Κηδεύεται σήμερα Σάββατο 25/10, δημοσία δαπάνη, ο σπουδαίος Διονύσης Σαββόπούλος, αφήνοντας πίσω του μια Ελλάδα πιο μελωδική, πιο στοχαστική, πιο ανθρώπινη.
H σχέση του Διονύση Σαββόπουλου με την ΕΡΤ υπήρξε διαχρονικά στενή. Ο αγαπημένος «Νιόνιος» είχε συνεργαστεί με τη δημόσια τηλεόραση, αφήνοντας πίσω του ένα έργο που σφράγισε εποχές και ενέπνευσε γενιές. Πάντρεψε το ροκ με το ρεμπέτικο, το λόγιο με το λαϊκό και ένωσε τις φωνές όλων των Ελλήνων.
«Χαίρω πολύ Σαββόπουλος»
Την άνοιξη του 1975, μεταπολίτευση πλέον, ξεκινούν τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ «Χαίρω πολύ Σαββόπουλος», για λογαριασμό του ΕΙΡΤ, μια προσπάθεια να παρουσιαστεί στο ελληνικό τηλεοπτικό κοινό το μουσικό έργο των προηγούμενων πέντε ετών του Διονύση Σαββόπουλου.
Τα γυρίσματα έγιναν ξημερώματα ή πολύ νωρίς το πρωί σε κεντρικούς δρόμους της Αθήνας, στην Ομόνοια, στο Μουσείο και αλλού, στο βαν της Cinetic, στα γραφεία και στούντιο της Cinetic στην οδό Ρεθύμνου, αλλά και στο στούντιο ηχογράφησης της Columbia στον Περισσό. Στο τελευταίο καταγράφεται η θρυλική ηχογράφηση του «Ζεϊμπέκικου» (Βρώμικο ψωμί, 1972) με τη Σωτηρία Μπέλλου για τον δίσκο του Σαββόπουλου «10 χρόνια κομμάτια».
Στον ίδιο χώρο γίνονται οι λήψεις με τη Δόμνα Σαμίου για το τραγούδι «Τι να τα κάνω τα τραγούδια σας», σε στίχους του Ντίνου Χριστιανόπουλου, που ερμήνευαν με τον Σαββόπουλο και στο Κύτταρο στο “Θίασο Σκιών” το 1973.
Στο βαν της Cinetic ο Σαββόπουλος τραγουδάει το «Ας ερχόσουν για λίγο», σε στίχους και μουσική Μίμη Τραϊφόρου/Μιχάλη Σουγιούλ αφιερωμένο στη Δανάη Στρατηγοπούλου.
Ο Λάκης Παπαστάθης εντάσσει στο ντοκιμαντέρ κάποιες από τις χαρακτηριστικές μικρές ταινίες που είχε φτιάξει στην τρυκέζα για τις παραστάσεις του Σαββόπουλου στο Κύτταρο, όπως εκείνη για το τραγούδι «Είδα την Άννα κάποτε» (Το περιβόλι του τρελλού, 1969) με το εκφραστικό πρόσωπο της Υβόννης Μαλτέζου, αλλά και για τα τραγούδια «Μπάλλος» (Μπάλλος, 1971), «Μαύρη θάλασσα» (Βρώμικο ψωμί, 1972), τα οποία επενδύονται με εικόνες των Βαλκανικών πολέμων, ζωγραφικά έργα του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, αλλά και εικόνες από το θέατρο σκιών του Ευγένιου Σπαθάρη.
Το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει επίσης συνέντευξη του Διονύση Σαββόπουλου και συνέντευξη του Αλέξανδρου Πατσιφά, ιδρυτή της δισκογραφικής εταιρίας “Lyra”, ο οποίος μιλάει για τον Σαββόπουλο, αλλά και φωτογραφίες και αφίσες από παλαιότερες εμφανίσεις του Σαββόπουλου στο “Ροντέο“.
Κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ, ο Διονύσης Σαββόπουλος ερμηνεύει τα τραγούδια: «Σημαία από νάυλον» (Μπάλλος, 1971), «Η κυρία Μάρω» («Θεία Μάνου») (Το περιβόλι του τρελού, 1969), «Ολαρία ολαρά», «Η Δημοσθένους λέξις» και «Το μωρό» (Βρώμικο ψωμί, 1972), «Μια θάλασσα μικρή», «Οι δεκαπέντε» (Αμνηστεία ’64), «Τι να τα κάνω τα τραγούδια σας» μαζί με τη Δόμνα Σαμίου, «Σαν τον Καραγκιόζη» (η ηχογράφηση είναι από το Κύτταρο) και «Στη συγκέντρωση της ΕΦΕΕ» (10 χρόνια κομμάτια, 1975).
Σημειώνουμε επίσης ότι εμφανίζονται πλάνα από πρόβες στο Κύτταρο στις οποίες διακρίνονται μαζί με τον Σαββόπουλο τα μέλη του συγκροτήματος “Λαιστρυγόνα”: Στέλλα Γαδέδη στο φλάουτο και φωνή, Θεολόγος Στρατηγός στην ηλεκτρική κιθάρα, Γιώργος Γαβαλάς στο μπάσο και την τρομπέτα και ο Νίκος Τσιλογιάννης στα ντραμς.
Αξίζει τέλος να αναφερθεί ότι το “Είδα την Άννα κάποτε”, γυρίστηκε σε τρυκέζα, σε έγχρωμο φιλμ των 35 mm, και προβλήθηκε πρώτη φορά, όπως αναφέραμε νωρίτερα, στην παράσταση του Σαββόπουλου “Θίασος Σκιών” (Κύτταρο, Δεκέμβριος 1973).
Στο ντοκιμαντέρ “Χαίρω πολύ Σαββόπουλος”, το εν λόγω υλικό χρησιμοποιήθηκε ασπρόμαυρο, καθώς η ελληνική τηλεόραση το 1975 ήταν ασπρόμαυρη. Τον Μάιο του 2025, κατά την ψηφιακή αποκατάσταση της ταινίας από το Αρχείο της ΕΡΤ, μια έγχρωμη εκδοχή του κομματιού εντοπίστηκε και ενσωματώθηκε ως δείγμα της πρωτότυπης εργασίας του Λάκη Παπαστάθη στο Κύτταρο (1973).
Το ΕΡΤnews μετέδωσε το βράδυ της Τρίτης, το ντοκιμαντέρ «Χαίρω πολύ, Σαββόπουλος», γυρισμένο πριν από 50 χρόνια σε ασπρόμαυρο φιλμ 16mm του ΕΙΡΤ, σε νέα ψηφιοποιημένη κόπια, από το Αρχείο της ΕΡΤ.
Δείτε την εκπομπή:
«Διονύσης Σαββόπουλος: Η δική μας Μεταπολίτευση»
Επιπλέον, στο ERTFLIX ανέβηκε η συναυλία που έδωσε ο Διονύσης Σαββόπουλος στο Ωδείο του Ηρώδου του Αττικού, τον Ιούλιο του 2024, με τίτλο «Η δική μας Μεταπολίτευση».
Επρόκειτο για ένα αφιέρωμα για τα 50 χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Η συναυλία περιλάμβανε τραγούδια συνδεδεμένα με τη Μεταπολίτευση.
Η τελευταία συνέντευξη του «Νιόνιου» της καρδιάς μας στο «Στούντιο 4»
Ο σπουδαίος μουσικοσυνθέτης Διονύσης Σαββόπουλος στις 31 Ιανουαρίου 2025, σε μία χειμαρρώδη συνέντευξή του στη Νάνσυ Ζαμπέτογλου και τον Θανάση Αναγνωστόπουλου, έκανε μία αναδρομή στη ζωή και το έργο του. Με αφορμή την αυτοβιογραφία του με τίτλο «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα» ξετύλιξε το κουβάρι της ζωής και της καριέρας του.
