Βρετανία, Πορτογαλία, Αυστραλία και Καναδάς ανακοίνωσαν επίσημα την αναγνώριση του Παλαιστινιακού Κράτους ενώ ανάλογες ανακοινώσεις αναμένονται και από άλλα κράτη τις επόμενες ημέρες, όπως η Γαλλία που σχεδιάζει επίσης να αναγνωρίσει το παλαιστινιακό κράτος κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη αυτήν την εβδομάδα.
Περισσότερες από 150 χώρες είχαν αναγνωρίσει προηγουμένως ένα παλαιστινιακό κράτος, όμως η προσθήκη των ανωτέρω χωρών θεωρείται από πολλούς ως μια κομβική στιγμή, με τον Ξαβιέ Αμπού Έιντ, πρώην Παλαιστίνιο αξιωματούχο να σχολιάζει ότι «η Παλαιστίνη δεν ήταν ποτέ πιο ισχυρή παγκοσμίως από ό,τι είναι τώρα».
Πραγματική κρατική υπόσταση
Υπάρχουν όμως περίπλοκα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν ενόψει της νέας συνθήκης που δημιουργείται, όπως τι είναι η Παλαιστίνη και αν υπάρχει καν κράτος που πρέπει να αναγνωριστεί;
Από τη Σύμβαση του Μοντεβιδέο του 1933 απαιτούνται τέσσερα βασικά κριτήρια για να αναγνωριστεί μια κρατική υπόσταση: μόνιμος πληθυσμός, καθορισμένη επικράτεια, κυβέρνηση και ικανότητα σύναψης σχέσεων με άλλα κράτη. Η Παλαιστίνη αυτή τη στιγμή μπορεί βάσιμα να διεκδικήσει μόνο δύο από αυτά: έναν μόνιμο πληθυσμό (αν και ο πόλεμος στη Γάζα τον θέτει σε τεράστιο κίνδυνο) και την ικανότητα σύναψης διεθνών σχέσεων.
Στα υπόλοιπα δύο κριτήρια, η κατάσταση εμφανίζεται άκρως προβληματική. Σχετικά με τον όρο της «καθορισμένης επικράτειας», χωρίς συμφωνία για τα τελικά σύνορα και χωρίς επί της ουσίας ειρηνευτική διαδικασία, είναι δύσκολο να καθορίσουμε σήμερα με σαφήνεια την εδαφική έκταση του όρου Παλαιστίνη.
Για τους ίδιους τους Παλαιστίνιους, το πολυπόθητο κράτος τους αποτελείται από τρία μέρη: την Ανατολική Ιερουσαλήμ, τη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, τα οποία όλα κατακτήθηκαν από το Ισραήλ κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών του 1967.
Ακόμα και μια πρόχειρη ματιά στον χάρτη δείχνει από πού ξεκινούν τα προβλήματα. Η Δυτική Όχθη και η Λωρίδα της Γάζας χωρίζονται γεωγραφικά από το Ισραήλ εδώ και τρία τέταρτα του αιώνα, από την ανεξαρτησία του Ισραήλ το 1948.
Στη Δυτική Όχθη, η παρουσία του Ισραηλινού στρατού και των Εβραίων εποίκων σημαίνει ότι η Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία ιδρύθηκε μετά τις ειρηνευτικές συμφωνίες του Όσλο της δεκαετίας του 1990, διοικεί μόνο περίπου το 40% της επικράτειας. Από το 1967, η επέκταση των οικισμών έχει καταβροχθίσει τη Δυτική Όχθη, διασπώντας την σε μια ολοένα και πιο κατακερματισμένη πολιτική και οικονομική οντότητα.
Εν τω μεταξύ, η Ανατολική Ιερουσαλήμ, την οποία οι Παλαιστίνιοι θεωρούν πρωτεύουσά τους, έχει περικυκλωθεί από εβραϊκούς οικισμούς, αποκόπτοντας σταδιακά την πόλη από τη Δυτική Όχθη.
Η μοίρα της Γάζας αυτή τη στιγμή είναι πολύ χειρότερη. Μετά από σχεδόν δύο χρόνια πολέμου, που πυροδοτήθηκε από τις επιθέσεις της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023, μεγάλο μέρος του εδάφους της έχει καταστραφεί.
Τα ηνία του κράτους
Το τελευταίο κριτήριο που απαιτεί η Σύμβαση του Μοντεβιδέο είναι μια λειτουργική κυβέρνηση. Και αυτό αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για τους Παλαιστίνιους.
Το 1994, μια συμφωνία μεταξύ του Ισραήλ και της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) οδήγησε στη δημιουργία της Παλαιστινιακής Εθνικής Αρχής (γνωστής ως Παλαιστινιακή Αρχή), η οποία ασκούσε μερικό πολιτικό έλεγχο στους Παλαιστίνιους στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη.
Αλλά από την αιματηρή σύγκρουση του 2007 μεταξύ της Χαμάς και της κύριας φράξιας της PLO, της Φατάχ, οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη κυβερνώνται από δύο αντίπαλες κυβερνήσεις: τη Χαμάς στη Γάζα και την διεθνώς αναγνωρισμένη Παλαιστινιακή Αρχή στη Δυτική Όχθη, της οποίας πρόεδρος είναι ο Μαχμούντ Αμπάς.
