Επιστήμονες πιστεύουν ότι οι εντυπωσιακές «κηλίδες λεοπάρδαλης» σε έναν βράχο που συνέλεξε το ρόβερ Perseverance στον Άρη πέρυσι, ενδέχεται να έχουν δημιουργηθεί από αρχαία ζωή, ανακοίνωσε την Τετάρτη (10/9) η NASA. Η ερευνητική ομάδα έχει επίσης δημοσιεύσει μια αξιολογημένη από ομοτίμους μελέτη στο επιστημονικό περιοδικό Nature σχετικά με τη νέα ανάλυση, αν και τονίζει ότι απαιτείται περαιτέρω μελέτη.
After a year of scientific scrutiny, a rock sample collected by the Perseverance rover has been confirmed to contain a potential biosignature. The sample is the best candidate so far to provide evidence of ancient microbial life on Mars. https://t.co/0BAO1dhMG8 pic.twitter.com/JsOXgrNDmY
— NASA Mars (@NASAMars) September 10, 2025
«Μετά από έναν χρόνο αξιολόγησης, οι επιστήμονες μας είπαν: “Δεν μπορούμε να βρούμε άλλη εξήγηση“», δήλωσε ο υπηρεσιακός διαχειριστής της NASA, Σον Ντάφι (Sean Duffy). «Έτσι, αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να είναι το σαφέστερο σημάδι ζωής που έχουμε βρει ποτέ στον Άρη, κάτι απίστευτα συναρπαστικό».
Το δείγμα, ονόματι Sapphire Canyon, συλλέχθηκε από το ρόβερ Perseverance από βραχώδεις σχηματισμούς στις άκρες της κοιλάδας του ποταμού Neretva Vallis, μια περιοχή που είχε διαμορφωθεί από νερά τα οποία έρρεαν στον κρατήρα Jezero πριν από περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια χρόνια. Το ρόβερ προσεδαφίστηκε στον κρατήρα τον Φεβρουάριο του 2021 για να εξερευνήσει τον αρχαίο πυθμένα της λίμνης, αναζητώντας πετρώματα που είχαν δημιουργηθεί ή αλλοιωθεί από νερό.
Το Perseverance τρύπησε το δείγμα Sapphire Canyon από έναν βράχο σε σχήμα αιχμής βέλους, ονομάστηκε Cheyava Falls (το όνομα ενός από τους καταρράκτες του Γκραντ Κάνυον), τον Ιούλιο του 2024.
Sapphire Canyon, a Martian sample collected by our Perseverance rover, could preserve evidence of ancient life on the Red Planet. Here’s what we’ve learned after a year of scientific scrutiny: https://t.co/Ciohk9ly8k pic.twitter.com/B7aYV0KH1F
— NASA (@NASA) September 10, 2025
Πιθανή βιοϋπογραφή και οργανικές ενώσεις
Αν και το δείγμα φυλάσσεται με ασφάλεια σε σωληνάριο εκατομμύρια μίλια μακριά στον Άρη, οι επιστήμονες παραμένουν ιδιαίτερα εντυπωσιασμένοι με τον βράχο λόγω της δυνατότητάς του να αποκαλύψει αν ποτέ υπήρξε μικροσκοπική ζωή στον Άρη.
«Η ανακάλυψη πιθανής βιοϋπογραφής ή ενός χαρακτηριστικού ή υπογραφής που θα μπορούσε να είναι συνεπές με βιολογικές διεργασίες, αλλά που απαιτεί περαιτέρω εργασία και μελέτη για να επιβεβαιωθεί η βιολογική προέλευση, είναι κάτι που μοιραζόμαστε μαζί σας σήμερα και προκύπτει από χρόνια σκληρής δουλειάς, αφοσίωσης και συνεργασίας μεταξύ περισσότερων από 1.000 επιστημόνων και μηχανικών εδώ στο Εργαστήριο Προώθησης Αεροδιαστημικών Συσκευών (NASA JPL) και των συνεργαζόμενων ιδρυμάτων μας σε όλη τη χώρα και διεθνώς», δήλωσε η Κέιτι Στακ Μόργκαν (Katie Stack Morgan), επιστήμονας του έργου Perseverance στο JPL, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου την Τετάρτη (10/9).
