θα πρέπει να κατανοήσουμε ποιες είναι οι συνθήκες που δικαιολογούν αυτή την παρέμβαση της κυβέρνησης, τόνισε ο Γιώργος Γεραπετρίτης, στη συζήτηση στη Βουλή για την τροπολογία αναστολής αιτήσεων παροχής ασύλου. «Το τελευταίο 10ήμερο είχαμε όσες αφίξεις καταγράφηκαν ολόκληρο το 2024, που ισοδυναμεί με αύξηση κατά 350% από την οδό της Β. Αφρικής και κυρίως από την περιοχή του Τομπρούκ της ανατολικής Λιβύης», τόνισε.
Δεν θεωρούμε ότι είναι μια ευτυχής διάταξη αλλά είναι μια αναγκαίά διάταξη διαφορετικά διατρέχουμε τον κίνδυνο να έχουμε ένα αριθμό ανθρώπων που η χώρα δεν μπορεί να διαχειριστεί, τόνισε, συμπληρώνοντας: Εμείς θεωρούμε ότι τα σύνορα οφείλουν να είναι ελεγχόμενα με νόμιμες οδούς μετανάστευσης. Όλοι αισθανόμαστε τον πόνο των ανθρώπων και κανείς δεν πρέπει να θεωρεί ότι έχει το μονοπώλιο του ανθρωπισμού, συμπλήρωσε ο Υπουργός Εξωτερικών.
«Θα βρεθώ στη Δευτέρα στην Τρίπολη. Οικοδομούμε μια στέρεη σχέση. Ό,τι συνέβη με την ευρωπαϊκή αποστολή δεν θέλω να συνδέεται με την Ελλάδα και με εμένα. Προφανώς δεν αιφνιδιαζόμαστε από ό,τι συμβαίνει αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν πρέπει να αντιδρούμε. Γιατί δημιουργείται ένα πλαίσιο που δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να βγει εκτός ελέγχου», είπε ο Γιώργος Γεραπετρίτης.
«Δεν υφίσταται παραβίαση του Συντάγματος και διάταξης του Διεθνούς Δικαίου»
«Πρέπει να σταλεί ένα μήνυμα προς τους διακινητές να σταματήσουν να εκμεταλλεύονται τον ανθρώπινο πόνο. Η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχθεί δυσανάλογο αριθμό. Η Ελλάδα πρέπει να είναι προστατευμένη. Υπάρχει εν δυνάμει απειλή. Εμείς φροντίζουμε να είμαστε σύμφωνοι με το Σύνταγμα το ευρωπαϊκό, και διεθνές δίκαιο και για εμάς οι Έλληνες πολίτες θα αποτελούν πάντα προτεραιότητα», τόνισε ο Υπουργός Εξωτερικών..
Η νομολογία και οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ορίζουν πως αν ένα κράτος κρίνει πως υπάρχει απειλή ακόμα και εν δυνάμει τότε μπορεί να λάβει μέτρα. Πράγματί υπάρχει μια απειλή, η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχθεί έναν τέτοιο αριθμοί μεταναστών και γι αυτό λαμβάνει αυτό το μέτρο. Και υπάρχει το αναστρέψιμο της απόφασης. Σε κάθε περίπτωση υφίστανται όλες οι προϋποθέσεις της αναγκαιότητας. Δεν υπάρχει κανένα απολύτως ζήτημα νομιμότητας ή συνταγματικότητας, είπε ο Υπουργός Εξωτερικών και αναφερόμενος στην αντίδραση του Ευάγγελου Βενιζέλου, πρόσθεσε:
Άκουσα τον κ. Βενιζέλο αλλά εδώ υπάρχει μια σύγχυση. Άλλο αν συντρέχουν οι λόγοι για την εθνική ασφάλεια και άλλο αν συντρέχουν οι λόγοι για την ενεργοποίηση της διάταξης της ευρωπαϊκής σύμβασης.
Σχετικά με τα κόμματα της Αντιπολίτευσης, που ζήτησαν απόσυρση της τροπολογίας, και στην Ζωή Κωνσταντοπούλου, η οποία αναμένεται να καταθέσει ένσταση αντισυνταγματικότητας της διάταξης, ο υπουργός Εξωτερικών ξεκαθάρισε ότι η άποψη της κυβέρνησης είναι ότι δεν υφίσταται θέμα παραβίασης του Συντάγματος, ούτε του Διεθνούς Δικαίου.
Εξάλλου, ανέφερε ότι το περιεχόμενο της τροπολογίας είναι ακριβώς αντίστοιχο με την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου του 2020, όταν υπήρξε άμεση υβριδική απειλή εναντίον της χώρας μας, και άρα πρόκειται για εφαρμογή συγκεκριμένης διάταξης, η οποία ήδη υφίσταται.
«Είμαστε στο Κοινοβούλιο και τοποθετείται η ελληνική κυβέρνηση. Λέει λοιπόν: Για συγκεκριμένο περιορισμένο χρονικό διάστημα αναστολή των αιτήσεων ασύλου, μόνο από κείνους που προέρχονται από τον νότιο διάδρομο ως σήμα αποθάρρυνσης και κυρίως για να μην υπάρξει κίνδυνος ζωής στη θάλασσα. Αυτή είναι η θέση μας. Πήραμε αυτή την απόφαση το 2020 και λειτούργησε, την ξαναπαίρνουμε τώρα κι ελπίζουμε να λειτουργήσει» ανέφερε χαρακτηριστικά. Απευθυνόμενος δε προς τα έδρανα της Αντιπολίτευσης, έθεσε το ερώτημα: «Η δική σας θέση ποιά είναι όμως; Η δική σας θέση είναι ανοιχτά σύνορα, να έρθουν όλοι, να αξιολογηθούν αν συντρέχει ανθρωπιστική κρίση;».
