Την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση αγωνίζονταν για το ποιος θα στείλει τον πρώτο άνθρωπο στη Σελήνη. Αν και η Αμερική κέρδισε το 1969 αυτό το στοίχημα, τώρα ξεκινά μια νέα – και πιο κρίσιμη – διαστημική κούρσα. Πρόσφατα έγινε γνωστό ότι η NASA σκοπεύει να εγκαταστήσει έναν αμερικανικό πυρηνικό αντιδραστήρα στη Σελήνη πριν από το 2030.
Σε επίσημο έγγραφο, το οποίο δημοσίευσε πρώτα το Politico, ο Σον Ντάφι, Υπουργός Μεταφορών των ΗΠΑ και προσωρινός διαχειριστής της NASA, αναφέρει πως η εγκατάσταση του πυρηνικού αντιδραστήρα θα επιτρέψει στις ΗΠΑ να ορίσουν μια «ζώνη αποκλεισμού» στην επιφάνεια της Σελήνης- ένα μέτρο που κρίνεται απαραίτητο για την προστασία της περιοχής όπου προγραμματίζεται η κατασκευή της σεληνιακής αμερικανικής βάσης, στο πλαίσιο του προγράμματος Artemis. Ωστόσο, οι ΗΠΑ δεν είναι η μόνη δύναμη που θέτει στόχο τη Σελήνη. Τον Μάιο, Κίνα και Ρωσία υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας για την κατασκευή δικού τους πυρηνικού αντιδραστήρα στη Σελήνη, με στόχο ολοκλήρωση του έργου έως το 2036.
Παρά τις μειώσεις σε επιστημονικά προγράμματα και τον μικρότερο προϋπολογισμό της NASA από το 1961, η Αμερική έχει επενδύσει πάνω από 7 δισεκατομμύρια δολάρια στην εξερεύνηση της Σελήνης. Το πρόγραμμα Artemis- το οποίο είχε αμφισβητηθεί στο παρελθόν και απειλείτο με περικοπές ακόμα και επί διακυβέρνησης Ντόναλντ Τραμπ- στοχεύει πλέον στον αποικισμό της Σελήνης έως το 2027.
Ο Ντάφι ζήτησε από τη NASA να «κινηθεί γρήγορα», προγραμματίζοντας την εγκατάσταση πυρηνικού αντιδραστήρα ισχύος τουλάχιστον 100 κιλοβάτ μέχρι το τέλος της δεκαετίας- αρκετής ισχύος για να τροφοδοτήσει 80 νοικοκυριά στις ΗΠΑ. Το προηγούμενο σχέδιο περιλάμβανε αντιδραστήρα ισχύος 40 κιλοβάτ, ωστόσο δεν είναι ξεκάθαρο αν θα αξιοποιηθούν τα ίδια τεχνικά σχέδια. Επίσης, δόθηκε εντολή να οριστεί επιβλέπων αξιωματούχος σε 30 ημέρες και σε 60 ημέρες να ξεκινήσει δημόσια πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος από ιδιωτικές εταιρείες.
Η πυρηνική ενέργεια θεωρείται κρίσιμη για τον αποικισμό της Σελήνης, καθώς δύο εβδομάδες κάθε μήνα βυθίζεται στο σκοτάδι, ειδικά γύρω από τον νότιο πόλο, όπου ο ήλιος δεν ανατέλλει ψηλά και ορισμένοι κρατήρες παραμένουν μόνιμα σκοτεινοί. Ως εκ τούτου, η επιβίωση βάσεων και διαστημοπλοίων μόνο με φωτοβολταϊκά ή μπαταρίες είναι σχεδόν αδύνατη. Ωστόσο, αυτό το ξαφνικό ενδιαφέρον για την εξερεύνηση της Σελήνης μπορεί να είναι αποτέλεσμα του αυξανόμενου ανταγωνισμού από άλλες υπερδυνάμεις.
«Η πρώτη χώρα που θα ενεργοποιήσει έναν αντιδραστήρα θα μπορεί πιθανώς να ορίσει μια ζώνη αποκλεισμού, εμποδίζοντας έτσι την είσοδο άλλων και δυσκολεύοντας την εγκατάσταση βάσης Artemis» προειδοποίησε ο Ντάφι.
Η αναφορά σχετίζεται προφανώς με τα σχέδια Ρωσίας και Κίνας για την εγκατάσταση πυρηνικού αντιδραστήρα ο οποίος θα τροφοδοτεί τον Διεθνή Σεληνιακό Ερευνητικό Σταθμό (ILRS), το 2036. Ο ILRS θα εγκατασταθεί κοντά στον νότιο πόλο της Σελήνης, σε απόσταση 100 χιλιομέτρων, με τη συμμετοχή 17 χωρών , μεταξύ των οποίων η Αίγυπτος, το Πακιστάν, η Βενεζουέλα, η Ταϊλάνδη και η Νότια Αφρική. Η Κίνα θα ανοίξει τον δρόμο με την αποστολή Chang’e 8, η οποία αναμένεται να επιχειρήσει την πρώτη επανδρωμένη προσσελήνωση της χώρας.