«Ελπίζουμε, τελικά, αυτό να ακολουθηθεί από την επιστροφή αυτών των δειγμάτων στη Γη, όπου θα μπορούσαν να μελετηθούν σε εργαστήρια επίγειας έρευνας», πρόσθεσε η Λίντσεϊ Χέις (Lindsay Hays) ανώτερη επιστήμονας για την εξερεύνηση του Άρη στη Διεύθυνση Πλανητικών Επιστημών της NASA.
Ενδεχόμενο κατοικήσιμο περιβάλλον στον Άρη
Το ρόβερ Perseverance μελέτησε την κοιλάδα του ποταμού μετά τη συλλογή του δείγματος για να κατανοήσει πώς σχηματίστηκαν οι λεοπάρδαλες κηλίδες και αν προέρχονται από γεωχημικές διεργασίες ή μικροβιακή ζωή. Όπως τόνισε η (Nicky Fox) της NASA, «είμαστε ένα βήμα πιο κοντά στο να απαντήσουμε σε μία από τις βαθύτερες ερωτήσεις της ανθρωπότητας: είμαστε πραγματικά μόνοι στο σύμπαν;».
Η Στακ Μόργκαν (Stack Morgan) εξήγησε ότι μέσα στον κρατήρα, το ενεργητικό αυτό περιβάλλον διακόπτονταν πιθανώς από περιόδους ηρεμίας, όταν τα νερά συγκεντρώνονταν, δημιουργώντας μια σχετικά ήρεμη λίμνη. Όταν τα νερά εξατμίστηκαν, άφησαν πίσω τον βραχώδη σχηματισμό όπου βρέθηκε το Cheyava Falls, γνωστό ως Bright Angel, καταγράφοντας ένα «ενδεχόμενο κατοικήσιμο περιβάλλον» στον Άρη. Αυτά τα αρχαία πετρώματα μας προσφέρουν ένα παράθυρο σε μια εποχή που δεν εκπροσωπείται καλά στη Γη, αλλά ήταν περίοδος εμφάνισης ζωής στη Γη και πιθανώς και στον Άρη.
Γεωβιολογικές ενδείξεις
Ο βράχος Cheyava Falls παρουσίασε μικρές μαύρες κηλίδες («poppy seeds») και μεγαλύτερα στίγματα που μοιάζουν με λεοπάρδαλη («leopard spots»). Τα χαρακτηριστικά αυτά υποδηλώνουν χημικές αντιδράσεις κατά την απόθεση των ιζημάτων.
Ο Τζόελ Χιούροουιτζ κύριος συγγραφέας της μελέτης και πλανητικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Στόνι Μπρουκ στη Νέα Υόρκη εξήγησε ότι οι υφιστάμενες υφές στα βράχια έδειχναν ότι είχαν συμβεί ενδιαφέρουσες χημικές αντιδράσεις κατά τη στιγμή της απόθεσής τους. Το όργανο SHERLOC (Scanning Habitable Environments with Raman & Luminescence for Organics & Chemicals) του ρόβερ, που σαρώνει κατοικήσιμα περιβάλλοντα με Ράμαν και Λαμπυρισμό για οργανικές ενώσεις και χημικά στοιχεία, εντόπισε επίσης οργανικές ενώσεις στον βράχο.
Τα αποτελέσματα από το SHERLOC αποτέλεσαν «καταλυτικό δείκτη» για την παρουσία οργανικής ύλης στη λάσπη, ενώ οργανικές ενώσεις βρέθηκαν και σε μερικά ακόμη σημεία στη σχηματισμό Bright Angel, υποδηλώνοντας ότι η σκουριασμένη κόκκινη λάσπη αποτέθηκε παρουσία οργανικής ύλης.
