Α. Κοπάνας: «Ισχυροί Δήμοι, Ισχυρές Περιφέρειες, μέσα από τολμηρή Αποκέντρωση αρμοδιοτήτων, λειτουργιών και πόρων»

Ομιλία-Εισήγηση πραγματοποίησε ο πρώην αντιπεριφερειάρχης Μαγνησίας, Αργύρης Κοπάνας, κατά τη συνεδρίαση της Γραμματείας Τοπικής Αυτοδιοίκησης στα κεντρικά γραφεία της Νέας Δημοκρατίας στην Αθήνα, στα πλαίσια της συζήτησης για την αλλαγή του «Καλλικράτη».
Ο Αργύρης Κοπάνας μεταξύ άλλων ανέφερε τα εξής:
«Όσοι είμαστε αυτοδιοικητικοί γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση συνιστά ένα αναπόσπαστο, ένα ξεχωριστό, ένα ιδιαίτερο κομμάτι του εαυτού μας!
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, όταν την υπηρετείς, σε κερδίζει! Σε κερδίζει απόλυτα, καθολικά, ολοκληρωτικά!
Είναι ένας θεσμός προσιτός στους πολίτες, ένας θεσμός, που αντέχει στα δύσκολα και αυτό αποδεικνύεται περίτρανα σε αυτή τη συγκυρία της κρίσης, ένας θεσμός, που έχει κατορθώσει να οικοδομήσει μια σχέση εμπιστοσύνης με τους πολίτες, σε μια εποχή μάλιστα γενικότερης αμφισβήτησης θεσμών, δομών ακόμη και παραδοσιακών αρχών και αξιών.
Στο σημείο αυτό παρουσιάζεται η βασική αποστολή μας: να κρατήσουμε ζωντανή, άσβεστη, ενεργή αυτή τη σχέση εμπιστοσύνης με τους πολίτες! Αυτό θα επιτευχθεί αν εξασφαλίσουμε για την Αυτοδιοίκηση περισσότερη αυτοτέλεια, αυτονομία, αποτελεσματικότητα, διαφάνεια στη λειτουργία της!
Η Γραμματεία Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Νέας Δημοκρατίας οφείλει, λοιπόν, να αναζητά τρόπους, προτάσεις, πολιτικές, που θα οδηγούν σε μια Ισχυρή Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία θα ανανεώνεται, θα εκσυγχρονίζεται, θα εξελίσσεται και θα δυναμώνει ολοένα περισσότερο!
Η απεξάρτηση της Αυτοδιοίκησης από το Κεντρικό Κράτος είναι το κυρίαρχο ζητούμενο. Προς την κατεύθυνση αυτή έχουν γίνει βήματα, ωστόσο η επερχόμενη αλλαγή του «Καλλικράτη» είναι μια ευκαιρία πρώτον για να δώσουμε περισσότερες ανάσες στην Αυτοδιοίκηση από τον εναγκαλισμό της από το Κράτος και δεύτερον να διορθώσουμε αστοχίες, λάθη, προβλήματα, που τα βιώνουμε μετά την εφαρμογή του «Καλλικράτη».
Περισσότερες ανάσες σημαίνει περισσότερη Αποκέντρωση!
Καταρχήν, πρέπει να απαντήσουμε όλοι στο ερώτημα τι είδους αποκέντρωση θέλουμε; Κατά την άποψή μου, θέλουμε τολμηρή και γενναιόδωρη Αποκέντρωση!
Χρειαζόμαστε Αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων από πάνω προς τα κάτω και σε όλα τα επίπεδα! Από το Κράτος στις Περιφέρειες και στους Δήμους, αλλά και από τους Δήμους στα Τοπικά Διαμερίσματα και στις Τοπικές Κοινότητες!
Ξεκινώντας από το τελευταίο θα ήθελα να σημειώσω ότι οι μεγάλοι Δήμοι, που σχεδιάστηκαν με τον «Καλλικράτη», ενώ είναι σε θέση να πάρουν κομμάτι από το Κράτος όσον αφορά τη διαχείριση όλων των υποθέσεων τοπικού ενδιαφέροντος και της τοπικής ανάπτυξης, ωστόσο υστερούν στην παρακολούθηση των ζητημάτων των μικρότερων υποδιαιρέσεων τους. Κι εδώ θα χρειαστεί ενίσχυση του ρόλου των Τοπικών Διαμερισμάτων και των Τοπικών Κοινοτήτων ιδίως των χωριών, με αυξημένες αρμοδιότητες και με δικό τους προϋπολογισμό, ώστε να μπορούν τουλάχιστον να αντιμετωπίζουν στοιχειώδεις ανάγκες της καθημερινότητας, όπως για παράδειγμα τον ηλεκτροφωτισμό, την καθαριότητα, την κοπή χόρτων, τον αποχιονισμό και γενικότερα θέματα της Πολιτικής Προστασίας.
