Η Εθνική Οδός αρ. 1, που αποτελεί τμήμα της Ευρωπαϊκής Οδού αρ. 75 (Ε75) και σχετικά πρόσφατα ονομάστηκε άξονας ΠΑΘΕ (Πάτρα-Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Εύζωνοι), εγκαινιάστηκε κατά τμήματα από το 1959 έως το 1973 και αναβαθμίζεται σε αυτοκινητόδρομο διαρκώς από το 1986 μέχρι σήμερα. Το 2006-2007 η μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση, λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση του κύριου αυτού οδικού άξονα της Ελλάδας παραχωρήθηκε κατά τμήματα σε ιδιωτικές εταιρείες – που αποκαλούνται «επισήμως» Κύριος Έργου Παραχώρησης, εξ ου κι εκείνες οι άσπρες πινακίδες που γράφουν «ΟΡΙΟ ΚΕΠ» στις εισόδους ή τις εξόδους των ανισόπεδων κόμβων (λες και δεν μπορούσε να βρεθεί άλλη συντομογραφία, έπρεπε αυτό το ΚΕΠ να μας μπερδεύει με τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών…).
Είναι γνωστό ότι το τμήμα του ΠΑΘΕ που διασχίζει την Θεσσαλία βρίσκεται στην ευθύνη της εταιρείας «Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου Ανώνυμη Εταιρεία Παραχώρησης» που συστάθηκε στις 12 Ιουνίου 2007 με έδρα τον Δήμο Λάρισας και έχει μετόχους τις εταιρείες HOCHTIEF SOLUTIONS AG με ποσοστό 35.00%, ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΑΕ με ποσοστό 20.00%, J&P ΑΒΑΞ ΑΕ με ποσοστό 16.25%, VINCI CONCESSIONS SA με ποσοστό 13.75%, ΑΕΓΕΚ με ποσοστό 10.00% και ΑΘΗΝΑ ΑΤΕ με ποσοστό 5.00% (τα στοιχεία βρίσκονται στο διαδίκτυο).
Είναι επίσης γνωστό ότι στην περιοχή μας λειτουργούν δύο (2) Σταθμοί Διοδίων: της Πελασγίας (κόστος ΙΧ 3,50 €) και του Μοσχοχωρίου (κόστος ΙΧ 4,00 €).
Οι ελληνικοί αυτοκινητόδρομοι είναι σήμερα οι καλύτεροι στην Ευρώπη, διότι, πολύ απλά, κατασκευάζονται τα τελευταία χρόνια, με τις πιο σύγχρονες προδιαγραφές, τόσο ως προς την χάραξη, όσο και ως προς τα υλικά που χρησιμοποιούνται.
Κοινή αίσθηση, νομίζω, όλων των οδηγών που κινούνται στον αυτοκινητόδρομο, είναι ότι ο δρόμος είναι «άδειος». Είναι λίγα τα οχήματα που τον χρησιμοποιούν, σε σχέση με την πραγματικά τεράστια κυκλοφοριακή ικανότητα που έχει. Και τα φορτηγά είναι ακόμη λιγότερα.
Αυτό το γεγονός το επισημάναμε κι εμείς σε απανωτά δημοσιεύματά μας (κυκλο-φ-οριακα 11.04.2012, 04.12.2013, 12.02.2014, 10.09.2014, 01.10.2014, επιστολές 22.03.2014 και 10.12.2014) στα οποία ασχοληθήκαμε με το θέμα των διοδίων στον ΠΑΘΕ, πριν και μετά το τραγικό δυστύχημα στην π.ε.ο Βόλου-Λάρισας στις 23 Ιουλίου 2014, όπου έχασαν τη ζωή τους τρία παιδιά.
Στις 20.09.2014 δημοσιεύτηκε στην «Θεσσαλία» ανακοίνωση της «Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου» που αναφέρονταν σε 711.539 οχήματα που «πέρασαν από τους σταθμούς διοδίων της εταιρείας» στο διάστημα 11-18 Αυγούστου 2014. Αυτόν τον «σύνθετο» αριθμό προσπαθήσαμε να τον αναλύσουμε στα κυκλο-φ-οριακά 783 και καταλήξαμε μέσω λογικών αναγωγών ότι από τα διόδια Πελασγίας και Μοσχοχωρίου διέρχονται 6.670 οχήματα ημερησίως, «περίπου όσα κινούνται στην οδό Γαζή, στον κόμβο με Κ.Καρτάλη!!»