Αυτά είναι 77 χρόνια γεωγραφικού διαχωρισμού και 18 χρόνια πολιτικού διχασμού: ένα μεγάλο χρονικό διάστημα για να απομακρυνθούν η Δυτική Όχθη και η Λωρίδα της Γάζας.
Η παλαιστινιακή πολιτική έχει εν τω μεταξύ αποστεωθεί, αφήνοντας τους περισσότερους Παλαιστίνιους κυνικούς απέναντι στην ηγεσία τους και απαισιόδοξους σχετικά με τις πιθανότητες οποιουδήποτε είδους εσωτερικής συμφιλίωσης, πόσο μάλλον για την πρόοδο προς κρατική υπόσταση.
Οι τελευταίες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν το 2006, που σημαίνει ότι κανένας Παλαιστίνιος κάτω των 36 ετών δεν έχει ψηφίσει ποτέ στη Δυτική Όχθη ή τη Γάζα.
Μετά τον πόλεμο που ξέσπασε στη Γάζα τον Οκτώβριο του 2023, το ζήτημα έχει γίνει ακόμη πιο οξύ. Αντιμέτωπη με τον θάνατο δεκάδων χιλιάδων πολιτών της, η Παλαιστινιακή Αρχή του Αμπάς, παρακολουθώντας από την έδρα της στη Δυτική Όχθη, έχει σε μεγάλο βαθμό περιοριστεί στον ρόλο θεατή.
Όμως οι εντάσεις στις τάξεις της ηγεσίας χρονολογούνται χρόνια πριν. Όταν ο πρόεδρος της PLO, Γιάσερ Αραφάτ, επέστρεψε από χρόνια εξορίας για να ηγηθεί της Παλαιστινιακής Αρχής, οι τοπικοί Παλαιστίνιοι πολιτικοί βρέθηκαν ως επί το πλείστον στο περιθώριο, δυσαρεστημένοι όχι μόνο από το αυταρχικό στυλ πολλών συνεργατών του Αραφάτ, αλλά και από τις φήμες για διαφθορά στους κύκλους της παλαιστινιακής ηγεσίας.
Το πιο σημαντικό όμως ήταν ότι η νεοσύστατη Παλαιστινιακή Αρχή φαινόταν ανίκανη να σταματήσει τον σταδιακό αποικισμό της Δυτικής Όχθης από το Ισραήλ ή να τηρήσει την υπόσχεση για ανεξαρτησία και κυριαρχία που έθεσε τόσο δελεαστικά η ιστορική χειραψία του Αραφάτ με τον πρώην Ισραηλινό πρωθυπουργό, Γιζάκ Ράμπιν, στον Λευκό Οίκο τον Σεπτέμβριο του 1993.
Τα επόμενα χρόνια δεν ευνόησαν μια ομαλή πολιτική εξέλιξη, καθώς κυριαρχήθηκαν από αποτυχημένες ειρηνευτικές πρωτοβουλίες, τη συνεχιζόμενη επέκταση των εβραϊκών οικισμών, τη βία από εξτρεμιστές και από τις δύο πλευρές, την πολιτική ολίσθηση του Ισραήλ προς τα δεξιά και το βίαιο σχίσμα του 2007 μεταξύ Χαμάς και Φατάχ.
Η επόμενη μέρα
«Στη συνήθη πορεία των γεγονότων, θα είχαν αναδυθεί νέες προσωπικότητες, νέες γενιές», λέει ο Παλαιστίνιος ιστορικός Γιεζίντ Σαγί, όμως συμπληρώνει ότι σήμερα «αυτό είναι αδύνατο… Οι Παλαιστίνιοι στα κατεχόμενα εδάφη είναι κατακερματισμένοι σε τεράστιο βαθμό σε ξεχωριστούς μικρούς χώρους, και αυτό έχει καταστήσει σχεδόν αδύνατο να αναδυθούν και να συγχωνευθούν νέες προσωπικότητες».
Εντούτοις, μια φιγούρα εμφανίστηκε: ο Μαρουάν Μπαργούτι.
Γεννημένος και μεγαλωμένος στη Δυτική Όχθη, σε ηλικία 15 ετών δραστηριοποιήθηκε στη Φατάχ, την παράταξη της PLO με επικεφαλής τον Αραφάτ.
Ο Μπαργούτι αναδείχθηκε σε δημοφιλή ηγέτη κατά τη διάρκεια της δεύτερης παλαιστινιακής εξέγερσης, προτού συλληφθεί και κατηγορηθεί για τον σχεδιασμό θανατηφόρων επιθέσεων στις οποίες σκοτώθηκαν πέντε Ισραηλινοί. Ο ίδιος αρνείται τις κατηγορίες, αλλά βρίσκεται σε ισραηλινή φυλακή από το 2002.