«Δεν το έχετε παρατηρήσει, όσες φορές έχετε διηγηθεί περιστατικά και ιστορίες από τη ζωή σας στην παρέα σας, από διακοπές, από ένα ταξίδι, δεν βλέπετε πόσο πιο αληθινός και ‘ελαφρύς’ αισθάνεστε;», ρώτησε τους παρουσιαστές στο ξεκίνημα της εκπομπής και για περίπου μία ώρα εξομολογήθηκε και αποκάλυψε προσωπικές στιγμές και γεγονότα που δεν ήταν γνωστά στο ευρύ κοινό.
Παρακολουθήστε τη συνέντευξη του Διονύση Σαββόπουλου στο «Στούντιο 4»:
Η κληρονομιά που άφησε στην Ελλάδα
Ο Διονύσης Σαββόπουλος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στις 2 Δεκεμβρίου 1944. Έχοντας ρίζες από την Κωνσταντινούπολη και τη Φιλιππούπολη, δέχτηκε σε νεαρή ηλικία επιρροές από μια πιο ανατολίτικη κουλτούρα. Μεγαλώνοντας, αποφάσισε να φοιτήσει στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, στο τμήμα της Νομικής. Πολύ γρήγορα όμως, συνειδητοποίησε πως κάτι τέτοιο ούτε τον εξέφραζε ούτε τον γέμιζε. Έτσι, το 1963 ανακοίνωσε στους γονείς του πως θα εγκαταλείψει τις σπουδές του και θα ασχοληθεί πιο σοβαρά με τη μουσική και μετακόμισε στην Αθήνα. Γνώρισε μεγάλη επιτυχία από τις πρώτες ημέρες του ως μουσικός και σύντομα έγινε πολύ δημοφιλής στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό.
Το 1963 πρωτοπαρουσίασε τραγούδια που ερμήνευε ο ίδιος σε στίχους και μουσική δική του. Τα τραγούδια του συνιστούν τομή για την ελληνική μουσική γιατί καθιέρωσαν στα νεότερα χρόνια ένα παμπάλαιο είδος που πριν από τον Σαββόπουλο ήταν ακατάτακτο και αταξινόμητο, συγχρονίζοντας έτσι το αίσθημα της ελληνικής παραδοσιακής τραγουδοποιίας με τα σύγχρονα παγκόσμια μουσικά ρεύματα. Οι ερμηνείες και οι ενορχηστρώσεις του θεωρούνται μοναδικές και αξεπέραστες, ενώ τραγούδια του όπως τα «Φορτηγό», «Περιβόλι του τρελλού», «Μπάλλος», «Βρώμικο ψωμί», «Ρεζέρβα» και «Τραπεζάκια έξω» όσα χρόνια κι αν περάσουν, παραμένουν άφθαρτα και πάντοτε επίκαιρα. Επίσης, επέλεξε από την αρχή της καριέρας του να σκηνοθετεί ο ίδιος τις παραστάσεις του που έγιναν σημεία αναφοράς τόσο για τη θεατρικότητά τους όσο και για τους χώρους όπου παρουσιάστηκαν. Ο Σαββόπουλος ανακάλυπτε χώρους που είχαν άλλη χρήση, δημιουργούσε μουσικές σκηνές και τις διαμόρφωνε όπως εκείνος οραματιζόταν.
Ιστορικές είναι για την Ελλάδα η συναυλία του στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας το 1983 (το στάδιο όπου μετέπειτα έγιναν οι τελετές των Ολυμπιακών αγώνων του 2004 στις οποίες πρωτοστάτησε) και το καλοκαίρι του 2017 στο Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο με την συμμετοχή εξήντα χιλιάδων θεατών. Τα τραγούδια του ερμηνεύονται στις συναυλίες πολλών ομοτέχνων του, διδάσκονται στα ελληνικά σχολεία, κυκλοφορούν μελέτες για το έργο του και στίχοι του διδάσκονται μεταφρασμένοι στα ιταλικά από την έδρα Ελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Sapienza της Ρώμης.
