν.
Το πρόβλημα των ημερήσιων εκδρομέων
Για πολλούς τουριστικούς προορισμούς, το σημαντικότερο πρόβλημα δεν είναι οι τουρίστες που διανυκτερεύουν, αλλά οι ημερήσιοι εκδρομείς, οι οποίοι χρησιμοποιούν τους τοπικούς πόρους, ενώ συνεισφέρουν ελάχιστα στην τοπική οικονομία. Για το λόγο αυτό, οι φόροι χρησιμεύουν επίσης στην αποτροπή των ημερήσιων επισκέψεων και στην ενθάρρυνση της μεγαλύτερης παραμονής.
Η Βενετία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτής της αλλαγής. Και τον περασμένο Απρίλιο, μετά από μακρές συζητήσεις μεταξύ της τοπικής αρχής, των κατοίκων και των ιδιοκτητών επιχειρήσεων, ξεκίνησε τη δοκιμαστική εφαρμογή ενός φόρου ημερήσιων επισκεπτών (το λεγόμενο «τέλος πρόσβασης»).
Στο Κεντ της Αγγλίας, μπορεί να χρειαστεί περισσότερος χρόνος για να καρποφορήσουν τέτοια ριζοσπαστικά σχέδια. Σε αντίθεση με τη Σκωτία και την Ουαλία, στην Αγγλία δεν υπάρχουν επί του παρόντος εθνικά σχέδια για τη θέσπιση τουριστικών φόρων. Στο Μάντσεστερ και στο Λίβερπουλ, οι επιχειρήσεις έχουν εφαρμόσει εθελοντικά τέλη διανυκτέρευσης στους επισκέπτες, ελλείψει της νομικής βάσης για την εφαρμογή υποχρεωτικών εισφορών.
Πολλές άλλες πόλεις θα ακολουθήσουν πιθανότατα το παράδειγμά τους. Οι φόροι στον τουρισμό είναι κάτι που ίσως όλοι μας πρέπει να υπολογίσουμε στον προϋπολογισμό των μελλοντικών ταξιδιωτικών μας σχεδίων, όποιος κι αν είναι ο προορισμός μας.
Με πληροφορίες από: Over 60 places around the world charge tourist taxes – and there’s more to come by Rhys ap Gwilym and Linda Osti
