Οι ηλιακές καταιγίδες, που αποκαλούμε και γεωμαγνητικές καταιγίδες εξαιτίας των αλλαγών που προκαλούν στο μαγνητικό πεδίο της Γης, αυξάνονται τα τελευταία χρόνια και αυτή που χτύπησε το βόρειο ημισφαίριο το περασμένο Σαββατοκύριακο ήταν μία από τις ισχυρότερες, δηλαδή επιπέδου 5.
Καθώς ο Ήλιος πλησιάζει φέτος στο αποκορύφωμα της δραστηριότητας στον 11ετή κύκλο του, γνωστό ως ηλιακό μέγιστο, οι ερευνητές έχουν παρατηρήσει όλο και πιο έντονες ηλιακές εκλάμψεις.
Η αυξημένη ηλιακή δραστηριότητα προκαλεί το Σέλας που «χορεύει» γύρω από τους πόλους της Γης, γνωστό ως Βόρειο Σέλας, ή aurora borealis, και Νότιο Σέλας, ή aurora australis. Όταν τα ενεργοποιημένα σωματίδια από τις εκτοξεύσεις μάζας στο ηλιακό στέμμα φτάνουν στο μαγνητικό πεδίο της Γης, αλληλεπιδρούν με τα αέρια της ατμόσφαιρας για να δημιουργήσουν διαφορετικό χρωματικό φως στον ουρανό. Τους τελευταίους μήνες οι ηλιακές καταιγίδες έχουν προκαλέσει Σέλας ορατό σε μέρη όπου σπάνια το βλέπουμε – ανάμεσά τους και η Ελλάδα.
Οι επιπτώσεις των γεωμαγνητικών καταιγίδων
Όμως το μαγνητικό πεδίο που μεταφέρουν αυτά τα σωματίδια, εκτός από το να προκαλέσει Σέλας μπορεί να επηρεάσει το μαγνητικό πεδίο της Γης και με λιγότερο… γοητευτικούς τρόπους.
Οι ηλιακές εκλάμψεις μπορούν να επηρεάσουν τις επικοινωνίες και το GPS σχεδόν αμέσως, επειδή διαταράσσουν την ιονόσφαιρα της Γης, ή μέρος της ανώτερης ατμόσφαιρας. Τα σωματίδια που απελευθερώνονται από τον Ήλιο μπορούν επίσης να διαταράξουν τα ηλεκτρονικά συστήματα των διαστημοπλοίων και να επηρεάσουν τους αστροναύτες χωρίς κατάλληλη προστασία μέσα σε 20 λεπτά έως αρκετές ώρες.
Το υλικό που στέλνεται με ταχύτητα μακριά από τον Ήλιο μπορεί να φτάσει στη Γη από 30 έως 72 ώρες μετά, προκαλώντας γεωμαγνητικές καταιγίδες που επηρεάζουν τους δορυφόρους και δημιουργούν ηλεκτρικά ρεύματα στην ανώτερη ατμόσφαιρα, τα οποία ταξιδεύουν μέσω του εδάφους και μπορούν να έχουν αντίκτυπο στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας.
Οι καταιγίδες επηρεάζουν επίσης τα σχέδια πτήσεων των εμπορικών αεροπορικών εταιρειών, οι οποίες έχουν οδηγίες να μένουν μακριά από τους πόλους της Γης κατά τη διάρκεια γεωμαγνητικών καταιγίδων λόγω απώλειας των δυνατοτήτων επικοινωνίας ή πλοήγησης.
Γιατί έχουν αυξηθεί
Κάθε 11 χρόνια περίπου, ο Ήλιος βιώνει περιόδους χαμηλής και υψηλής ηλιακής δραστηριότητας, η οποία σχετίζεται με την ποσότητα των ηλιακών κηλίδων στην επιφάνειά του. Αυτές οι σκοτεινές περιοχές, ορισμένες από τις οποίες μπορεί να φτάσουν το μέγεθος της Γης ή και μεγαλύτερο, δημιουργούνται από τα ισχυρά και συνεχώς μεταβαλλόμενα μαγνητικά πεδία του Ήλιου.
Στο παρακάτω βίντεο, μπορείτε να δείτε τη δραστηριότητα που καταγράφηκε στην κηλίδα AR3664 στις 9 Μαΐου:
Κατά τη διάρκεια ενός ηλιακού κύκλου, ο Ήλιος θα μεταβεί από μια ήρεμη σε μια έντονη και ενεργή περίοδο. Στην κορύφωση της δραστηριότητας, που ονομάζεται ηλιακό μέγιστο, οι μαγνητικοί πόλοι του Ήλιου αναστρέφονται. Στη συνέχεια, ο Ήλιος θα ηρεμήσει και πάλι κατά τη διάρκεια ενός ηλιακού ελάχιστου.
Το ηλιακό μέγιστο αναμένεται να κορυφωθεί στα μέσα έως τα τέλη του 2024, αλλά ο Ήλιος θα παραμείνει ενεργός για μερικά χρόνια μετά.
Οι πιο ακραίες περιπτώσεις
Ακραίες καταιγίδες έχουν εμφανιστεί και στο παρελθόν, όπως μία που έθεσε εκτός λειτουργίας το δίκτυο ηλεκτροδότησης στο Κεμπέκ το 1989 και το Συμβάν Κάρινγκτον του 1859. Η τελευταία παραμένει η πιο έντονη γεωμαγνητική καταιγίδα που έχει καταγραφεί ποτέ, προκαλώντας σπινθήρες και πυρκαγιές σε τηλεγραφικούς σταθμούς.
Εάν ένα τέτοιο γεγονός συνέβαινε σήμερα, θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιές αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων και να θέσει εκτός λειτουργίας ορισμένα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας για σημαντικό χρονικό διάστημα.
Με πληροφορίες από: Northern lights may be visible across parts of the US this weekend. Why are they so active right now? by Ashley Strickland, CNN
