Ο Ροντ Στιούαρτ είχε μερικούς καλεσμένους-έκπληξη σε συναυλία του πριν λίγες ημέρες στις ΗΠΑ: ο παλιός του φίλος, Όζι Όσμπορν, ο τραγουδιστής των Black Sabbath που πέθανε τον περασμένο μήνα, εμφανιζόταν σε μια γιγαντοοθόνη να βγάζει σέλφι σε ένα παραδείσιο φόντο, μαζί με άλλα αστέρια της ροκ που έχουν αφήσει τούτον τον μάταιο κόσμο, όπως ο Μάικλ Τζάκσον, η Τίνα Τέρνερ, ο Πρινς, ο Φρέντι Μέρκιουρι και ο Μπομπ Μάρλεϊ.
Οι εικόνες είχαν δημιουργηθεί από τεχνητή νοημοσύνη και δίχασαν τους θαυμαστές του Στιούαρτ και το κοινό γενικότερα. Κάποιοι τις κατήγγειλαν ως ασεβείς και αντιπαθητικές, ενώ άλλοι βρήκαν όμορφο τον φόρο τιμής.
Είναι άλλο ένα παράδειγμα ενός φαινομένου που διογκώνεται, της «ψηφιακής ανάστασης» – της δημιουργίας δηλαδή εικόνων και μποτς ανθρώπων που έχουν πεθάνει χρησιμοποιώντας φωτογραφίες, βίντεο, φωνητικά μηνύματα και άλλο υλικό. Οι εταιρείες που προσφέρουν τη δημιουργία “deathbots” (υπολογιστικά προγράμματα που εκτελούν εργασίες με ελεγχόμενο τρόπο βάσει των δεδομένων συμπεριφοράς του νεκρού που υπάρχουν) πλέον αφθονούν και τα ερωτήματα σχετικά με την εκμετάλλευση, την ιδιωτικότητα και τον αντίκτυπό τους στη διαδικασία πένθους πολλαπλασιάζονται.
«Είναι τεχνολογικά πολύ πιο εφικτό τώρα, λόγω των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων όπως το ChatGPT που είναι εύκολα διαθέσιμα στο ευρύ κοινό και πολύ απλά στη χρήση», σχολιάζει η Ιλάιν Κάσκετ, κυβερνοψυχολόγος με έδρα το Λονδίνο, η οποία εξηγεί ότι «αυτά τα γλωσσικά μοντέλα επιτρέπουν τη δημιουργία κάτι που να φαίνεται πραγματικά ρεαλιστικό. Όταν κάποιος πεθαίνει, αν υπάρχουν αρκετά ψηφιακά απομεινάρια – κείμενα, email, φωνητικές σημειώσεις, εικόνες – είναι δυνατό να δημιουργηθεί κάτι που να φαίνεται αρκετά οικείο».
Μόλις πριν από λίγα χρόνια, η «εικονική αθανασία» ήταν μια φουτουριστική ιδέα, ένα τεχνο-όνειρο πέρα από την εμβέλεια των απλών ανθρώπων. Πλέον, διαδραστικά avatar μπορούν να δημιουργηθούν σχετικά εύκολα και φθηνά, και η ζήτηση φαίνεται ότι έχει αυξητικές τάσεις.
Μια δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε από τη χριστιανική δεξαμενή σκέψης Theos το 2023 έδειξε ότι το 14% των ερωτηθέντων συμφώνησε ότι θα έβρισκε παρηγοριά αλληλεπιδρώντας με μια ψηφιακή εκδοχή ενός αγαπημένου προσώπου που είχε πεθάνει. Μάλιστα, όσο νεότερος ήταν ο ερωτώμενος, τόσο πιο πιθανό ήταν να είναι ανοιχτός στην ιδέα ενός deathbot.
Η επιθυμία διατήρησης των δεσμών με τα αγαπημένα πρόσωπα που έχουν πεθάνει δεν είναι κάτι καινούργιο. Παραδοσιακά, πολλοί πενθούντες διατηρούν πολύτιμα προσωπικά αντικείμενα που τους βοηθούν να νιώθουν κοντά στο άτομο που έχασαν. Οι άνθρωποι αναζητούν παλιότερες φωτογραφίες, παρακολουθούν βίντεο και ακούν μουσική που τους θυμίζει τον νεκρό. Συχνά τους ονειρεύονται ή φαντάζονται ότι τους βλέπουν με την άκρη του ματιού στην άλλη άκρη του δωματίου ή στον δρόμο.