«Η Ελλάδα είναι χώρα πρώτης υποδοχής, δεν είναι Λουξεμβούργο και Νορβηγία. Εάν θεωρείτε ότι εμείς στερούμαστε ανθρωπισμού, επειδή θέλουμε να στείλουμε ένα μήνυμα στους διακινητές να σταματήσουν την εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου, ενώ εσείς είστε ανθρωπιστές, επειδή θεωρείτε ότι πρέπει να περνάμε το μήνυμα να έρχονται κατά χιλιάδες, να αξιολογούμε τότε και να επωμιστούμε ως Ελλάδα το σύνολο της ανθρωπιστικής κρίσης παγκοσμίως, έχουμε διαφορετική προσέγγιση. Να το πείτε ευθέως όμως: Να έχουμε ανοιχτά σύνορα, έτσι ώστε να έρχεται ο καθένας και να αξιολογείται κατά πόσο συντρέχουν οι συνθήκες για ανθρωπιστική προστασία», συνέχισε ο κ. Γεραπετρίτης προς την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ, της Νέας Αριστεράς και της Πλεύσης Ελευθερίας.
Αφού ξεκαθάρισε ότι εκείνοι οι οποίοι έρχονται στην Ελλάδα δεν είναι εκείνοι που χρήζουν ανθρωπιστικής προστασίας, παρά κατά τα δύο τρίτα είναι μη χρήζοντες ανθρωπιστική προστασία, είπε ότι αυτό το οποίο μας λέει η Αντιπολίτευση είναι να αφήσουμε μία κατάσταση «που ούτως ή άλλως έχει εξαιρετικά μεγάλη δυσκολία και κινδύνους στη θάλασσα, έτσι ώστε να βρούμε τους χρήζοντες ανθρωπιστική προστασία».
«Υπάρχει εν δυνάμει απειλή. Αν θεωρείτε ότι πρέπει να περιμένουμε, έτσι ώστε να υλοποιηθεί η απειλή αυτή και να έχουμε τεράστιο αριθμό μεταναστών και μετά να έχουμε την καταγραφή και την εκκαθάριση, έτσι ώστε να δούμε ποιοί χρήζουν ανθρωπιστικής βοήθειας, αυτό δεν είναι πολιτική. Αυτό είναι ένα υψηλού κινδύνου μείζον ατόπημα», είπε ο υπουργός Εξωτερικών και διερωτήθηκε θα θέλαμε να δούμε ξανά εικόνες του 2015, οπότε ήρθαν στη χώρα μας 1.200.000 αλλοδαποί.
Αναφέρθηκε επίσης στη σύνθεση του μεταναστευτικού πληθυσμού, επισημαίνοντας ότι «τα 2/3 όσων χρησιμοποιούν την νότια οδό προέρχονται από ασφαλείς χώρες, δηλαδή από χώρες που δεν συνιστούν κίνδυνο ζωής».
Χρειάζεται να διαχειριστούμε την κατάσταση. Η Λιβύη βρίσκεται σε μια πολιτική ρευστότητα. Και περιστοιχίζεται από χώρες σε εμφύλιο. Στη ζώνη του Σαχέλ εξελίσσεται η μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση μαζί με τη Γάζα. Τεράστιος αριθμός ανθρώπων από το Σουδάν οι οποίοι θα αναζητήσουν διέξοδο, τόνισε ο κ. Γεραπετρίτης.
«Παρατηρείται η χρήση μεγάλων ψαράδικων πλοίων που στοιβάζονται 300 και 500 άτομα ενώ δεν κάνουν για πάνω από 30 άτομα. Δεν πρόκειται για χερσαία σύνορα. Η ανοιχτή θάλασσα δημιουργεί εξ ορισμού κίνδυνο ζωής», ανέφερε.
Ολόκληρη η παρέμβαση του Υπουργού Εξωτερικών στην Ολομέλεια της Βουλής
ΠΡΩΤΟΛΟΓΙΑ
Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε. Βρίσκομαι πρωτίστως εδώ για να αναφερθώ στην τροπολογία, η οποία αφορά τα έκτακτα μέτρα σε σχέση με την αναστολή των αιτήσεων για την παροχή ανθρωπιστικής προστασίας. Και ο λόγος είναι διότι αφενός θα πρέπει να κατανοήσουμε ποιες είναι οι συνθήκες και κατά πόσον δικαιολογούν την παρέμβαση αυτή της κυβερνητικής πλειοψηφίας. Και βεβαίως να δούμε αν αυτό είναι ή όχι σύμφωνο με τον νόμο και με το Διεθνές Δίκαιο.
Και επειδή σήμερα ακούστηκαν πολλά, θα ήθελα να μιλήσω για το ζήτημα αυτό και υπό την ιδιότητά μου ως Υπουργού Εξωτερικών, κατά το μέρος της δικής μου αρμοδιότητας. Και βεβαίως να καταθέσω και τη δική μου επιστημονική άποψη, επειδή έχουν ειπωθεί αρκετά σήμερα.
Ζήτημα πρώτο, υφίσταται αυτή τη στιγμή μεταναστευτική κρίση; Η απάντηση είναι πάρα πολύ απλή. Γιατί είναι απλή; Διότι στηρίζεται σε αντικειμενικά δεδομένα. 350% αύξηση από την οδό της Βόρειας Αφρικής, ιδίως από την ευρύτερη περιοχή του Τομπρούκ. Το τελευταίο δεκαήμερο έχουμε όσες αφίξεις είχαμε το σύνολο του 2024, που υπερβαίνουν τις 7.500 με 8.000.