Αυτοδίδακτος και προικισμένος δημιουργός, εκπληκτικός περφόρμερ και αφηγητής, ο Σαββόπουλος εξέδωσε 14 κύκλους τραγουδιών σε δίσκους βινυλίου και ακτίνας, καθώς και ζωντανές ηχογραφήσεις εμφανίσεών του. Όλοι οι δίσκοι του κυκλοφορούν και στο εξωτερικό, παντού όπου υπάρχει ελληνισμός. Ταξίδεψε πολύ και έγραψε μουσική για τα θέατρα της Αθήνας, για την Επίδαυρο αλλά και για τον κινηματογράφο όπου κέρδισε βραβείο μουσικής για το Happy Day το 1976 αλλά αρνήθηκε να το παραλάβει. Παρουσίασε στη δισκογραφία, ως μουσικός παραγωγός, νεότερους και πρωτοεμφανιζόμενους συναδέλφους του. Εξέδωσε 5 βιβλία με στίχους, παρτιτούρες και κείμενά του. Τον Δεκέμβριου του 2003 κυκλοφόρησε την επιτομή του συνόλου των στίχων του, καθώς και δύο βιβλία αφιερωμένα στη ζωή και το έργο του από τον Κώστα Μπλιάτκα και τον Δημήτρη Καράμπελα. Είχε κατά καιρούς δικές του σειρές εκπομπών, τόσο στην τηλεόραση όσο και στο ραδιόφωνο. Μία από αυτές ήταν και το «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι».
O Διονύσης Σαββόπουλος στην ομιλία του κατά την τελετή αναγόρευσης του σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στην αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ, τον Νοέμβριο του 2017, αναφέρθηκε στη γέννηση του, μέσα στα «Δεκεμβριανά του 1944», όπου ένας ΕΛΑΣίτης με μια μοτοσικλέτα με καλάθι μετέφερε στο μαιευτήριο την ετοιμόγεννη, κυοφορούσα αυτόν, μητέρα του και στο πώς, ως νήπιο, πριν ακόμη αντιληφθεί το νόημα των λέξεων που άκουγε στο ραδιόφωνο, ένοιωθε τη μουσικότητά τους.
«Η μουσική των λέξεων με επισκέφθηκε πριν από τις λέξεις, τότε δεν άκουγα παρά φωνήματα, τη σημασία των οποίων κατάλαβα σιγά – σιγά αργότερα …ποτέ μου δεν έγραψα στίχους χωρίς μουσική, ούτε ξέρω πώς να το κάνω αυτό…. γράφω μουσική και στίχο σχεδόν ταυτόχρονα και μέσα μου προπορεύεται λιγάκι η μουσική και ο ρυθμός… Στη δουλειά μου, οι στίχοι και η μουσική είναι ένα. Και εάν υπάρχει ποίηση σε αυτά που κάνω, αυτά δεν βρίσκονται μόνο στα λόγια, αλλά στο τραγούδι, εν τω συνόλω….’Ακουγα εντελώς διαφορετικά είδη μουσικής, μόνο που με τα χρόνια, ένας εσωτερικός θα έλεγα κρυφός, τεχνίτης τα σμίλευε, ένωνε τα διάφορα είδη δημιουργώντας ένα αμάλγαμα μια καινούργια μορφή. Ούτε εγώ ο ίδιος πια δεν ξέρω να ξεχωρίσω στα τραγούδια μου, ποιο είναι το λαϊκό στοιχείο, ποιο το ελαφρύ, ποιο το έντεχνο, ποιο το παλιό και πιο το νέο», είχε αναφέρει ο γνωστός τραγουδοποιός.