Ίχνη οργανικής ύλης και ενδείξεις αρχαίων μικροβίων
Στη Γη, αυτά τα μονοπάτια άνθρακα αποτελούν τα δομικά στοιχεία της ζωής. Οι κηλίδες πάνω στο βράχο θα μπορούσαν να υποδηλώνουν ότι αρχαίες χημικές αντιδράσεις που συνέβαιναν στο εσωτερικό του υποστήριζαν κάποτε μικροβιακούς οργανισμούς.
Λευκές φλέβες θειικού ασβεστίου παρέχουν σαφή ένδειξη ότι το νερό, ζωτικής σημασίας για τη ζωή, κάποτε διήλθε μέσα από το βράχο. Επιπλέον, οι ακανόνιστου σχήματος «λεοπάρ κηλίδες», οι οποίες εξετάστηκαν με το όργανο PIXL (Όργανο Πλανητικής Λιθοχημείας με Ακτίνες Χ) του ρόβερ, ανίχνευσαν σίδηρο και φωσφορικά μέσα σε αυτές τις δομές.
Η ομάδα εντόπισε πιθανή παρουσία αιματίτη ανάμεσα στις λευκές ζώνες θειικού ασβεστίου. Ο αιματίτης, υπεύθυνος για το κόκκινο χρώμα του Άρη, μπορεί να προκάλεσε τις κηλίδες τύπου λεοπάρδαλης μέσω χημικών αντιδράσεων που απελευθέρωσαν σίδηρο και φωσφορικά, παρέχοντας ενέργεια σε μικροοργανισμούς.
Τα χαρακτηριστικά αυτά οφείλονται πιθανότατα στην παρουσία φωσφορικού σιδήρου (ferrous iron phosphate) και θειούχου σιδήρου, ή στα ορυκτά βιβιανίτη (vivianite) και γκρέιγκιτη (greigite), σύμφωνα με τους ερευνητές. Συνήθως, αυτά τα ορυκτά σχηματίζονται σε περιβάλλοντα με χαμηλή θερμοκρασία και παρουσία νερού.
«Στη Γη, τέτοιου είδους ορυκτά σχηματίζονται μερικές φορές σε ιζήματα όπου μικροοργανισμοί καταναλώνουν οργανική ύλη και «αναπνέουν» σκουριά και θειικά», δήλωσε ο άλλος συγγραφέας της μελέτης Δρ. Μάικλ Τάις (Michael Tice), γεωβιολόγος και αστροβιολόγος στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωφυσικής του Πανεπιστημίου Texas A&M, προσθέτοντας «Η παρουσία τους στον Άρη θέτει το ερώτημα: θα μπορούσαν παρόμοιες διαδικασίες να έχουν συμβεί εκεί;»
Απόδειξη ζωής
Στη μελέτη, οι συγγραφείς εξετάζουν δύο πιθανά σενάρια για τον σχηματισμό των χαρακτηριστικών του βράχου: είτε λόγω παρουσίας ζωής είτε χωρίς αυτήν.
Παρόλο που ορισμένα χαρακτηριστικά θα μπορούσαν να προκύψουν αυστηρά γεωχημικά μέσω αντιδράσεων μεταξύ οργανικής ύλης και σιδήρου, αυτή η διαδικασία συνήθως απαιτεί υψηλές θερμοκρασίες, κάτι που δεν παρατηρεί η ομάδα, σύμφωνα με τον Τάις. «Όλοι οι τρόποι με τους οποίους εξετάζουμε αυτούς τους βράχους με το ρόβερ δείχνουν ότι δεν θερμάνθηκαν ποτέ με τρόπο που θα μπορούσε να παράγει τις κηλίδες τύπου λεοπάρδαλης και τους “poppy seeds”. Αν αυτό ισχύει, πρέπει να εξετάσουμε σοβαρά την πιθανότητα να δημιουργήθηκαν από οργανισμούς όπως βακτήρια που ζούσαν στον βάλτο μιας λίμνης στον Άρη πριν από περισσότερα από τρία δισεκατομμύρια χρόνια.»