Επιπλέον, ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, το οποίο θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψιν είναι η σύνθεση του μεταναστευτικού πληθυσμού. Τα δύο τρίτα όσων χρησιμοποιούν τον Νότιο Διάδρομο προέρχονται από χαρακτηρισμένες από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ασφαλείς χώρες. Τα δύο τρίτα όσων έρχονται είναι από ασφαλείς χώρες, δηλαδή κατά τεκμήριο μαχητό – διότι απαιτείται εξατομικευμένη κρίση – προέρχονται από χώρες που δεν συνιστούν κίνδυνο ζωής, όπως είναι η Αίγυπτος ή το Μπαγκλαντές ή το Πακιστάν. Δεν προέρχονται για την ώρα από χώρες, οι οποίες βρίσκονται σε ένα καθεστώς κινδύνου ζωής.
Δεύτερον, αυτή η αποδεδειγμένη τεράστια αύξηση των μεταναστευτικών ροών παρατηρείται μόνο από τον Νότιο Διάδρομο, από την ανατολική Λιβύη προς την Ελλάδα; Η απάντηση είναι όχι. Υφίσταται μεγάλη αύξηση και της μεταναστευτικής διόδου από τη δυτική Λιβύη προς την Ιταλία και τη Μάλτα. Άρα είναι στην πραγματικότητα μια πάγια πρακτική, η οποία αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε φάση εξέλιξης. Και μάλιστα βρίσκεται σε φάση εξέλιξης, η οποία δημιουργεί πολλαπλούς κινδύνους ζωής των ανθρώπων. Γιατί; Διότι πρώτον βεβαίως γνωρίζετε ότι το Λιβυκό είναι μία ανοιχτή θάλασσα, άρα δεν υπάρχει πραγματικός έλεγχος. Κυρίως όμως διότι, από εκεί που χρησιμοποιούντο μικρά σκάφη με έναν πολύ μικρό αριθμό προσώπων, σήμερα παρατηρείται η χρήση μεγάλων ψαράδικων πλοίων των 30 μέτρων, όπου στοιβάζονται 400 και 500 άτομα, ενώ η πραγματική τους χωρητικότητα δεν είναι πάνω από 30. Με αποτέλεσμα να υπάρχει σοβαρότατο ζήτημα ευστάθειας και – δεδομένου του γεγονότος ότι πρόκειται περί ανοιχτής θάλασσας – δημιουργεί εν δυνάμει έναν διαρκή κίνδυνο ζωής των ανθρώπων. Δεν πρόκειται για χερσαία σύνορα στα οποία υφίσταται ένας πολύ μικρότερος κίνδυνος ζωής. Η θάλασσα δημιουργεί εξ ορισμού κίνδυνο. Η ανοικτή θάλασσα δημιουργεί μείζονα κίνδυνο ζωής. Η χρήση μέσων, η οποία χρήση δημιουργεί πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο ζωής όταν χρησιμοποιούνται πλωτά μέσα, τα οποία δεν έχουν καμία απολύτως εγγύηση ασφαλείας.
Άρα αυτή τη στιγμή νομίζω εκείνο, το οποίο πρωτίστως απαιτείται στην παρούσα φάση, είναι να διαχειριστούμε την κατάσταση. Χρειάζεται διαχείριση η κατάσταση; Όλα αυτά που σας ανέφερα είναι αντικειμενικά δεδομένα, δηλαδή ο τύπος του πλωτού μέσου, ο τρόπος με τον οποίο έρχονται από το νόμιμο, από τον Νότιο Διάδρομο και από την άλλη πλευρά η ανοιχτή θάλασσα. Μήπως όμως εν τέλει υπερβάλλουμε; Η απάντηση πρέπει να ιδωθεί σε ένα ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο.
Η Λιβύη δεν είναι μία χώρα, η οποία βρίσκεται σε καθεστώς σταθερότητας. Όλοι γνωρίζουμε ότι αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε μια μεγάλη πολιτική ρευστότητα. Έχει μια de facto εξουσία και κυρίως περιβάλλεται από χώρες, οι οποίες βρίσκονται σε καθεστώς εμφύλιων συρράξεων. Εάν δει ο καθένας τι συμβαίνει στη Ζώνη του Σαχέλ και στην Υποσαχάρια Αφρική, θα καταλάβει για τι μιλώ. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση, η οποία υφίσταται σήμερα, μαζί με τη Γάζα. Η μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση αυτή τη στιγμή υφίσταται στο Σουδάν, όπου έχουμε περίπου γύρω στα 15 εκατομμύρια Σουδανούς, οι οποίοι είναι εκτός της εστίας τους. Και περίπου δύο εκατομμύρια, οι οποίοι υπολογίζεται ότι βρίσκονται εκτός Σουδάν. Άρα, αυτή τη στιγμή καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων οι οποίοι θα αναζητήσουν διέξοδο, έτσι ώστε να φύγουν. Βρίσκονται εκτός Σουδάν. Βρίσκονται στην Αίγυπτο και στη Λιβύη.
Άρα αυτή τη στιγμή θεωρούμε ότι είναι η κατάσταση τέτοια που να μπορούμε να υποδεχθούμε τα εκατομμύρια των ανθρώπων που βρίσκονται εκτός εστίας και βρίσκονται σε καθεστώς δυσκολίας επιστροφής στις εστίες τους; Η απάντηση, κατά την άποψή μας, είναι ότι δεν έχουμε αυτή τη δυνατότητα. Δεν έχουμε αυτή τη δυνατότητα, διότι καταλαβαίνετε όλοι ότι, πρώτον, υπάρχουν πεπερασμένοι πόροι. Εμείς δεν θεωρούμε ότι η διάταξη είναι μία ευτυχής διάταξη, αλλά είναι μία αναγκαία διάταξη. Διότι διαφορετικά βρισκόμαστε σε έναν άμεσο κίνδυνο να έχουμε ένα τεράστιο αριθμό ανθρώπων που δεν θα μπορέσει η χώρα να διαχειριστεί.
