Υπέρμαχος της ομορφιάς, της φύσης και της συμπόρευσης της επιστήμης με την τέχνη, ήταν ο Γιώργος Γραμματικάκης, ο οποίος πέθανε σήμερα, Τετάρτη 25/10, σε ηλικία 84 ετών.
Φυσικός και Αστροφυσικός μα και πολύ δραστήριος, καθώς διετέλεσε κατά καιρούς πρόεδρος του Μουσείου Νίκου Καζαντζάκη, αντιπρόεδρος στο Δ.Σ. της Λυρικής, συγγραφέας, αρθρογράφος σε έντυπα, δε σταμάτησε να προσπαθεί να συνδυάσει τον επιστημονικό λόγο με κάποια μορφή Τέχνης: «Την μουσική, την ποίηση, την θεατρική η την κινηματογραφική εικόνα. Από τις αντιδράσεις του κοινού, έχω την αίσθηση ότι αυτή η σύμπλευση γοητεύει και διδάσκει» όπως συνήθιζε να λέει.
Στις συνεντεύξεις και στα άρθρα του ο Γιώργος Γραμματικάκης, ήταν ανέκαθεν προφητικός για τον κόσμο μας και ποτέ δεν έμενε στην στεγνή «ανάγνωση» των αστεριών και του σύμπαντος.
Ιδιαίτερα καυστικός ήταν για τις παθογένειες της Ελλάδας που την οδήγησαν στην κρίση. Σε συνέντευξή του στο Fractal αναφέρει: «Η τάση περιφρόνησης του νόμου, όπως εκφράζεται και στις “αναμονές” των οικοδομών, υπήρξε πράγματι βασικό στοιχείο της εντυπωσιακής, αλλά και ιδιόμορφης Ελληνικής «αναπτύξεως».
Φοβούμαι ωστόσο, ότι η γενικότερη πολεοδομική ασχήμια της χώρας υποδηλώνει κάτι οδυνηρότερο: Ότι τον τόπο μας, εμείς οι Έλληνες, δεν τον αγαπούμε. Δεν χάνουμε βέβαια ευκαιρία να υμνούμε τις ομορφιές του, να εξαίρομε τις μοναδικότητα του. Όμως η πραγματικότητα δείχνει μια άλλη αλήθεια, που πληγώνει: Ότι τον τόπο μας, εμείς οι Έλληνες, τον θεωρούμε τετραγωνικά προς εκμετάλλευση, δάση προς οικοπεδοποίηση, νησιά και ακρογιαλιές που έχουν ήδη παραδοθεί σε μια χυδαία “αξιοποίηση”.
Έτσι, παράλληλα με τις “αναμονές” των οικοδομών, υπάρχει πάντα και η Αναμονή για μια άλλη Ελλάδα, που θα σέβεται το περιβάλλον και τις πραγματικές ανάγκες της ψυχής μας.»
Παραδοξότητα, η γοητεία
του Σύμπαντος και της γυναίκας!
Ο πρύτανης επίσης τόνιζε πως «η παραδοξότητα αποτελεί ένα μέρος της γοητείας του Σύμπαντος. Ομως κι εκείνη υποτάσσεται σε φυσικούς νόμους, που όμως ξεφεύγουν από την κοινή λογική. Αποτελούν ωστόσο τα θεμέλια της κβαντομηχανικής, που υπήρξε η μεγαλύτερη επιστημονική επανάσταση του 20ου αιώνα. Για παράδειγμα, ο σχηματισμός των γαλαξιών, που θεωρήθηκε για δεκαετίες ένα άλυτο πρόβλημα, ερμηνεύεται σήμερα με βάση μια κβαντική ιδιομορφία του κόσμου μας: Την αρχή της αβεβαιότητας.
Θα έλεγα πάντως ότι η γοητεία του Σύμπαντος δεν είναι εύκολα περιγράψιμη, ούτε μπορεί να ενταχθεί σε κανόνες. Το ίδιο όπως, για την γοητεία μιας γυναίκας, δεν αρκούν ίσως κάποια εξωτερικά, αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά. Είναι η συνολική «αίσθηση» που αποπνέει, και που δύσκολα εκφράζεται με λόγια».
Ο Θεός, η πίστη και η εξουσία
Για την ύπαρξη του Θεού είχε πει: «Η επιστήμη δεν θα αποδείξει ποτέ την ύπαρξη του Θεού. Ούτε, βέβαια την ανυπαρξία του. Η πραγματική πίστη έχει μια υπερβατική διάσταση. Είναι όμως γεγονός ότι όταν η πίστη γίνεται κοσμική θρησκεία και αποκτά εξουσίες, οδηγεί τον άνθρωπο στον φανατισμό και σε βαρβαρότητες.
Αρκεί να θυμηθεί κανείς την ισοπέδωση και τα χιλιάδες θύματα των πύργων της Νέας Υόρκης, ή την Ιερά Εξέταση του Μεσαίωνα. Αποτελεί λοιπόν χρ
έος της επιστήμης, που είναι μια γνήσια έκφραση του διαφωτισμού, να αποκαλύπτει τον ρόλο της θρησκείας, και τις ιδιοτελείς της συχνά επιδιώξεις.
Η επανάσταση των σιωπηλών
και των ανέργων
Το 2011, τότε που «η κρίση άπλωνε βαριά την σκιά της στην χώρα και τις ψυχές μας» ο Γιώργος Γραμματικάκης αρθρογραφούσε στα ΜΜΕ για το δικό του όραμα: Την επανάσταση των σιωπηλών.