Ο «Καλλικράτης» είναι αλήθεια ότι απογύμνωσε διοικητικά τα χωριά και τις συνοικίες. Αυτά τα χωριά και αυτές τις συνοικίες οφείλουμε να ξαναβάλουμε στο διοικητικό χάρτη!
Κυρίες και Κύριοι,
Όπως προανέφερα, η μεγάλη συζήτηση, που ανοίγει με αφορμή την αλλαγή του «Καλλικράτη» είναι η Αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων και λειτουργιών του Κράτους!
Μια Αποκέντρωση τολμηρή και γενναιόδωρη, που θα σηματοδοτήσει μια ριζοσπαστική διοικητική μεταρρύθμιση!
Μια Αποκέντρωση, που δεν θα περιορίζεται σε ζητήματα της καθημερινότητας και στις τοπικές υποθέσεις, αλλά θα προσανατολίζεται στην αναπτυξιακή διάσταση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αναγνωρίζοντας πρωτεύοντα ρόλο στον αναπτυξιακό σχεδιασμό, στη διαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων και των διαρθρωτικών ταμείων, αλλά και των υποδομών, των λιμένων, ακόμη και των περιφερειακών αεροδρομίων!
Να επεξεργαστούμε την πρόταση της ΚΕΔΕ να διαμορφωθεί ειδικό επιχειρησιακό πρόγραμμα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020 κι αν αυτό δεν καταστεί εφικτό, οι διαχειριστικές αρχές τομεακών και περιφερειακών προγραμμάτων να προβλέψουν συγκεκριμένες κατηγορίες έργων και δράσεων για τους Δήμους.
Σημαντική είναι, επίσης, η πρόταση της ΚΕΔΕ για τη δημιουργία Αναπτυξιακού Προγράμματος «ΘΗΣΕΑΣ 2» πενταετούς διάρκειας, που θα χρηματοδοτείται από τις χρηματοροές της νέας γενιάς παρακρατηθέντων, το εθνικό σκέλος του ΠΔΕ, το Πράσινο Ταμείο, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων με αντικείμενο τη χρηματοδότηση δράσεων, που δεν είναι επιλέξιμες από το ΕΣΠΑ και την υποστήριξη των Δήμων, που λόγω τεχνικών και επιστημονικών αδυναμιών δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τις γραφειοκρατικές απαιτήσεις του ΕΣΠΑ.
Προχωρώντας στον τομέα της Υγείας, ας εμπιστευτούμε τις δυνάμεις της Αυτοδιοίκησης, όχι μόνο όσον αφορά τις πρωτοβάθμιες δομές, αλλά και τις Νοσοκομειακές Μονάδες, όπως άλλωστε συζητιόταν για την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στον «Καλλικράτη», αλλά τελικά παρέμεινε στη σφαίρα των προθέσεων!
Να κάνουμε την τομή, στην Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση μετατρέποντάς την σε Περιφερειακή Διακυβέρνηση, όπως ζητάνε ήδη οι Περιφερειάρχες, διευρύνοντας την κανονιστική τους αρμοδιότητα στους τομείς της ευθύνης τους και ιδίως στον τομέα της Περιφερειακής Ανάπτυξης, θεσπίζοντας δική τους κυβέρνηση, αποκλειστικές αρμοδιότητες, οικονομική αυτονομία!
Στο επίπεδο της κοινωνικής πολιτικής αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση ιδίως α΄βαθμού πρέπει να πρωταγωνιστήσει! Σε μια περίοδο παρατεταμένης ύφεσης και βαθιάς κρίσης, κοινωνικά και οικονομικά αποκλεισμένοι συμπολίτες μας έχουν ανάγκη από νέα προϊόντα κοινωνικής πολιτικής και κοινωνικές υπηρεσίες! Οι Δήμοι αποτελώντας την πλησιέστερη και πιο προσιτή στον πολίτη εξουσία πρέπει να εφοδιαστούν με προγράμματα αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης και ιδιαίτερες χρηματοδοτήσεις, ώστε να προσφέρουν επαρκείς κοινωνικές υπηρεσίες και να υλοποιούν αποτελεσματικά προγράμματα οικονομικής ενίσχυσης και κοινωνικής στήριξης.
Γενναιόδωρη Αποκέντρωση σημαίνει περαιτέρω εμπλουτισμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με αρμοδιότητες στους τομείς του περιβάλλοντος, των δικτύων, της εκπαίδευσης, της κοινωνικής πρόνοιας, του πολιτισμού και αθλητισμού, της υγειονομικής περίθαλψης, της τάξης, της ασφάλειας, της πολιτικής προστασίας, της ύδρευσης, της διαχείρισης υγρών και στερεών αποβλήτων, της ενέργειας, του χωροταξικού σχεδιασμού, των δασών, των υδάτων, της οικονομικής ανάπτυξης, των μεταφορών.