Άρα αυτό, το οποίο πράττουμε, είναι να στείλουμε ένα μήνυμα προς τους διακινητές – όχι προς τους ανθρώπους, αλλά προς τους διακινητές – να σταματήσουν να εκμεταλλεύονται τον ανθρώπινο πόνο κατά τρόπον, ώστε να διακινδυνεύουν ζωές των ανθρώπων, οι οποίοι αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε καθεστώς μεγάλης δυσκολίας.
Εμείς, εκείνο το οποίο πάντοτε λέμε και σε αυτό έχει δίκιο η Πρόεδρος, η κυρία Κωνσταντοπούλου, δεν είναι ότι έχουμε κλειστά ή ανοιχτά σύνορα. Προφανώς ανοιχτά σύνορα δεν έχουμε – άλλοι θεωρούσαν ότι τα σύνορα είναι ανοιχτά. Θεωρούμε ότι τα σύνορα οφείλουν να είναι ελεγχόμενα, αλλά να είναι ελεγχόμενα, με νόμιμες οδούς μετανάστευσης. Και όχι με παράτυπες οδούς που δημιουργούν τεράστια προβλήματα, δημιουργούν μείζονα προβλήματα στις τοπικές κοινωνίες και υπάρχει αδυναμία να μπορέσουμε να τις διαχειριστούμε. Εάν θεωρείτε ότι μπορούμε να διαχειριστούμε τα εκατομμύρια των ανθρώπων, που πράγματι βρίσκονται σε μεγάλη δυσκολία αυτή τη στιγμή, έχουμε μια διαφορετική άποψη. Όλοι αισθανόμαστε τον πόνο των ανθρώπων. Και καλό είναι κανείς να μην θεωρεί τον εαυτό του ότι έχει το μονοπώλιο του ανθρωπισμού. Από την άλλη πλευρά, αντιλαμβανόμαστε τι σημαίνει αυτή τη στιγμή να καταστεί η Ελλάδα ο τελικός προορισμός όλων αυτών των ανθρώπων που βρίσκονται σε δυσκολία.
Είναι δύο τα ζητήματα. Άκουσα σήμερα τον καθηγητή κύριο Βενιζέλο να τοποθετείται για το ζήτημα της διάταξης. Και ομολογώ ότι τρέφω πολύ μεγάλο σεβασμό στον κύριο Βενιζέλο και στην επιστημονική του κατάρτιση και σοφία. Εντούτοις, με κάθε σεβασμό θέλω να πω ότι εδώ νομίζω ότι υπάρχει μια σχετική σύγχυση. Είναι άλλο το ζήτημα αν συντρέχουν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις κινδύνου για την εθνική ασφάλεια ή για τη ζωή του τόπου και άλλο το ζήτημα εάν θα πρέπει να ενεργοποιηθεί ή ενεργοποιείται ο μηχανισμός εξαιρετικών συνθηκών της Ευρωπαϊκής Σύμβασης και αν αυτό σημαίνει ότι ενεργοποιούμε την κατάσταση πολιορκίας.
Καταρχάς, για τη συνδρομή των προϋποθέσεων τα είπαμε. Μπορούμε να διαφωνούμε. Μπορείτε να θεωρείτε σε κάθε περίπτωση ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις. Εγώ θα σας παραπέμψω – γιατί έχω μάθει να μιλώ νομικά κι όχι να μιλώ αφηρημένα – στην πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης του Λουξεμβούργου και στη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Οι αποφάσεις Σλοβακίας και Ουγγαρίας κατά Επιτροπής, κατά Ισπανίας και ιδίως κατά Βόρειας Μακεδονίας και Ηνωμένου Βασιλείου του Δικαστηρίου του Στρασβούργου λένε κάτι πάρα πολύ συγκεκριμένο. Εάν υφίσταται πραγματικός κίνδυνος, τότε μπορεί το κράτος, κατά τη δική του εκτίμηση, να λάβει τα αναγκαία μέτρα. Και μάλιστα επικαλούμαι ιδιαιτέρως την απόφαση κατά του Ηνωμένου Βασιλείου το 2009. Τα αναγκαία προληπτικά μέτρα. Ούτε καν δηλαδή να υφίσταται απειλή, η οποία να είναι στο πεδίο. Να είναι και εν δυνάμει απειλή, εφόσον δικαιολογείται.
Και είναι πάρα πολύ σαφές ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει απειλή με βάση τα δεδομένα, τα οποία πριν λίγο σας ανέφερα. Εξάλλου και η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ενήμερη των μέτρων, τα οποία λαμβάνουμε. Βρισκόμαστε σε διαρκή επικοινωνία και με τον αρμόδιο Επίτροπο Μετανάστευσης και συνολικά με την Επιτροπή, έτσι ώστε να μπορούμε να λειτουργούμε από κοινού και εντός του πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άρα η δική μας τοποθέτηση είναι ότι πράγματι υπάρχει μια απειλή. Η Ελλάδα δεν μπορεί να υποδεχθεί έναν τέτοιο αριθμό μεταναστών. Λαμβάνουμε το απολύτως αναγκαίο μέτρο. Γιατί είναι αναγκαίο το μέτρο; Διότι είναι περιορισμένο χρονικά, είναι εντοπισμένο τοπικά, μόνο για όσους προέρχονται από τη Βόρεια Αφρική. Και απλώς να διορθώσω ότι από Ανατολάς, από την πλευρά δηλαδή των μικρασιατικών παραλίων, έχουν ελαχιστοποιηθεί οι μεταναστευτικές ροές. Και βεβαίως υπάρχει το αναστρέψιμο. Διότι με πράξη Υπουργικού Συμβουλίου είναι δυνατόν να διακοπεί το προσωρινό μέτρο. Άρα, σε κάθε περίπτωση υφίστανται όλες οι προϋποθέσεις της αναγκαιότητας. Είναι ένα προσωρινό, αναγκαίο και εντοπισμένο μέτρο, το οποίο αξιολογείται διαρκώς και μπορεί να ανατραπεί. Δεν υπάρχει κανένα απολύτως ζήτημα νομιμότητας ή συνταγματικότητας.