Από τις πρώτες του δουλειές «Φορτηγό» και «Περιβόλι του τρελλού» ο Σαββόπουλος ξεχωρίζει για το καθαρά προσωπικό και πρωτότυπο ύφος με το οποίο επιχειρεί να ανανεώσει, νοηματικά και μουσικά το ελληνικό τραγούδι. Το 1971 κυκλοφορεί το LP «Ο Μπάλλος» – όπου το ομώνυμο κομμάτι διάρκειας 18 λεπτών καλύπτει όλη την πρώτη πλευρά του δίσκου 33 στροφών. Το 1972 κυκλοφορεί ο δίσκος «Το Βρώμικο Ψωμί», από το οποίο ξεχωρίζουν η δωδεκάλεπτη «Μαύρη Θάλασσα», το «Ζεϊμπέκικο», «Η Δημοσθένους λέξις», το «Έλσα σε φοβάμαι» και ο «Αγγελος εξάγγελος», δηλαδή το τραγούδι του Μπομπ Ντίλαν, «The wicked messenger» σε μετάφραση και διευρυμένη διασκευή του Σαββόπουλου.
Τον Σεπτέμβριο του 1983, ο Διονύσης Σαββόπουλος γιορτάζοντας τα 20 του χρόνια στο ελληνικό τραγούδι μετέτρεψε το Ολυμπιακό Στάδιο σε συναυλιακό χώρο. Η συναυλία που συγκέντρωσε πάνω από εκατόν πενήντα χιλιάδες άτομα αποτελούσε την κορύφωση της περιοδείας «20 χρόνια δρόμος» που ξεκίνησε τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς και αποτυπώθηκε λίγο αργότερα και δισκογραφικά. Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησαν τα «Τραπεζάκια έξω», με τραγούδια που έμειναν διαχρονικά και προμετωπίδα τους το περίφημο «Ας κρατήσουν οι χοροί».
Το 1997 ο Διονύσης Σαββόπουλος βρήκε πάλι τον τρόπο να ταρακουνήσει τα νερά της ελληνικής μουσικής σκηνής, παρουσιάζοντας ένα άλμπουμ αφιέρωμα στους μεγάλους εκείνους καλλιτέχνες που θαύμαζε και τον ενέπνευσαν στην (μέχρι τότε) τριαντάχρονη πορεία του: Πρώτα απ’ όλα, στον Bob Dylan και στο Lucio Dalla, αλλά και στον Nick Cave, τον Lou Reed, τον Van Morisson, τους Cream, τους Jethro Tull, τους Spencer Davis Group, τους Talking Heads και τους Quicksilver Messenger Service. Συνολικά δώδεκα τραγούδια φιλοξένησε στο «Ξενοδοχείο» του ο Σαββόπουλος, έχοντας δίπλα του μια All Star μπάντα, απαρτιζόμενη από Γιάννη Σπάθα (κιθάρες και μαντολίνο), τον Σταύρο Λάντσια (πλήκτρα και κρουστά), τη «Γιώτη Κιουρτσόγλου (μπάσο), όπως και μια παρέα εκλεκτών τραγουδιστών για τα φωνητικά (Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Ορφέας Περίδης, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Νίκος Πορτοκάλογλου, Αργύρης Μπακιρτζής, Νίκος Ζιώγαλας, Ελένη Τσαλιγοπούλου, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Διονύσης Τσακνής, κ.ά.) και από κοντά τους πιο εκλεκτούς session μουσικούς των ελληνικών στούντιο.
Ο Διονύσης Σαββόπουλος καταπιάστηκε με τον «Πλούτο» του Αριστοφάνη, ως μουσικοσυνθέτης, το καλοκαίρι του 1985 στην παράσταση του Εθνικού Θεάτρου, σε σκηνοθεσία Λούκα Ρονκόνι, στην Επίδαυρο. Το Ιούλιο του 2013 επανέρχεται με το ίδιο έργο στο αργολικό θέατρο αναλαμβάνοντας τη σκηνοθεσία, αλλά και τον πρωταγωνιστικό ρόλο πάνω σε δική του, νέα μετάφραση.