Η πρόταση της ΕΝΠΕ για κατάργηση των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων είναι προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά και προς την κατεύθυνση του να καθαρίσουμε και να καθορίσουμε ξανά τις αρμοδιότητες.
Γιατί η Αποκέντρωση οφείλει να είναι και ξεκάθαρη, χωρίς αστερίσκους, χωρίς ασάφειες, χωρίς συγχύσεις. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εντοπίσουμε και να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε επικάλυψη αρμοδιοτήτων και να τεθεί τέρμα στο φαινόμενο αρμοδιότητες να ασκούνται ταυτόχρονα από διαφορετικά κυβερνητικά επίπεδα!
Βεβαίως, υπάρχουν πεδία, που απαιτούν τη συνέργεια περισσοτέρων επιπέδων διοίκησης και αυτοδιοίκησης, στο πλαίσιο αρμοδιοτήτων, που είναι απαραίτητο να συντρέχουν. Αρκεί να αξιολογηθούν από την αρχή όλες οι αρμοδιότητες και να επανοριοθετηθούν ορθολογικά!
Οπωσδήποτε, η Αποκέντρωση για να αποτελέσει πραγματική Μεταρρύθμιση και να φέρει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα προϋποθέτει μια διαδικασία, επίσης, γενναίας μεταφοράς των αντίστοιχων πόρων!
Αν δεν συμβεί κάτι τέτοιο, η Αποκέντρωση θα μείνει ένα «πουκάμισο αδειανό», που δεν θα συνιστά μια δυναμική Μεταρρύθμιση, αλλά μια επικίνδυνη αποδόμηση της Αυτοδιοίκησης!
Σήμερα, η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσον αφορά τα έσοδα, τους πόρους και τις δαπάνες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και αυτό πρέπει να αλλάξει!
Επιπρόσθετα, για να επιτελέσει το έργο της και να εκπληρώσει την αποστολή της η Τοπική Αυτοδιοίκηση χρειάζεται επαρκές και εξειδικευμένο προσωπικό!
Η εμπειρία μου από τη θητεία μου στην Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση ως ασκών χρέη χωρικού αντιπεριφερειάρχη Μαγνησίας, ως θεματικός αντιπεριφερειάρχης και ως περιφερειακός σύμβουλος Θεσσαλίας, ήταν αποκαλυπτική, όσον αφορά την απογύμνωση νευραλγικών υπηρεσιών από υπαλλήλους. Τεχνικές υπηρεσίες χωρίς πολιτικούς μηχανικούς, η διεύθυνση αγροτικής ανάπτυξης και κτηνιατρικής χωρίς γεωπόνους, τοπογράφους και κτηνίατρους, το τμήμα εκτάκτων αναγκών χωρίς οδηγούς αποχιονιστικών μηχανημάτων, εκσκαφέων και λοιπών οχημάτων, που παραμένουν ακινητοποιημένα στα αμαξοστάσια εξαιτίας της έλλειψης χειριστών!
Άρα, λοιπόν, χρειαζόμαστε άμεσα ένα νέο σύστημα προγραμματισμού των ανθρώπινων πόρων και κινητικότητας για την έγκαιρη κάλυψη των κενών.
Τελευταία άφησα την αναφορά στην αλλαγή του εκλογικού νόμου, που επιζητά η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Δεν έχουμε ακόμη ακριβή εικόνα της πρότασής της. Ωστόσο, αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι η απλή αναλογική δεν είναι δυνατόν να συμβάλλει στην ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία των Περιφερειών και των Δήμων. Το αντίθετο! Σε κάθε περίπτωση, η αλλαγή του εκλογικού νόμου δεν είναι συστατικό στοιχείο μιας αναγκαίας και επιτυχημένης Μεταρρύθμισης! Μπορεί να γίνει, όμως, η αιτία για να μην προχωρήσει καμία μεταρρύθμιση, για να χαθεί μια ευκαιρία ενδυνάμωσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης προς όφελος της χώρας, των τοπικών κοινωνιών και των συμπολιτών μας!
Ένα είναι βέβαιο: Ισχυροί Δήμοι και Ισχυρές Περιφέρειες δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν σε περιβάλλον τοξικό, σε ένα κράτος χρεοκοπημένο, σε μια οικονομία σε ελεύθερη πτώση, σε μια κοινωνία διαλυμένη, σε ένα λαό γονατισμένο από την κρίση!
Η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ έχει αποτύχει παταγωδώς να αντιστρέψει τη σκληρή πραγματικότητα και κάθε ημέρα, που περνά, επιδεινώνει την κατάσταση!
Το όραμά μας για την Αυτοδιοίκηση συνδέεται αναμφίβολα με την Πολιτική Αλλαγή, που μόνο ο Πρόεδρός μας, Κυριάκος Μητσοτάκης, μπορεί να φέρει στη χώρα μας»!