Πολλοί Παλαιστίνιοι όταν μιλούν για πιθανούς μελλοντικούς ηγέτες, αναφέρουν συχνά το όνομα του Μπαργούτι. Πρόσφατη δημοσκόπηση του Παλαιστινιακού Κέντρου Πολιτικής και Ερευνών με έδρα τη Δυτική Όχθη διαπίστωσε ότι το 50% των Παλαιστινίων θα τον επέλεγαν ως πρόεδρο, πολύ μπροστά από τον Αμπάς, ο οποίος κατέχει τη θέση από το 2005.
Παρά το γεγονός ότι είναι ανώτερο στέλεχος της Φατάχ, η οποία βρίσκεται εδώ και χρόνια σε σύγκρουση με τη Χαμάς, το όνομά του πιστεύεται ότι κατέχει εξέχουσα θέση στη λίστα των πολιτικών κρατουμένων που η Χαμάς θέλει να απελευθερώσει σε αντάλλαγμα για τους Ισραηλινούς ομήρους που κρατούνται στη Γάζα.
Όμως το Ισραήλ δεν έχει δώσει καμία ένδειξη ότι είναι πρόθυμο να τον απελευθερώσει. Στα μέσα Αυγούστου, κυκλοφόρησε ένα βίντεο που έδειχνε τον αδύνατο, αδύναμο 66χρονο Μπαργούτι να χλευάζεται από τον υπουργό Ασφαλείας του Ισραήλ, Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ. Ήταν η πρώτη φορά μετά από χρόνια που κυκλοφόρησε δημόσια εικόνα του Μπαργούτι.
Με τον Μπαργούτι στη φυλακή, τον Αμπάς να πλησιάζει τα 90 του χρόνια, τη Χαμάς να έχει αποδεκατιστεί και τη Δυτική Όχθη κατακερματισμένη, είναι σαφές ότι η Παλαιστίνη στερείται ηγεσίας και συνοχής.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η διεθνής αναγνώριση είναι άνευ νοήματος. Άλλωστε, η Διακήρυξη της Νέας Υόρκης για την Ειρηνική Επίλυση του Ζητήματος της Παλαιστίνης και την Εφαρμογή της Λύσης των Δύο Κρατών δεσμεύει τους υπογράφοντες να λάβουν «απτά, χρονικά δεσμευτικά και μη αναστρέψιμα βήματα για την ειρηνική διευθέτηση του ζητήματος της Παλαιστίνης».
Βρετανοί αξιωματούχοι επισημαίνουν στο BBC τις αναφορές της διακήρυξης στην ενοποίηση της Γάζας και της Δυτικής Όχθης, την υποστήριξη δημοκρατικών εκλογικών διαδικασιών, καθώς και τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν την αναγνώριση.
Η ισραηλινή αντίδραση
Όμως οι Παλαιστίνιοι γνωρίζουν ότι τα εμπόδια θα είναι τρομερά. Το Ισραήλ παραμένει κάθετα αντίθετο σε αυτήν την προοπτική και έχει απειλήσει να προβεί σε αντίποινα μέσω επίσημης προσάρτησης τμημάτων ή ολόκληρης της Δυτικής Όχθης.
Παράλληλα, η Ουάσινγκτον έκανε το ασυνήθιστο βήμα να ανακαλέσει ή να αρνηθεί τη χορήγηση βίζας σε δεκάδες Παλαιστίνιους αξιωματούχους που θα ταξίδευαν στη Νέα Υόρκη για να συμμετάσχουν στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, παραβιάζοντας πιθανότατα τους κανόνες του διεθνούς οργανισμού.
Σε κάθε περίπτωση, οι ΗΠΑ διατηρούν βέτο στον ΟΗΕ σε οποιαδήποτε πρωτοβουλία αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους και ο Τραμπ εξακολουθεί να φαίνεται προσκολλημένος σε μια εκδοχή του λεγόμενου «Σχεδίου Ριβιέρα», βάσει του οποίου οι Αμερικανοί θα αναλάμβαναν μεγάλο μέρος της μελλοντικής ανάπτυξης της Γάζας, χωρίς να αναφέρεται καθόλου σε οποιαδήποτε μελλοντική σύνδεση με τη Δυτική Όχθη ή στην Παλαιστινιακή Αρχή.
Σε τελική ανάλυση, το μακροπρόθεσμο μέλλον για τη Γάζα μπορεί να βρίσκεται κάπου ανάμεσα στη Διακήρυξη της Νέας Υόρκης, το σχέδιο Τραμπ και το σχέδιο ανοικοδόμησης των Αράβων. Όλα αυτά τα σχέδια, με πολύ διαφορετικούς τρόπους κάθε ένα, ελπίζουν να σώσουν κάτι από την καταστροφή που έχει πλήξει τη Γάζα τα τελευταία δύο χρόνια. Όμως ό,τι και να προκύψει, θα πρέπει να απαντήσει στο ερώτημα για την έκταση που θα εκτείνεται η Παλαιστίνη και τη μορφή που θα έχει η ηγεσία της.
Πηγή: BBC
www.ertnews.gr
Ακολουθήστε το myvolos.net στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