Ήταν πολιτικά ενεργός σε όλη τη σταδιοδρομία του στη μουσική. Κατά τη διάρκεια της Χούντας φυλακίστηκε δύο φορές για τις πολιτικές του πεποιθήσεις, τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 1967. Για την περίοδο που βρισκόταν στη φυλακή είχε δηλώσει: «Έχω μείνει σε ένα κελί για πάρα πολύ καιρό. Μπορεί βέβαια να ήμουν στενεμένος, αλλά ένα φως μέσα μου έγραφε τραγούδια. Το τραγούδι “Δημοσθένους λέξις” γράφτηκε εκεί. Μάλιστα ο πρώτος τίτλος του τραγουδιού ήταν “Εμβατήριο για μετέωρο φυλακισμένο”. Ανακάτεψα εκ των υστέρων τον Δημοσθένη για να ξεγελάσω τη λογοκρισία. Τους δούλεψα κανονικά! Δεν με επηρέασε η στενότης ή ο περιορισμός, πετούσα μέσα μου. Πάντα έφερνα εκείνο που συνέβη τότε και το ζούσα στο τώρα. Δεν πήγαινα στο παρελθόν. Έφερνα το παρελθόν στον παρόντα χρόνο».
Με το βιβλίο του «Γιατί τα χρόνια τρέχουν», εκδόσεις Πατάκη, 2024, ο Σαββόπουλος θα τιμήσει τα ογδόντα του χρόνια αφηγούμενος το πώς από τροβαδούρος για «τα παιδιά με τα μαλλιά και με τα μαύρα ρούχα» μετατράπηκε σε εθνικό βάρδο.
Με την αυτοβιογραφία του απευθύνεται, μεταξύ άλλων, και σε εκείνους τους οποίους δυσαρέστησε κατά καιρούς ή και σε όσους τον πίκραναν για να πει σε όλους «νερό κι αλάτι».
Έχοντας πια περάσει στην αιωνιότητα, ο Διονύσης Σαββόπουλος ανακαλεί τη δεκαετία του 1960 και τη Μεταπολίτευση για να φτάσει μέχρι την ωριμότητά του. Όπως γράφει, «αυτό που λέμε Σαββόπουλος δεν υπάρχει. Ο Σαββόπουλος είναι ένας ρόλος που τον έπλασα σιγά – σιγά με τα χρόνια: Ο τύπος με τα στρόγγυλα γυαλιά, τις τιράντες, αργότερα το γενάκι, που βγαίνει στη σκηνή, φτιάχνει αυτά τα τραγούδια, κάνει σχόλια και λέει ιστορίες. Είναι ο “Σάββο”, όπως τον έλεγε ο συγχωρεμένος ο Τάσος Φαληρέας. Είναι ένας άλλος. Εγώ είμαι εγώ. Χώνομαι πολλές φορές μέσα σ’ εκείνον τον άλλο. Δικός μου είναι. Χωρίς εμένα θα ήταν αέρας κοπανιστός. Τώρα όμως τον χρειάζομαι, γιατί μεγάλωσα και θα ’θελα να δω πώς ήμουν πιτσιρίκος, πώς φέρθηκα στον επαγγελματικό μου βίο, πώς ήμουν σαν σύζυγος, πατέρας και παππούς, κι ακόμα πώς ήμουν σαν πολίτης, σαν φίλος και σαν γιος. Σ’ αυτά είναι καλός ο Σάββο».
Ήταν παντρεμένος με την Ασπασία Αραπίδoυ (γνωστή με το χαϊδευτικό της, Άσπα, από τα τραγούδια και τις παραστάσεις του) με την οποία απέκτησε δύο γιους, τoν Κoρνήλιo (γενν. 1968) και τoν Ρωμανό (γενν. 1972), και δύο εγγονούς, τον Διονύση και τον Ανδρέα.
www.ertnews.gr
Ακολουθήστε το myvolos.net στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
