Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρότασή της για τον νέο Πολυετή Χρηματοδοτικό Πλαίσιο (MFF) της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περίοδο 2028-2034, ως ένα φιλόδοξο σχέδιο που στοχεύει να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες προκλήσεις της ΕΕ σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον.
Το σχέδιο, που ανέρχεται σε σχεδόν 2 τρισεκατομμύρια ευρώ (1,26% του ΑΕΠ της ΕΕ κατά μέσο όρο για την περίοδο), σηματοδοτεί μια σημαντική αύξηση σε σχέση με το τρέχον ΠΔΠ 2021-2027 και προτείνει ριζικές μεταρρυθμίσεις στη δομή και τη χρηματοδότηση του προϋπολογισμού.
Ωστόσο, η υλοποίηση αυτού του σχεδίου απαιτεί ομόφωνη έγκριση από το Συμβούλιο και τη συγκατάθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με τις διαπραγματεύσεις με τα κράτη μέλη να αναμένεται να διαρκέσουν περισσότερο από δύο χρόνια, δηλαδή μέχρι το τέλος του 2027, προκειμένου να ξεκινήσει η εφαρμογή του νέου ΠΔΠ από την 1η Ιανουαρίου 2028.
Η πρόταση αντικατοπτρίζει τη φιλοδοξία της ΕΕ να ενισχύσει τη στρατηγική της αυτονομία, να προωθήσει την ανταγωνιστικότητα, την πράσινη μετάβαση και την ασφάλεια, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζει τις υποχρεώσεις αποπληρωμής του χρέους του NextGenerationEU.
Τα βασικά χαρακτηριστικά του ΠΔΠ 2028-2034
Η πρόταση της Κομισιόν εισάγει έναν προϋπολογισμό που χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη ευελιξία, απλοποίηση και προσαρμογή στις τοπικές ανάγκες, με στόχο την ενίσχυση της ικανότητας της ΕΕ να ανταποκρίνεται σε κρίσεις και να επιτυγχάνει τους στρατηγικούς της στόχους.
Σε μια προσπάθεια αποκωδικοποίησης της πρότασης εντοπίζουμε τα ακόλουθα βασικά χαρακτηριστικά της:
1. Αυξημένος προϋπολογισμός: Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός ανέρχεται σε σχεδόν € 2 τρισεκατομμύρια (1,26% του ΑΕΠ της ΕΕ), σημαντικά υψηλότερος από το € 1,074 τρισεκατομμύριο (σε τιμές 2018) του ΠΔΠ 2021-2027, το οποίο συμπληρώθηκε από το NGEU (€ 806,9 δισ.). Η αύξηση αποσκοπεί στην κάλυψη νέων προτεραιοτήτων, όπως η ανταγωνιστικότητα, η άμυνα και η αποπληρωμή του χρέους του NGEU.
2. Ευελιξία και απλοποίηση: Ο νέος προϋπολογισμός εισάγει μεγαλύτερη ευελιξία για την αντιμετώπιση κρίσεων, μέσω ενός ειδικού μηχανισμού κρίσεων ύψους έως € 400 δισ. σε δάνεια για τα κράτη μέλη. Επιπλέον, προτείνεται η ενοποίηση των ευρωπαϊκών ταμείων (όπως τα ταμεία συνοχής και αγροτικής πολιτικής) σε Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Εταιρικής Σχέσης, με στόχο την απλοποίηση της διαχείρισης και – όπως αναφέρει η Κομισιόν – “τη μεγιστοποίηση του αντίκτυπου κάθε ευρώ”.
3. Επενδύσεις σε ανθρωπιστικό κεφάλαιο και κοινωνική συνοχή: Η Κομισιόν προτείνει τα Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Εταιρικής Σχέσης να ενσωματώνουν τη συνοχή και τη γεωργία, με το 14% των εθνικών κονδυλίων να κατευθύνεται σε μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις για δεξιότητες, καταπολέμηση της φτώχειας, κοινωνική ένταξη και ανάπτυξη αγροτικών περιοχών. Επιπρόσθετα, διατηρείται ελάχιστο επίπεδο χρηματοδότησης για λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές, με διασφάλιση ότι δεν θα λάβουν λιγότερα κονδύλια από το τρέχον ΠΔΠ.
4. Ανταγωνιστικότητα και καινοτομία: Δημιουργείται ένα νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας ύψους € 409 δισ., με έμφαση σε στρατηγικές τεχνολογίες (πράσινη μετάβαση, ψηφιοποίηση, υγεία, βιοτεχνολογία, άμυνα και διαστημική). Το πρόγραμμα Horizon Europe, με προϋπολογισμό € 175 δισ., θα συνεχίσει να υποστηρίζει την έρευνα και την καινοτομία.