Ο κυκλοφοριακός φόρτος των Εθνικών Οδών εκφράζεται διεθνώς και παγίως ως Ετήσια Μέση Ημερήσια Κυκλοφορία (ΕΜΗΚ) σε οχήματα ανά ημέρα, και προκύπτει από σταθμισμένες μετρήσεις φόρτου σε καθημερινή βάση επί ένα έτος, συχνά και επί περισσότερα έτη, για να είναι ακόμη πιο ασφαλές το μέγεθος της ΕΜΗΚ.
Αυτή, λοιπόν, την ΕΜΗΚ του ΠΑΘΕ στα διόδια Πελασγίας και Μοσχοχωρίου την αναζητούσαμε χρόνια και δεν την βρίσκαμε! Δεν την βρίσκαμε διότι ήταν, μας λέγανε όπου απευθυνθήκαμε αρμοδίως, «απόρρητη». Απόρρητο στοιχείο ο κυκλοφοριακός φόρτος της Εθνικής μας Οδού!!
Σήμερα το στοιχείο αυτό βρίσκεται στα χέρια μας, με έγγραφο του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Δικτύων με αρ.πρωτ. 1626/08-12-2014, υπογραμμένο από τον τότε Υπουργό κ. Μιχάλη Χρυσοχοΐδη. Το έγγραφο απευθύνεται προς την Βουλή των Ελλήνων, Δνση Κοινοβουλευτικού Ελέγχου και κοινοποιείται στον Βουλευτή Μαγνησίας κ. Πάρι Μουτσινά, ο οποίος είχε κάνει σχετική Αίτηση Κατάθεσης Εγγράφων (ΑΚΕ) αρ. 519/19-11-2014.
Σε απλά ελληνικά χρειάστηκε να θέσουμε το θέμα στον φίλο μας Βουλευτή Πάρι Μουτσινά, ο οποίος ενήργησε άμεσα και τον ευχαριστούμε γι’ αυτό, για να μάθουμε με τον πιο επίσημο τρόπο (με υπογραφή Υπουργού, παρακαλώ…) πόσα οχήματα κυκλοφορούν στον ΠΑΘΕ στη γειτονιά μας!
Ο Πίνακας έχει ως εξής:
Το πρώτο μας συμπέρασμα είναι ότι από τον Μάρτιο-Απρίλιο 2008 μέχρι τον Οκτώβριο 2014 ο φόρτος του ΠΑΘΕ μειώθηκε κατά 50% στα διόδια Πελασγίας και κατά 56% στα διόδια Μοσχοχωρίου (τελευταία δεξιά στήλη). Στην προτελευταία δεξιά στήλη φαίνεται η ετήσια μείωση, που δείχνει να αναστρέφεται οριακά μεταξύ 2013 και 2014. Η διαφορά του 6% μεταξύ Μοσχοχωρίου και Πελασγίας δικαιολογείται, κατά την γνώμη μας, και από το γεγονός ότι η παράκαμψη των διοδίων γίνεται ευκολότερα στο Μοσχοχώρι από ότι στην Πελασγία.
Βεβαίως η μείωση των κυκλοφοριακών φόρτων στις Εθνικές Οδούς δεν οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στα διόδια. Αναζητήσαμε συγκριτικά στοιχεία στην Εγνατία Οδό και βρήκαμε εύκολα στο διαδίκτυο τις ΕΜΗΚ των ετών 2009-2013 σε 28 τμήματα της Εγνατίας Οδού. Οι επιστήμονες της Εταιρείας, που αναλύουν τους φόρτους, σημειώνουν ότι «…η γενική μείωση που παρατηρείται στην κυκλοφορία οχημάτων σε εθνικό επίπεδο, λόγω της οικονομικής κρίσης και της σημαντικής αύξησης της τιμής των καυσίμων και των διοδίων, παρουσιάζεται και στον αυτοκινητόδρομο της Εγνατίας Οδού.» Στο ίδιο κείμενο γράφουν ότι «… η ΕΜΗΚ οχημάτων στα τμήματα της Εγνατίας Οδού εκτιμάται ότι το 2013 μειώθηκε κατά μέσο όρο 6% σε σχέση με το 2012, 20% σε σχέση με το 2011 και περίπου 25%-30% σε σχέση με τα έτη 2010 και 2009.» Και σε άλλο σημείο γράφουν «…Στο συγκεκριμένο τμήμα παρατηρήθηκε και η μεγαλύτερη ετήσια μείωση, καθώς η κυκλοφορία το 2012 ήταν μειωμένη κατά 29% σε σχέση με το 2011, μείωση που οφείλεται και στην έναρξη λειτουργίας του σταθμού διοδίων Ιάσμου στα τέλη του 2011, σε συνδυασμό με την ύπαρξη εναλλακτικής διαδρομής (για όσους παρακάμπτουν τα διόδια) σχετικά καλών γεωμετρικών χαρακτηριστικών.»