Και επαναφέρω το ζήτημα της τοποθέτησης του κυρίου Βενιζέλου. Ο κύριος Βενιζέλος είπε ότι η μνεία που έγινε στην ΑΣΥΡ (Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης) της συγκεκριμένης τροπολογίας ισοδυναμεί, αντιστοιχίζεται με εγκατάσταση κατάστασης πολιορκίας σύμφωνα με το άρθρο 48 του Συντάγματος. Θεωρώ ότι η τοποθέτηση αυτή είναι απολύτως υπερβολική και δεν έχει κανένα έρεισμα ούτε στη συνταγματική θεωρία, πολλώ δε μάλλον στη νομολογία. Τα ζητήματα είναι δύο. Το πρώτο είναι ότι εδώ – να το ξεκαθαρίσουμε αυτό – δεν υπάρχει καμία απολύτως ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής, η οποία προβλέπεται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο άρθρο 15. Δεν υπάρχει ρήτρα ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής, η οποία απαιτεί την υποβολή δήλωσης στον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης. Εκείνο, το οποίο αναφέρεται ρητώς, είναι ότι συντρέχουν οι προβλεπόμενες προϋποθέσεις.
Αυτό δεν συνιστά ενεργοποίηση. Να είμαστε ξεκάθαροι. Άρα λάθος πρώτο. Όταν αναφέρεται ότι εμείς εδώ ουσιαστικά εμμέσως ενεργοποιούμε μια κατάσταση πολιορκίας, δεν έχει καμία ανταπόκριση στην πραγματικότητα. Γίνεται αναφορά, επειδή συντρέχουν οι προϋποθέσεις. Ενεργοποίηση δεν υπάρχει και δεν προβλέπεται να υπάρξει, εφόσον δεν υπάρχει σοβαρή επιδείνωση της κατάστασης.
Το δεύτερο όμως, που είναι και το πιο σημαντικό σε σχέση με αυτή την αντιστοίχιση, η οποία λέγεται για το άρθρο 48 του Συντάγματος. Το άρθρο 48 του Συντάγματος, είναι το άρθρο, με το οποίο η χώρα τίθεται σε κατάσταση πολιορκίας για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Αναστέλλονται εγγυήσεις του Συντάγματος, αναλαμβάνουν εξαιρετικά δικαστήρια, στρατιωτικές αρχές αναλαμβάνουν πολιτική εξουσία και επιπλέον ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας – ανεύθυνος κατά το Σύνταγμα – έχει την αρμοδιότητα να εκδώσει πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. Αυτά προβλέπει το άρθρο 48. Το άρθρο 15 – επαναλαμβάνω το οποίο δεν ενεργοποιήθηκε, απλά συντρέχουν οι προϋποθέσεις του – τι προβλέπει; Προβλέπει ότι μπορεί να υπάρχουν παρεκκλίσεις από συγκεκριμένα άρθρα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Προσέξτε, για να είμαστε ξεκάθαροι. Προφανώς και εξακολουθούν να ισχύουν όλες οι εγγυήσεις του Συντάγματος. Ακόμη και αν ενεργοποιείται το άρθρο 15, το οποίο προβλέπει ότι όταν υπάρχει ένας ζωτικός κίνδυνος για την εθνική ασφάλεια, τότε μπορεί το κάθε κράτος μέλος να λάβει ειδικά μέτρα, παραμένουν οι εγγυήσεις του Συντάγματος. Αφορά μόνο συγκεκριμένα δικαιώματα, τα οποία εγγυάται η Σύμβαση. Εδώ δεν υπάρχει καμία απολύτως απόκλιση από ο,τιδήποτε προβλέπει το Σύνταγμα. Όλες οι συνταγματικές εγγυήσεις, οι οποίες αφορούν και τη λειτουργία του Πολιτεύματος και τη διάκριση των λειτουργιών, πολλώ δε μάλλον τα δικαιώματα, εξακολουθούν να υφίστανται πλήρως.
