Η Google παρουσίασε το AlphaGenome, ένα νέο πανίσχυρο μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης που προβλέπει πώς επηρεάζει μια και μόνο μετάλλαξη στο DNA τους περίπλοκους μηχανισμούς ρύθμισης της γονιδιακής έκφρασης. Το AlphaGenome προσφέρει για πρώτη φορά ενιαία πρόβλεψη των επιπτώσεων των μεταλλάξεων σε κωδικές και μη κωδικές περιοχές του γονιδιώματος, με ταχύτητα, ακρίβεια και βάθος ανάλυσης σε επίπεδο βάσης, όπως αναφέρει η εταιρεία.
Το μοντέλο μπορεί να επεξεργαστεί έως και 1 εκατομμύριο ζεύγη βάσεων, προβλέποντας χιλιάδες μοριακά χαρακτηριστικά όπως:
- Έκφραση γονιδίων
- Πρότυπα μετακίνησης (splicing)
- Θέσεις πρόσδεσης πρωτεϊνών
- Προσβασιμότητα χρωματίνης σε διαφορετικούς κυτταρικούς τύπους
Είναι η πρώτη φορά που ένα τόσο ευρύ φάσμα ρυθμιστικών χαρακτηριστικών μπορεί να προσομοιωθεί από κοινού με τη χρήση ενός και μόνο συστήματος τεχνητής νοημοσύνης.
Πώς λειτουργεί
Το AlphaGenome συνδυάζει συνελικτικά νευρωνικά δίκτυα (CNNs) για την αναγνώριση μικρών προτύπων στο DNA και μετασχηματιστές (transformers) για την κατανόηση της ευρύτερης γενετικής πληροφορίας. Όλες οι προβλέψεις υπολογίζονται σε παράλληλα συνδεδεμένες μονάδες Tensor Processing Units (TPUs), επιτρέποντας μαζική και αποδοτική επεξεργασία. Το μοντέλο εκπαιδεύτηκε μέσα σε μόλις τέσσερις ώρες, με τη μισή υπολογιστική ισχύ σε σύγκριση με τον προκάτοχό του, το Enformer.
Ενοποίηση προβλέψεων, ευρύτερη χρήση
Το AlphaGenome είναι το πρώτο μοντέλο που μπορεί να προβλέψει ταυτόχρονα τόσες πολλές μοριακές παραμέτρους, ξεπερνώντας ή ισοφαρίζοντας ειδικά μοντέλα σε 24 από 26 συγκριτικά τεστ. Χρησιμοποιεί δημόσια δεδομένα από βάσεις όπως ENCODE, GTEx, 4D Nucleome και FANTOM5.
Σε αντίθεση με προηγούμενα μοντέλα που υστερούσαν είτε στο μήκος της αλληλουχίας είτε στην ανάλυση, το AlphaGenome διαχειρίζεται και τα δύο με ακρίβεια. Αποτυπώνει το μακροπρόθεσμο γονιδιωματικό πλαίσιο και παρέχει προβλέψεις σε επίπεδο βάσης, προσφέροντας νέες γνώσεις στη βιολογία των ασθενειών, την έρευνα σπάνιων γενετικών παραλλαγών, τον σχεδιασμό συνθετικού DNA και πολλά άλλα.
Ανάμεσα στα δυνατά του σημεία περιλαμβάνονται:
- Σύστημα αξιολόγησης μεταλλάξεων: Συγκρίνει αποτελεσματικά μεταλλαγμένα και μη μεταλλαγμένα τμήματα DNA.
- Μοντελοποίηση splicing: Προβλέπει διαταραχές που σχετίζονται με παθήσεις όπως η ινοκυστική νόσος και η μυϊκή ατροφία της σπονδυλικής στήλης.
- Εργαλείο σχεδιασμού συνθετικού DNA: Επιτρέπει στοχευμένη ενεργοποίηση γονιδίων, π.χ. μόνο σε νευρικά κύτταρα.
Σε ένα τεστ, το AlphaGenome προέβλεψε σωστά ότι μία μετάλλαξη σχετιζόμενη με λευχαιμία δημιουργεί θέση πρόσδεσης για τη μεταγραφική πρωτεΐνη MYB, ενεργοποιώντας το ογκογονίδιο TAL1, όπως συμβαίνει σε μορφές T-λεμφοβλαστικής λευχαιμίας, αναδεικνύοντας τη δυνατότητά του να συνδέει μη κωδικοποιητικές παραλλαγές με γονίδια που σχετίζονται με ασθένειες.
Περιορισμοί και προοπτικές
Αν και το AlphaGenome αποτελεί μια σημαντική πρόοδο, δεν έχει σχεδιαστεί ούτε έχει επικυρωθεί για την ερμηνεία προσωπικών γονιδιωμάτων ή για κλινική χρήση. Έχει περιορισμούς στην πρόβλεψη πολύαπομακρυσμένων ρυθμιστικών αλληλεπιδράσεων και στην ακριβή μοντελοποίηση ειδικών προτύπων ανά ιστό ή κύτταρο.
Ωστόσο, δημιουργεί ένα ισχυρό θεμέλιο για μελλοντικές επεκτάσεις- ακόμα και σε άλλα είδη ή εργαστηριακά δεδομένα. Η Google διαθέτει ήδη το AlphaGenome API σε preview για μη εμπορική χρήση, καλώντας την ερευνητική κοινότητα να το αξιοποιήσει.
«Ελπίζουμε ότι το AlphaGenome θα εμβαθύνει την κατανόησή μας για τις πολύπλοκες κυτταρικές διεργασίες που είναι γραμμένες στο DNA και θα οδηγήσει σε νέες ανακαλύψεις στη γονιδιωματική και την υγεία», ανέφερε η Google.
ΠΗΓΗ: Interesting Engineering
www.ertnews.gr
Ακολουθήστε το myvolos.net στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