Διαπιστώνουμε λοιπόν α) ότι οι ίδιοι οι άνθρωποι της Εγνατίας Οδού εκτιμούν ως έναν από τους λόγους μείωσης του κυκλοφοριακού φόρτου την σημαντική αύξηση της τιμής των διοδίων καθώς και την ίδια την εγκατάσταση διοδίων σε ένα οδικό τμήμα και β) ότι οι μειώσεις στον ΠΑΘΕ είναι αισθητά μεγαλύτερες, προφανώς λόγω των επίσης αισθητά υψηλότερων τιμών διοδίων, αφού οι λόγοι της οικονομικής κρίσης και της τιμής των καυσίμων ισχύουν και στις δύο περιπτώσεις.
Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι η «αίσθηση» όλων των οδηγών ότι «ο δρόμος είναι άδειος» επιβεβαιώνεται πλήρως. Ομοίως επιβεβαιώνεται και η προσέγγιση που επιχειρήσαμε στα κυκλο-φ-οριακά 783, στις 01.10.2014, για ΕΜΗΚ 6.670 οχημάτων. Το πραγματικό μέγεθος φαίνεται να είναι κάτι μεταξύ 6.300 και 7.300 οχήματα ημερησίως και στις δύο κατευθύνσεις του αυτοκινητοδρόμου, εκ των οποίων τα 5.300 περίπου είναι Ι.Χ. αυτοκίνητα.
Μια πιο προσεκτική ανάγνωση των «αμείλικτων αριθμών» δείχνει επίσης ότι τα οχήματα κατηγορίας 4, οι νταλίκες δηλαδή, είναι το έτος 2014 737+691=1.428 στην Πελασγία και 238+249=487 στο Μοσχοχώρι. Ανάλογα διαμορφώνεται η μεγάλη αυτή διαφορά και στα προηγούμενα έτη. Επαναλαμβάνω, τα διόδια Μοσχοχωρίου παρακάμπτονται από τα φορτηγά πολύ εύκολα μέσω των παράπλευρων οδών του ΠΑΘΕ, που έχουν σχετικά καλά γεωμετρικά χαρακτηριστικά, κάτι που δεν ισχύει για τα διόδια της Πελασγίας, όπου η παράκαμψη είναι αρκετά πιο δύσκολη.
Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι οι υψηλών προδιαγραφών ελληνικοί αυτοκινητόδρομοι υποχρησιμοποιούνται από τους Έλληνες οδηγούς οι οποίοι, ούτως ή άλλως, βιώνουν παντοιοτρόπως τα αποτελέσματα την βαριάς οικονομικής κρίσης, επειδή είναι πολύ ακριβή η χρήση τους. Και είναι κρίμα, πραγματικό κρίμα κι άδικο. Να έχουμε τέτοιους ωραίους και ασφαλείς δρόμους, στους οποίους έχουμε επενδύσει κι εμείς, ο καθένας από εμάς, ένα σωρό χρήματα και να διακινδυνεύουμε κάθε τόσο τη ζωή μας σε παρακάμψεις ή σε δρόμους χαμηλότερης έως μηδενικής οδικής ασφάλειας (βλέπε παλαιά εθνική οδός Βόλου-Λάρισας).
Και η λύση είναι μία και μόνο μία: Η αναθεώρηση των συμβάσεων με τις παραχωρησιούχες εταιρείες, που πρέπει αφ’ ενός να καταργήσει ορισμένους σταθμούς διοδίων (αυξάνονται σαν τα μανιτάρια…) και αφ’ ετέρου να επιφέρει μείωση κατά τουλάχιστον 50% στις τιμές των διοδίων.
Τότε και μόνο τότε υπάρχει βάσιμη ελπίδα να αυξηθούν και οι κυκλοφοριακοί φόρτοι, κάτι που θα σημαίνει ότι χρησιμοποιούνται όπως τους πρέπει οι εξαιρετικοί ελληνικοί αυτοκινητόδρομοι.
Χαράλαμπος Α. Σκυργιάννης
Συγκοινωνιολόγος Μηχανικός MSc.