Και θα μου επιτρέψετε να πω ότι είναι αδιανόητο να γίνεται αναφορά ότι μια δημοκρατικά νομιμοποιημένη κυβέρνηση – τουλάχιστον σε αυτό ας συμφωνήσουμε – έρχεται και ουσιαστικά ενεργοποιεί κατάσταση πολιορκίας μέσω της αντιστοίχισης προς το άρθρο 15. Αν είναι δυνατόν. Να πω το συγκεκριμένο. Το άρθρο 15, ξαναλέω, δεν έχει ενεργοποιηθεί. Χρησιμοποιήθηκε από 10 κράτη μέλη την εποχή του Covid για να ληφθούν μέτρα προστασίας των πολιτών. Προσέξτε, χρησιμοποιήθηκε το άρθρο 15 για θέματα υγείας. Χρησιμοποιείται η αναφορά στα ζωτικά σημεία για το ίδιο ζήτημα, το οποίο αφορά την υβριδική απειλή – δηλαδή την ενδεχόμενη εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού – από την Πολωνία, τη Λιθουανία, τη Λετονία κατά της Λευκορωσίας. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις έχει υπάρξει ενεργοποίηση του άρθρου 15. Είναι δυνατόν να θεωρούμε ότι αυτές οι περιπτώσεις συνιστούν στην πραγματικότητα κατάλυση του Πολιτεύματος, προσφυγή σε ειδικά δικαστήρια;
Δεν τέμνονται καθόλου οι δύο διατάξεις, έχουν διαφορετικό πεδίο εφαρμογής και έχουν διαφορετική ratio, διαφορετική λογική. Εμείς εδώ δεν ενεργοποιούμε την Ευρωπαϊκή Σύμβαση. Συντρέχουν οι προϋποθέσεις κατά την άποψή μας. Και βεβαίως, όπως θα έλεγε και ο ίδιος ο καθηγητής ο κύριος Βενιζέλος στο εγχειρίδιό του, έχει χαρακτηρίσει το άρθρο 48 ως οιονεί συντακτικού χαρακτήρα. Η Βουλή δεν παίρνει μέτρα συντακτικού χαρακτήρα, ας συμφωνήσουμε. Εκείνο, το οποίο κάνουμε – και θα το κάνουμε με ευθύνη απέναντι στον ελληνικό λαό και στους Έλληνες πολίτες – είναι να μεριμνήσουμε, έτσι ώστε με σεβασμό στο Σύνταγμα, με σεβασμό στο Ανθρωπιστικό Δίκαιο, να μην καταστεί η Ελλάδα μία δεξαμενή ψυχών που μπορεί να βρίσκονται σε μεγάλη ανάγκη ζωής. Διότι αυτή είναι η κατάσταση που επικρατεί στον κόσμο. Υπάρχουν 135 ενεργές ένοπλες συρράξεις στον κόσμο. Η Ελλάδα όμως θα φροντίσει πρώτα τους πολίτες της. Και αυτή είναι η διαφορά, την οποία έχουμε στην προσέγγιση σε σχέση με την αντιπολίτευση.
Ευχαριστώ πολύ λοιπόν.
ΔΕΥΤΕΡΟΛΟΓΙΑ
Θα προσπαθήσω κύριε Πρόεδρε να είμαι όσο πιο ευσύνοπτος. Δυστυχώς, στις τοποθετήσεις υπήρξαν και ζητήματα, τα οποία δεν αφορούν την τροπολογία, αλλά τη γενικότερη εξωτερική πολιτική. Θα έχουμε την ευκαιρία να τα συζητήσουμε, όπως έχω δεσμευθεί. Θα υπάρξει Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής τις επόμενες ημέρες, έτσι ώστε να συζητηθούν όλα τα μη συναφή, μη αιτιώδη ζητήματα.
Θέματα νομικά και θέματα πραγματικά που ετέθησαν. Θέμα νομικό. Η άποψη της κυβέρνησης είναι ότι δεν υφίσταται θέμα παραβίασης του Συντάγματος, ούτε διάταξης του Διεθνούς Δικαίου. Εξάλλου, το περιεχόμενο της τροπολογίας είναι ακριβώς αντίστοιχο με την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου του 2020, όταν – φαντάζομαι όλοι δεχόμαστε στην αίθουσα αυτή – υπήρξε άμεση υβριδική απειλή. Άρα δεν πρόκειται για novum. Πρόκειται για εφαρμογή συγκεκριμένης διάταξης, η οποία ήδη υφίστατο στον νομικό κόσμο. Εξάλλου, ο ίδιος ο Συνήγορος του Πολίτη, τον ανέφερε η κυρία καθηγήτρια, έκανε αναφορά χωρίς να μνημονεύσει καμιά διάταξη παραβίασης του Συντάγματος. Εκτός εάν εγώ δεν την είδα. Αν εσείς την έχετε, εάν μνημονεύει, έστω και ένα άρθρο του Συντάγματος, θα μπορέσετε, αν θέλετε να μου το πείτε για να σας το αξιολογήσω και εγώ σε σχέση με τα ζητήματα αυτά.
Ως προς το πραγματικό. Ζήτημα πρώτο. Η Ελλάδα προσφέρει βιοτικό επίπεδο ικανοποιητικό σε όλους όσοι βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα. Αυτό δεν αμφισβητείται. Και με κάθε σεβασμό και πάλι προς την ιστορία, νομίζω όλοι γνωρίζουμε εάν έχει βελτιωθεί το επίπεδο διαβίωσης όσων βρίσκονται εδώ, των προσφύγων, των αιτούντων άσυλο, ακόμη-ακόμη και εκείνων, οι οποίοι βρίσκονται καθ’ οδόν προς την επιστροφή σε σχέση με το τι συνέβαινε στο παρελθόν. Οι εικόνες δεν ξεχνιούνται. Αυτή τη στιγμή, εκείνα τα οποία γνωρίζουμε όλοι στις δομές, είναι μια εξαιρετικά ικανοποιητική κατάσταση. Μπορεί να έχει τα προβλήματά της, αλλά δεν ανατρέχει με κανέναν τρόπο, – θα μου επιτρέψετε να πω – σε αυτά τα οποία συνέβαιναν στο παρελθόν. Για, δε, το ζήτημα της ταχύτητας στην εκδίκαση του ασύλου – είναι εδώ ο Υπουργός θα αναφερθεί – η Ελλάδα είναι από τις χώρες εκείνες που είναι μέσα στις πρώτες στην ταχύτητα εκδίκασης των αιτήσεων για άσυλο. Ήταν τελευταία, με μεγάλη διαφορά, πριν το 2019. Σήμερα είναι μεταξύ των πρώτων. Άρα υπάρχει άμεση, ταχύτατη εκδίκαση. Όμως να έχουμε μια εικόνα, γιατί σας άκουσα και αισθάνομαι ότι δεν υπάρχει πλήρης κατανόηση των πραγματικών.