«Οραματίζομαι από παλιά μια άλλη επανάσταση. Μια επανάσταση των σιωπηλών. Δεν θα έχει σημαίες αναπεπταμένες, συνθήματα και ιδεολογικές διακηρύξεις. Θα είναι μια επανάσταση βουβή, που θα στηρίζεται απλώς στην αλληλεγγύη των βλεμμάτων. Θα ξεκινήσει από την απόλυτη, την οργισμένη σιωπή, και θα αποδώσει στον άνθρωπο όσα στερήθηκε, όσα ονειρεύθηκε, ό,τι ζήτησε με κραυγές –πριν επιλέξει την σιωπή. Γιατί αυτή η σιωπή, είναι η απόγνωση και η προσδοκία του. Δεν είναι αποδοχή, μήτε μοιρολατρία. Η σιωπή είναι το μέτρο της διαψευσμένης του ζωής, η πίκρα για τις επαγγελίες που ακυρώθηκαν, η οργή για την υποκρισία και το ψέμα.
Η σιωπή είναι το ανώτερο στάδιο της πολιτικής ωριμότητας. […] Η επανάσταση των σιωπηλών, δεν απευθύνεται λοιπόν σε ορισμένες τάξεις κοινωνικές, ούτε υπόσχεται ευημερία και δικαιώματα. Υπόσχεται μόνον μια άλλη γλώσσα: Την ξεχασμένη γλώσσα της ειλικρίνειας και της ευθύνης. Δεν επιδιώκει την εξουσία, αφού όπως απέδειξε η Iστορία, αυτό οδηγεί στην βία και τον εκφυλισμό.
Επιδιώκει, όμως, να αποδώσει στον άνθρωπο την εξουσία της ζωής του, να απαντήσει στην βουβή απόγνωση της σιωπής του. […] Σε αυτήν λοιπόν την επανάσταση, που αναζητά αιωνίως τα θεμέλια της, δεν έχουν ίσως θέση οι ποιητές, μήτε οι φιλόσοφοι. Έχουν όμως θέση οπωσδήποτε οι άνεργοι. Ο φιλόσοφος προσπαθεί να καταλάβει τον κόσμο, ο ποιητής δημιουργεί τον δικό του.
Ο άνεργος όμως τον στερείται εξ ορισμού. Η ανεργία αποτελεί τον παραλογισμό ενός πολιτισμού, που δεν παύει να επαίρεται για τις κατακτήσεις του. Ο παραλογισμός αυτός, αλλού εκδηλώνεται στην πρόκληση της χλιδής, στον άνεργο σε ταπεινώσεις που δεν τελειώνουν.
Ο άνεργος κατέφυγε στην σιωπή, επειδή κουράστηκε να ακούει για επενδύσεις και για τη μείωση της ανεργίας που εξαιρούν ωστόσο πάντοτε τον ίδιο. Ο άνεργος είναι πια σιωπηλός, όχι επειδή θέλει να κρύψει την οργή του, αλλά επειδή δεν αντέχει να μιλήσει άλλο…[…] Όσοι άλλωστε κατέφυγαν στην σιωπή, δεν έπαυσαν να ονειρεύονται: Την δίκαιη συγκρότηση του κοινωνικού ιστού, την αύρα μιας παιδείας ουσιαστικής, την ενίσχυση των δημιουργικών δυνάμεων που εν είδει μικρής φωτιάς υπάρχουν στον καθένα.
[…] Αυτός άλλωστε που οραματίζεται την επανάσταση των σιωπηλών, δεν ενδιαφέρεται αν επικριθεί ως ρομαντικός, ούτε αν καταταχθεί από τους εχέφρονες στους υπέρμαχους μιας ουτοπίας, από τις πολλές που γνώρισε η ιστορία. Οι επικριτές της επανάστασης των σιωπηλών, συχνά φορτωμένοι με διπλώματα και κοινωνιολογικές περγαμηνές, αγνοούν την αξία της σιωπής, το εν δυνάμει επαναστατικό της περιεχόμενο.
Τι άλλο όμως ήταν, η εξέγερση του Πολυτεχνείου –η μόνη που τελευταία γνώρισε η χώρα- από μια κραυγή σπαρακτική, μια στιγμή επαναστάσεως ύστερα από χρόνια σιωπής;
Η σιωπή υπήρχε από νωρίς στις διαψευσμένες προσδοκίες των νέων ανθρώπων, σερνόταν στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα και τους δρόμους της Αθήνας, μιλούσε με μουσικές και αθέατα δάκρυα. Η βία επιτάχυνε την έκφραση της, τα τάνκς προσπάθησαν να καλύψουν την απειλή της. Οσοι λοιπόν αμφισβητούν την επανάσταση των σιωπηλών, δεν μέτρησαν ποτέ την αξία της σιωπής, δεν έτυχε ποτέ να αντιληφθούν την εκρηκτική της δύναμη.
Μήπως όμως μέσα στην σιωπή δεν ανθίζει ο έρωτας – ή και πάλι σιωπηλά δεν πλάθει ο δημιουργός το έργο του;
«Οι επαναστάσεις είναι τρελές εμπνεύσεις της ιστορίας» έγραψε ένας επαναστάτης, που μάλιστα δολοφονήθηκε από τους πρώην συντρόφους του. Η επανάσταση των σιωπηλών, δεν θα είναι απλώς μια τρελή έμπνευση της ανθρώπινης ιστορίας. Θα είναι ίσως η συνέχεια και η αποθέωση της.»
