Καμιά φορά, το φαγητό που καταναλώνουμε μπορεί να αλληλεπιδράσει με τα φάρμακα που παίρνουμε, αλλάζοντας τον τρόπο που αυτά δρουν στον οργανισμό μας. Οι επιστήμονες πλέον προσπαθούν όχι μόνο να κατανοήσουν αυτά τα φαινόμενα αλλά και να τα εκμεταλλευτούν προς όφελος των θεραπειών.
Ένα χαρακτηριστικό περιστατικό καταγράφηκε στην Ινδία, όπου ένας 46χρονος άνδρας έφτασε στα επείγοντα με επίμονη στύση πέντε ωρών. Είχε πάρει sildenafil (γνωστό ως Viagra) για στυτική δυσλειτουργία, σε απολύτως φυσιολογική δόση. Ωστόσο, οι γιατροί διαπίστωσαν πως πριν από τη σεξουαλική επαφή είχε πιει χυμό ροδιού, ο οποίος ενίσχυσε την ισχύ του φαρμάκου, προκαλώντας επικίνδυνη παράταση της δράσης του. Τελικά οι γιατροί αντιμετώπισαν την κατάσταση με ένεση που αντέστρεψε τα αποτελέσματα, αλλά του συνέστησαν να αποφεύγει το ρόδι στο μέλλον.
Αυτή η περίπτωση είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Υπάρχει ένας ολόκληρος όγκος επιστημονικών μελετών και καταγεγραμμένων περιστατικών που δείχνουν ότι η αλληλεπίδραση φαγητού-φαρμάκου μπορεί να έχει παράξενα, ανησυχητικά ή και επικίνδυνα αποτελέσματα.
Οι πιο γνωστές αλληλεπιδράσεις
- Το γκρέιπφρουτ και ο χυμός του είναι από τα πιο γνωστά παραδείγματα. Μπορεί να ενισχύσει σημαντικά τη δράση πολλών φαρμάκων, όπως στατίνες (για τη χοληστερίνη), αντιυπερτασικά (π.χ. νιφεδιπίνη, φελοδιπίνη), ανοσοκατασταλτικά (κυκλοσπορίνη), αλλά και αντι-ιικά και αντι-μαλαριακά. Αυτό συμβαίνει επειδή αναστέλλει το ένζυμο CYP3A4, το οποίο κανονικά διασπά αυτά τα φάρμακα. Όταν μπλοκάρεται, τα φάρμακα παραμένουν στο αίμα σε υψηλότερες και πιθανώς τοξικές συγκεντρώσεις.
- Ο χυμός cranberry κατηγορήθηκε ότι ενισχύει την ισχύ του αντιπηκτικού warfarin, κάνοντάς το πιο επικίνδυνο. Αν και μεταγενέστερες κλινικές μελέτες έδειξαν ότι φυσιολογική κατανάλωση cranberry μάλλον δεν δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα, η NHS στο Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθεί να προειδοποιεί τους ασθενείς, σε αντίθεση με τον FDA που το 2011 αφαίρεσε τη σχετική προειδοποίηση.
- Η γλυκόριζα φαίνεται να επηρεάζει ένζυμα που εμπλέκονται στη διάσπαση φαρμάκων όπως η διγοξίνη (για καρδιοπάθειες) και ορισμένα αντικαταθλιπτικά. Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν πως η επίδραση είναι μέτρια, αλλά η συστηματική κατανάλωση γλυκόριζας θα μπορούσε να ενισχύσει ανεπιθύμητες παρενέργειες.
- Σε μια ιδιαίτερη περίπτωση, ο καθηγητής Maria da Graça Campos από το Πανεπιστήμιο της Κοΐμπρα στην Πορτογαλία, εντόπισε έναν ασθενή που εμφάνισε σοβαρή τοξικότητα στο συκώτι επειδή έπινε αφέψημα αγκινάρας ενώ έπαιρνε φάρμακα για αρθρίτιδα, διαβήτη και υπέρταση. Η αγκινάρα περιέχει ουσίες που μπλόκαραν τον φυσιολογικό μεταβολισμό των φαρμάκων, προκαλώντας επικίνδυνη συσσώρευση στο ήπαρ.
- Το turmeric (κουρκουμάς) έχει αποδειχθεί ότι ενισχύει τη δράση αντιπηκτικών και αντιδιαβητικών φαρμάκων, ενώ σε άλλη περίπτωση, σε συνδυασμό με συμπλήρωμα από άλγη chlorella, προκάλεσε σοβαρή ηπατοτοξικότητα σε ασθενή με καρκίνο.