Εκείνοι, οι οποίοι έρχονται στην Ελλάδα, δεν είναι εκείνοι, οι οποίοι χρήζουν ανθρωπιστικής προστασίας. Κατά τα δύο τρίτα είναι μη χρήζοντες ανθρωπιστική προστασία. Άρα αυτή τη στιγμή εκείνο, το οποίο μου λέτε, είναι να αφήσουμε μια κατάσταση, στην οποία ούτως ή άλλως έχει εξαιρετικά μεγάλη δυσκολία και κινδύνους στη θάλασσα, έτσι ώστε να βρούμε τους χρήζοντες ανθρωπιστική προστασία. Θα επανέλθουμε. Αλλά εάν είναι να κάνουμε μια συζήτηση για το αν είναι η Ελλάδα κράτος δικαίου ως προς αυτό, ας την κάνουμε. Θέλω να θυμίσω γιατί είναι πραγματικό. Το 2015, 1.200.000 αλλοδαποί ήρθαν στην Ελλάδα. Είμαστε ικανοποιημένοι με αυτό;
Το 1.200.000 που πέρασαν από την Ελλάδα είναι κάτι που εμάς μας ικανοποιεί; Επαναλαμβάνω, θα θέλαμε να δούμε τις εικόνες του 2015 και 2016; Γιατί δεν άκουσα μια κουβέντα γι’ αυτό; Μου είπατε ότι υπάρχουν άνθρωποι χρήζοντες βοήθεια. Η Ελλάδα – να σας το θυμίσω κι αυτό – δεν είναι Ελβετία, δεν είναι Λουξεμβούργο, δεν είναι Νορβηγία. Είναι χώρα πρώτης υποδοχής. Εάν θεωρείτε ότι εμείς πρέπει να έχουμε ανοιχτά σύνορα, να το καταθέσετε, να το καταγράψετε στα πρακτικά και να κάνουμε συζήτηση. Αλλά εάν θεωρείτε ότι εμείς είμαστε εκείνοι, οι οποίοι στερούμαστε ανθρωπισμού, επειδή θέλουμε να στείλουμε ένα μήνυμα στους διακινητές να σταματήσουν την εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου, ενώ εσείς είστε οι ανθρωπιστές, επειδή θεωρείτε ότι πρέπει να περνάμε το μήνυμα να έρχονται κατά χιλιάδες, να αξιολογούμε τότε και να επωμιστούμε ως Ελλάδα το σύνολο της ανθρωπιστικής κρίσης παγκοσμίως, με συγχωρείτε πάρα πολύ, έχουμε διαφορετική προσέγγιση. Να το πείτε ευθέως όμως. Να έχουμε ανοιχτά σύνορα, έτσι ώστε ο καθένας να έρχεται και να αξιολογείται κατά πόσον συντρέχουν οι συνθήκες για ανθρωπιστική προστασία.
Να το πούμε. Γιατί ειπώθηκε προηγουμένως, η κυρία Μανωλάκου, ανέφερε «Μα τι είναι οι άνθρωποι αυτοί; Είναι εργαλεία;» Η απάντηση είναι πάρα πολύ σαφής. Οι άνθρωποι οφείλουν να απολαύουν όλοι της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Εκείνοι που τους καθιστούν εργαλεία είναι οι διακινητές, οι οποίοι επενδύουν στον ανθρώπινο πόνο. Να το δεχτούμε αυτό; Εάν θα πρέπει, λοιπόν, αυτή τη στιγμή να πράξουμε κάτι, είναι να ομονοήσουμε στη Βουλή ότι η Ελλάδα, πρώτον, δεν μπορεί να επωμισθεί δυσανάλογο βάρος σε σχέση με τις μεταναστευτικές ροές. Δεύτερον, πρέπει να σταλεί ένα μήνυμα προς τους διακινητές να σταματήσουν να εκμεταλλεύονται τον ανθρώπινο πόνο. Και τρίτον, να δούμε τι συμβαίνει στον κόσμο. Σε μια τέτοια εξαιρετικά ρευστή κατάσταση – γνωρίζετε τη ρευστότητα της κατάστασης, δεν χρειάζεται να σας την πω εγώ, την έχουμε συζητήσει πολλές φορές – η Ελλάδα οφείλει να είναι θωρακισμένη. Με ρωτάτε αν αυτή τη στιγμή υπάρχει απειλή. Απαντώ ρητά. Υπάρχει εν δυνάμει απειλή. Είμαι σαφής. Εάν θεωρείτε ότι πρέπει να περιμένουμε, έτσι ώστε να υλοποιηθεί η απειλή αυτή και να έχουμε τεράστιο αριθμό μεταναστών και μετά να έχουμε την καταγραφή και την εκκαθάριση, έτσι ώστε να δούμε ποιοι χρειάζονται ανθρωπιστική προστασία, αυτό, θα μου επιτρέψετε να πω, δεν είναι πολιτική.