Ο σεληνιακός νότιος πόλος γίνεται πλέον επίκεντρο της νέας διαστημικής κούρσας. Όπως εξηγεί στην Daily Mail ο ειδικός σε θέματα ασφάλειας Δρ. Μαρκ Χίλμπορν από το King’s College στο Λονδίνο, «η Σελήνη είναι ένας τόπος όπου τα έθνη θα έχουν ανταγωνιστικά συμφέροντα. Θα υπάρχουν τμήματα της Σελήνης που θα είναι πιο πολύτιμα από άλλα και, ως εκ τούτου, θα μπορούσαν να αποτελέσουν συγκεκριμένα σημεία ανταγωνισμού. Η Σελήνη είναι πολύτιμη ως βάση χαμηλής βαρύτητας όπου μπορούν να κατασκευαστούν μελλοντικές διαστημικές εγκαταστάσεις. Τα σεληνιακά υλικά, που εξορύσσονται επιτόπου, θα ήταν πολύτιμα για την κατασκευή στοιχείων που θα προωθούσαν την εξερεύνηση της Σελήνης. Αν αυτά μπορούσαν να κατασκευαστούν στη Σελήνη, αντί να αποστέλλονται από τη Γη, το κόστος θα ήταν πολύ μικρότερο».
Ανησυχία προκαλεί το ενδεχόμενο η πρώτη χώρα που θα εγκατασταθεί στη Σελήνη να αποκτήσει και τον έλεγχο της περιοχής. Οι δραστηριότητες των χωρών στο διάστημα διέπονται από ένα σύνολο κανόνων που ονομάζεται Συνθήκη για το Εξωτερικό Διάστημα, η οποία υπογράφηκε το 1967. Οι χώρες που έχουν υπογράψει τη συνθήκη συμφωνούν ότι το διάστημα «δεν υπόκειται σε εθνική κυριότητα μέσω αξιώσεων κυριαρχίας, χρήσης, κατοχής ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο». Αυτό σημαίνει ρητά ότι τα κράτη δεν μπορούν να προβάλλουν νομικά εδαφικές διεκδικήσεις σε ουράνια σώματα όπως η Σελήνη.
Ωστόσο, στην πράξη, οι ΗΠΑ έχουν υιοθετήσει μια πολύ πιο δυναμική ερμηνεία του νομικού πλαισίου, υπογράφοντας το 2020 μια σειρά κανόνων γνωστών ως «Συμφωνίες Άρτεμις» (Artemis Accords). Οι συμφωνίες αυτές επιτρέπουν στα κράτη να θεσπίζουν «ζώνες ασφαλείας» – αποκλειστικές περιοχές στις οποίες δεν επιτρέπεται να εισέλθουν ή να δραστηριοποιηθούν μέλη άλλων κρατών χωρίς άδεια από τον «ιδιοκτήτη».
Παρότι οι ΗΠΑ διαβεβαιώνουν ότι τα όρια των «ζωνών ασφαλείας» θα αρθούν με την ολοκλήρωση της εκάστοτε αποστολής, στην περίπτωση μιας μόνιμης σεληνιακής εγκατάστασης αυτά τα όρια ουσιαστικά θα λειτουργούν σαν τα σύνορα ενός κυρίαρχου κράτους. Έτσι, τα κράτη που θα σπεύσουν πρώτα να δημιουργήσουν βάσεις αποκτούν ένα σημαντικό στρατηγικό πλεονέκτημα.
Η αυξανόμενη ανησυχία τροφοδοτείται από τη ραγδαία πρόοδο της Κίνας στο διαστημικό της πρόγραμμα. Οι ζώνες ασφαλείας μπορεί να είναι απαραίτητες για πυρηνικά έργα, αλλά αυτό εντείνει τον διαστημικό ανταγωνισμό. Όπως σημειώνει ο Δρ. Φάμπιο Τροντσέτι, ειδικός στο δίκαιο του διαστήματος στο Πανεπιστήμιο Northumbria, «οι ΗΠΑ προσπαθούν να φτάσουν πρώτες, ώστε να καθορίσουν μονομερώς τους κανόνες του παιχνιδιού».
Το γεγονός ότι Ρωσία και Κίνα δεν έχουν υπογράψει τις «Συμφωνίες Άρτεμις» σημαίνει πως δεν είναι υποχρεωμένες να σεβαστούν τις ζώνες απαγόρευσης των ΗΠΑ. Ο Τροντσέτι τονίζει ότι το διεθνές δίκαιο δεν αναγνωρίζει αυτές τις αξιώσεις, ενώ η Αμερική επιδιώκει να επιβάλει κανόνες που υπηρετούν τα δικά της συμφέροντα.
Έτσι, αυτό που ξεκίνησε ως επιστημονική εξερεύνηση της Σελήνης ενδέχεται να εξελιχθεί σε νέο πεδίο γεωπολιτικών αντιπαραθέσεων, καθώς οι εντάσεις μεταξύ κρατών φαίνεται να μεταφέρονται σταδιακά και στο Διάστημα.
ΠΗΓΗ: Daily Mail
www.ertnews.gr
Ακολουθήστε το myvolos.net στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