«Οι άνθρωποι προσπαθούν να συνδεθούν με τους νεκρούς τους από τότε που υπάρχει το ανθρώπινο είδος», δήλωσε ο Μάικλ Τσόλμπι, καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και αναρωτιέται: «Έχουμε δημιουργήσει μνημεία για τους νεκρούς, έχουμε διατηρήσει τούφες μαλλιών, έχουμε ξαναδιαβάσει γράμματα. Τώρα το ερώτημα είναι: έχει κάτι να προσθέσει η τεχνητή νοημοσύνη;»
Η Λουίζ Ρίτσαρντσον, του τμήματος φιλοσοφίας του πανεπιστημίου Γιορκ και συν-ερευνήτρια σε ένα τετραετές πρόγραμμα για τη μελέτη του πένθους, δήλωσε ότι οι άνθρωποι συχνά επιδιώκουν να «διατηρήσουν μια αίσθηση σύνδεσης και εγγύτητας» με ένα αγαπημένο τους πρόσωπο που έχει πεθάνει, επισκεπτόμενοι τον τάφο του, μιλώντας μαζί του ή αγγίζοντας αντικείμενα που του ανήκαν.
«Τα deathbots μπορούν να εξυπηρετήσουν αυτόν τον σκοπό, όμως μπορούν επίσης να διαταράξουν τη διαδικασία πένθους», είπε. «Μπορούν να εμποδίσουν την αποδοχή του γεγονότος ότι το άτομο έχει χαθεί, αφού μπορεί κάποιος να αλληλεπιδράσει με το deathbot με συνεχή τρόπο».
Επίσης ελλοχεύει ο κίνδυνος τα deathbots να παρέχουν «αποστειρωμένες» αναπαραστάσεις ενός ατόμου, θεωρεί ο Τσόλμπι, θέτοντας στο περιθώριο δυσάρεστες πτυχές της προσωπικότητας του εκλιπόντος που τροφοδοτούν την τεχνητή νοημοσύνη.
Η ιδέα της δημιουργίας «ψηφιακών κλώνων» νεκρών ξεκίνησε από την Άπω Ανατολή. Στην Κίνα, η δημιουργία ενός απλού ψηφιακού avatar ενός αγαπημένου προσώπου μπορεί να κοστίσει μόλις 20 γιουάν (περίπου 2 ευρώ), αλλά σύμφωνα με μια εκτίμηση, η αγορά άξιζε 12 δισεκατομμύρια γιουάν (1,2 δισεκατομμύρια λίρες) το 2022, με τάσεις ραγδαίας αύξησης.
Πάντως, τα πιο προηγμένα, διαδραστικά avatar, τα οποία μπορούν να κινούνται και να συνομιλούν με τον πελάτη μπορούν να κοστίσουν χιλιάδες ευρώ. Η εκμετάλλευση του πένθους για ιδιωτικό κέρδος αποτελεί κίνδυνο, προειδοποιεί ο Τσόλμπι.
Η Κάσκετ επισημαίνει ότι άλλη μια παγίδα είναι η ιδιωτικότητα: «Ένα άτομο που είναι νεκρό δεν έχει καμία ευκαιρία να συναινέσει ή να αντιδράσει και δεν ασκεί κανέναν έλεγχο. Η δόλια χρήση ψηφιακού υλικού για τη δημιουργία πειστικών avatar για οικονομικό κέρδος είναι άλλη μια ανησυχία», πρόσθεσε.
Μερικοί άνθρωποι έχουν ήδη αρχίσει να ορίζουν στις διαθήκες τους ότι δεν επιθυμούν να χρησιμοποιηθεί το ψηφιακό τους υλικό μετά τον θάνατό τους.
Σύμφωνα με τον Τσόλμπι, υπάρχει ένα στοιχείο υπερβολικής δημοσιότητας γύρω από τα deathbots. «Δεν αμφιβάλλω ότι κάποιοι άνθρωποι ενδιαφέρονται για αυτό και νομίζω ότι θα μπορούσε να έχει κάποιες ενδιαφέρουσες εφαρμογές. Θα μπορούσε να είναι κάτι που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν περιοδικά – μπορώ να φανταστώ ότι αναδεικνύουν το μεταθανάτιο avatar ενός αποθανόντος συγγενή στο χριστουγεννιάτικο δείπνο ή στα γενέθλιά του».
«Αλλά αμφιβάλλω αν οι άνθρωποι θα προσπαθήσουν να διατηρήσουν σχέσεις με τους νεκρούς τους μέσω αυτής της τεχνολογίας για πολύ καιρό. Κάποια στιγμή, νομίζω ότι οι περισσότεροι από εμάς συμφιλιώνουμε τον εαυτό μας με το γεγονός του θανάτου, το γεγονός ότι το άτομο είναι νεκρό», καταλήγει ο φιλόσοφος.
Από την πλευρά της η Κάσκετ επισημαίνει ότι «αν χάσουμε την ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε τη θλίψη ή πείσουμε τον εαυτό μας ότι δεν είμαστε σε θέση να την αντιμετωπίσουμε, γινόμαστε πραγματικά ψυχολογικά εύθραυστοι. Δεν πρόκειται για παθολογία ή ασθένεια ή πρόβλημα που η τεχνολογία μπορεί να λύσει. Η θλίψη και η απώλεια είναι μέρος της φυσιολογικής ανθρώπινης εμπειρίας».
Πηγή: The Guardian
www.ertnews.gr
Ακολουθήστε το myvolos.net στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