- Το βότανο St John’s Wort (Βαλσαμόχορτο) είναι γνωστό ότι επηρεάζει την αποτελεσματικότητα αντικαταθλιπτικών, αγχολυτικών, αντισυλληπτικών και χημειοθεραπευτικών φαρμάκων.
Άλλοι τύποι αλληλεπιδράσεων
- Το warfarin έχει ιδιαίτερη σχέση με τη βιταμίνη Κ που βρίσκεται στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. σπανάκι, μπρόκολο). Όταν καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα, μειώνεται η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ασθενείς πρέπει να τα αποφεύγουν, αλλά ότι η δοσολογία του φαρμάκου πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με τη σταθερότητα της διατροφής.
- Οι ασθενείς που λαμβάνουν MAOIs (μονοαμινοξειδάση αναστολείς) για κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές πρέπει να αποφεύγουν τρόφιμα πλούσια σε τυραμίνη (π.χ. παλαιωμένα τυριά, αλλαντικά, ζυμωμένα προϊόντα), επειδή υπάρχει κίνδυνος απότομης ανόδου της αρτηριακής πίεσης.
- Τα γαλακτοκομικά (γάλα, τυρί, γιαούρτι) μπορούν να εμποδίσουν την απορρόφηση αντιβιοτικών όπως η σιπροφλοξασίνη και η νορφλοξασίνη. Όπως εξηγεί ο καθηγητής Patrick Chan από το Western University of Health Sciences στην Καλιφόρνια, τα μόρια του ασβεστίου «αγκαλιάζουν» τα μόρια του φαρμάκου, εγκλωβίζοντάς τα στο έντερο. Η λύση: να αποφεύγεται η κατανάλωση γαλακτοκομικών 2–4 ώρες πριν ή μετά τη λήψη.
Προς την αξιοποίηση των αλληλεπιδράσεων
Αν και πολλές αλληλεπιδράσεις είναι επικίνδυνες, κάποιες μπορεί να έχουν θετικό θεραπευτικό όφελος. Ο βιολόγος Lewis Cantley (Harvard Medical School, Βοστώνη) έδειξε ότι ένας κετογονικός τρόπος διατροφής (χαμηλός σε υδατάνθρακες, πλούσιος σε κρέας και λαχανικά) μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα αντικαρκινικών φαρμάκων.
Σε μελέτες με ποντίκια, τα ζώα που ακολουθούσαν κετογονική δίαιτα ανταποκρίθηκαν πολύ καλύτερα στη θεραπεία. Σήμερα, ο Cantley μέσω της εταιρείας Faeth Therapeutics δοκιμάζει αυτή την προσέγγιση και σε μικρές ομάδες καρκινοπαθών, με παράλληλα πειράματα στο Memorial Sloan Kettering Cancer Center στη Νέα Υόρκη.
Εν τω μεταξύ, η ερευνήτρια Jelena Milešević από το Κέντρο Αριστείας στη Διατροφή και τον Μεταβολισμό στο Βελιγράδι, συνεργάζεται με βιοπληροφορικούς όπως ο Enrique Carrillo de Santa Pau (IMDEA Food Institute, Μαδρίτη) για να δημιουργήσουν μια μεγάλη βάση δεδομένων που καταγράφει εκατομμύρια αλληλεπιδράσεις τροφής-φαρμάκου.
Στόχος τους είναι να παρέχουν σε γιατρούς ένα εργαλείο που θα τους βοηθήσει να προβλέπουν καλύτερα πώς μπορεί να επηρεαστεί μια θεραπεία.
Συμπερασματικά
Συνολικά, οι αλληλεπιδράσεις φαρμάκων και τροφών δείχνουν ότι η διατροφή δεν είναι ποτέ ουδέτερη. Μπορεί να ενισχύσει, να αποδυναμώσει ή ακόμη και να μετατρέψει μια θεραπεία σε επικίνδυνη.
Η πρόκληση για την επιστήμη είναι να κατανοήσει καλύτερα αυτές τις σχέσεις, ώστε στο μέλλον η ιατρική να μη βασίζεται μόνο στη συνταγή ενός φαρμάκου, αλλά και στη διαμόρφωση μιας εξατομικευμένης διατροφής που θα την συνοδεύει.
Πηγή: BBC
www.ertnews.gr
Ακολουθήστε το myvolos.net στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