Το Cheyava Falls πιθανόν ξεκίνησε ως μείγμα καταθέσεων λασπώδους υλικού και οργανικών ενώσεων που τελικά συγκεντρώθηκαν για να σχηματίσουν βράχο. Αργότερα, το νερό μπορεί να διείσδυσε μέσα από ρωγμές στο βράχο, αποθέτοντας ορυκτά που δημιούργησαν τις φλέβες θειικού ασβεστίου και τις κηλίδες τύπου λεοπάρδαλης. «Το συναρπαστικό σε αυτά τα ευρήματα είναι ότι ο συνδυασμός λασπώδους υλικού και οργανικής ύλης που αντέδρασε για να παράγει αυτά τα ορυκτά και τις υφές είναι συχνά αποτέλεσμα μικροβιακών μεταβολισμών που καταναλώνουν οργανική ύλη και παράγουν τα ορυκτά ως αποτέλεσμα αυτών των αντιδράσεων», δήλωσε ο Χιούροουιτζ.
Μη βιολογικοί τρόποι δημιουργίας
Ο Χιούροουιτζ σημείωσε επίσης ότι υπάρχουν και μη βιολογικοί τρόποι δημιουργίας χαρακτηριστικών όπως οι κηλίδες τύπου λεοπάρδαλης. «Από εδώ και πέρα πρέπει να συνεχίσουμε περαιτέρω έρευνα σε εργαστηριακές συνθήκες στη Γη και, τελικά, να φέρουμε το δείγμα από αυτόν τον βράχο πίσω στη Γη, ώστε να καθορίσουμε τελικά ποια διαδικασία δημιούργησε αυτές τις φανταστικές υφές», πρόσθεσε.
«Κατά την εξερεύνηση της περιοχής Bright Angel, αξιοποιήσαμε ουσιαστικά όλο το επιστημονικό φορτίο του ρόβερ σε αυτόν τον βράχο, και έτσι είμαστε πολύ κοντά στα όρια του τι μπορεί να κάνει το ρόβερ στην επιφάνεια για να προχωρήσει σε αυτό το συγκεκριμένο ερώτημα», δήλωσε η Στακ Μόργκαν.
Από την προσγείωση στον Άρη, το Perseverance έχει διασχίσει τον κρατήρα Jezero και έχει εξερευνήσει ένα αρχαίο δέλτα ποταμού αναζητώντας μικροαπολιθώματα παρελθούσας ζωής. Το ρόβερ συλλέγει δείγματα κατά μήκος της πορείας, τα οποία προορίζονταν να επιστραφούν στη Γη από μελλοντικές αποστολές.
Ωστόσο, δεν είναι σαφές πώς η NASA θα επιστρέψει τα δείγματα, καθώς η υπηρεσία αντιμετωπίζει την πρόταση του Λευκού Οίκου για μείωση του επιστημονικού προϋπολογισμού της NASA κατά έως και το ήμισυ.
Για να απαντηθεί τελικά το ερώτημα αν υπήρξε ποτέ ζωή στον κόκκινο πλανήτη, είναι απαραίτητη η επιστροφή των δειγμάτων, λένε οι επιστήμονες. «Η επιστροφή αυτού του δείγματος στη Γη θα μας επέτρεπε να το αναλύσουμε με όργανα πολύ πιο ευαίσθητα από οτιδήποτε μπορούμε να στείλουμε στον Άρη», δήλωσε ο Τάις. «Το εντυπωσιακό είναι ότι η ζωή μπορεί να χρησιμοποιούσε μερικές από τις ίδιες διαδικασίες στη Γη και στον Άρη περίπου την ίδια περίοδο. Είναι κάτι ιδιαίτερο και εντυπωσιακό να τα βλέπουμε έτσι σε έναν άλλο πλανήτη».
Πηγή: BBC | Μετάφραση – Επιμέλεια: Γεωργία Κανταρτζή
www.ertnews.gr
Ακολουθήστε το myvolos.net στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