Αυτό είναι ένα υψηλού κινδύνου μείζον ατόπημα, κατά τη γνώμη μου. Μιλήσατε για τη Λιβύη. Θα είμαι σαφής. Η Ελλάδα οφείλει, ως αμέσως γειτονική χώρα με τη Λιβύη, να έχει καλές σχέσεις με τη χώρα. Και όχι μόνο για τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με το μεταναστευτικό. Γιατί; Διότι ως γειτονική χώρα έχει ζητήματα γειτονίας, ζητήματα οριοθετήσεων και είναι η πιο πρόσφορη χώρα να μπορεί να έχει κρίσιμες εμπορικές ανταλλαγές. Είναι εξαιρετικά δύσκολη η διεθνής επικοινωνία, αλλά είναι και κρίσιμη. Είναι πολύ δύσκολη και η διπλωματική οδός με τη Λιβύη. Η Λιβύη είναι ένα κράτος με τεράστια σύνορα, 5.000 χιλιόμετρα χερσαία σύνορα, 1.800 χιλιόμετρα θαλάσσια σύνορα. Δεν ελέγχεται εύκολα. Πρέπει να έχουμε καλή σχέση. Προσπαθούμε να την οικοδομήσουμε ισορροπημένα. Βρέθηκα εγώ πράγματι την προηγούμενη Κυριακή στη Βεγγάζη και θα βρεθώ, καλώς εχόντων των πραγμάτων, την Τρίτη…
Η Λιβύη λοιπόν είναι μια χώρα, στην οποία προσπαθούμε να οικοδομήσουμε. Ανοίξαμε την Πρεσβεία μας, ανοίξαμε το Προξενείο μας στη Βεγγάζη. Ταξίδεψα εγώ, είχα μια παραγωγική συζήτηση στη Λιβύη με τον ηγέτη στην ανατολική Λιβύη και εκείνους, οι οποίοι ασκούν την εξουσία. Θα βρεθώ στην Τρίπολη και θα συζητήσω, πιστεύω εξίσου παραγωγικά και με την κυβέρνηση της Τρίπολης. Οικοδομούμε μια στέρεη σχέση και θεωρώ ότι υπάρχει περιθώριο να μπορέσουμε να έχουμε κοινή κατανόηση. Δεν είναι εύκολο ούτε για τη Λιβύη να μπορέσει να ελέγξει τα ζητήματα των μεταναστευτικών ροών.
Ό,τι συνέβη με την ευρωπαϊκή αποστολή δεν θέλω να συγχέεται, ούτε να προσάπτεται στην Ελληνική Κυβέρνηση και ιδίως σε μένα, το τι συνέβη στη Βεγγάζη προχθές. Νομίζω το καταλαβαίνουμε αυτό. Η Ελληνική Κυβέρνηση οργάνωσε δια του αρμοδίου Υπουργού Εξωτερικών και έφερε εις πέρας – αισθάνομαι με τρόπο ικανοποιητικό, όπως μπορώ να αξιολογήσω – την επίσκεψη στην ανατολική Λιβύη. Το κατά πόσον υπήρχε πρόβλημα μπορείτε να ρωτήσετε προφανώς και τον αρμόδιο Υπουργό, ο οποίος είναι παρακείμενος. Αλλά θέλω να σας πω ότι η Ελλάδα έχει μία αυτοτελή πολιτική, την οποία θα υποστηρίξει. Και ευελπιστούμε ότι θα διαμορφώσουμε ένα πλαίσιο λειτουργικής σχέσης με τη Λιβύη.
Κατά τα λοιπά, για όλα όσα ακούστηκαν περί αιφνιδιασμού θέλω να σας πω το εξής. Προφανώς δεν αιφνιδιαζόμαστε από ό,τι συμβαίνει. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να αντιδρούμε. Αυτή τη στιγμή κρίνει η Ελληνική Κυβέρνηση ότι συντρέχει λόγος αντίδρασης. Και συντρέχει λόγος αντίδρασης, διότι αναπτύσσεται ένα φαινόμενο, το οποίο μπορεί πολύ εύκολα να βγει εκτός ελέγχου.
Είμαστε λοιπόν εδώ στο Κοινοβούλιο, τοποθετείται η Ελληνική Κυβέρνηση σαφώς. Λέει λοιπόν για συγκεκριμένο περιορισμένο χρονικό διάστημα αναστολή των αιτήσεων. Για πού; Μόνο από εκείνους που προέρχονται από τον Νότιο Διάδρομο. Ως σήμα αποθάρρυνσης και κυρίως να μην υπάρξει κίνδυνος ζωής στη θάλασσα. Αυτή είναι η θέση μας, ξεκάθαρη. Την πήραμε το 2020, λειτούργησε. Την ξαναπαίρνουμε τώρα, ελπίζουμε ότι θα λειτουργήσει. Ποια είναι όμως η δική σας θέση; Η δική σας θέση είναι ανοιχτά σύνορα. Να έρθουν όλοι, να αξιολογηθούν αν συντρέχει η ανθρωπιστική κρίση. Αυτή είναι μια διαφορά, η οποία είναι κοσμοθεωρητική. Για εμάς δεν υπάρχουν ανοιχτά σύνορα. Για εμάς υπάρχουν ελεγχόμενα σύνορα, όπου το πρώτιστο είναι η προστασία των Ελλήνων πολιτών. Εάν θεωρείτε ότι αυτό είναι κάτι, το οποίο δεν είναι ορθό, να το θέσετε στην κρίση του ελληνικού λαού.
Εμείς σε κάθε περίπτωση φροντίζουμε, έτσι ώστε να είμαστε σύμφωνοι και με το Σύνταγμα και με το Διεθνές Δίκαιο και με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Και σε κάθε περίπτωση για εμάς οι Έλληνες πολίτες θα αποτελούν πάντοτε την προτεραιότητα.
Σχετικές ειδήσεις:
Θάνος Πλεύρης: Ο δρόμος από εδώ και πέρα των λαθρομεταναστών θα είναι φυλακή ή έξοδος
Ν. Ανδρουλάκης: Τρύπα στο νερό η τροπολογία της κυβέρνησης για τους μετανάστες
www.ertnews.gr
Ακολουθήστε το myvolos.net στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