5. Άμυνα και ασφάλεια: Η πρόταση περιλαμβάνει σημαντική αύξηση της χρηματοδότησης για την άμυνα, με € 131 δισ. μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανταγωνιστικότητας για την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ένωσης, πενταπλασιάζοντας τη χρηματοδότηση σε σχέση με το προηγούμενο ΠΔΠ. Επιπλέον, η χρηματοδότηση για τη διαχείριση της μετανάστευσης τριπλασιάζεται στα € 34 δισ., ενώ το πρόγραμμα Στρατιωτικής Κινητικότητας του Connecting Europe Facility δεκαπλασιάζεται.
6. Εξωτερική δράση και υποστήριξη της Ουκρανίας: Το πρόγραμμα Global Europe, με προϋπολογισμό € 200 δισ., θα ενισχύσει την εξωτερική δράση της ΕΕ, με έμφαση στην προετοιμασία για τη διεύρυνση και την υποστήριξη εταίρων. Επιπλέον, προβλέπονται € 100 δισ. ευρώ για την Ουκρανία, με ευελιξία για την κάλυψη απρόβλεπτων αναγκών. Το γεγονός ότι η Κομισιόν προτείνει στα κράτη μέλη να αναλάβουν διαρκή δέσμευση υπέρ της Ουκρανίας δημιουργεί σοβαρά ρήγματα πολιτικής συνοχής.
7. Κράτος δικαίου και διαφάνεια: Η τήρηση του κράτους δικαίου παραμένει αδιαπραγμάτευτη προϋπόθεση, με τη διατήρηση του Κανονισμού υπό όρους. Επιπρόσθετα, προτείνεται ενίσχυση της διαφάνειας μέσω κεντρικής βάσης δεδομένων για τους δικαιούχους των ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Νέοι ίδιοι πόροι… με νέους φόρους ως πηγή χρηματοδότησης
Για να υποστηρίξει τον φιλόδοξο προϋπολογισμό και να μειώσει την πίεση στα εθνικά ταμεία, η Επιτροπή προτείνει ένα πακέτο πέντε νέων ιδίων πόρων, που αναμένεται να αποφέρουν περίπου € 36,5 δισ. ετησίως (σε τιμές 2025), σύμφωνα με το έγγραφο της Επιτροπής. Ωστόσο, ένα δεύτερο έγγραφο αναφέρει υψηλότερο ποσό, € 58,5 δισ. ετησίως, πιθανότατα λόγω διαφορετικών υπολογισμών ή επικαιροποιημένων εκτιμήσεων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει:
1.Το 50% των εσόδων από το υφιστάμενο Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών της ΕΕ (ETS1) να κατευθύνεται στον προϋπολογισμό της ΕΕ, αποφέροντας περίπου € 9,6 δισ. ετησίως (ή € 6,6 δισ. σύμφωνα με το πρώτο έγγραφο).
2.Το 75% των εσόδων από τον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) να κατευθύνεται στον προϋπολογισμό, αποφέροντας περίπου € 1,4 δισ. ευρώ ετησίως.
3.Εισφορά βάσει ενιαίου συντελεστή επί του βάρους των μη συλλεγόμενων ηλεκτρονικών αποβλήτων, αποφέροντας € 15 δισ. ετησίως.
4.Εισφορά βάσει των εσόδων από τον ειδικό φόρο κατανάλωσης καπνικών προϊόντων (TEDOR), αποφέροντας € 11,2 δισ. ευρώ ετησίως.
5.Εταιρικό Πόρο για την Ευρώπη (CORE), με ετήσια κατ’ αποκοπήν εισφορά από εταιρείες (εκτός ΜΜΕ) με κύκλο εργασιών άνω των 100 εκατ. ευρώ, αποφέροντας 6,8 δισ. ευρώ ετησίως.
Επιπρόσθετα, προτείνονται προσαρμογές στους υφιστάμενους ίδιους πόρους, ώστε να υπάρξει μείωση του κόστους είσπραξης για τους παραδοσιακούς ίδιους πόρους στο 10%, προσαρμογή του συντελεστή για τα μη ανακυκλωμένα πλαστικά απόβλητα συσκευασίας με βάση τον πληθωρισμό, και κατάργηση των μηχανισμών διόρθωσης για την ενίσχυση της διαφάνειας.
Αυτοί οι πόροι στοχεύουν στη μείωση της εξάρτησης από τις εισφορές των κρατών μελών, ενώ παράλληλα υπολογίζεται ότι θα χρηματοδοτήσουν την αποπληρωμή του χρέους του NGEU και τις νέες προτεραιότητες. Η αύξηση των εσόδων από ίδιους πόρους (από € 5,2 δισ. ετησίως στο τρέχον ΠΔΠ σε € 36,5-58,5 δισ.) μειώνει την πίεση στα εθνικά ταμεία, αν και η ακριβής μείωση των εθνικών εισφορών θα εξαρτηθεί από τις διαπραγματεύσεις.
Πόσα Περισσότερα θα Πληρώσουν τα Κράτη Μέλη;
Η Επιτροπή προτείνει την αύξηση του προϋπολογισμού στο 1,26% του ΑΕΠ της ΕΕ, από περίπου 1% στο τρέχον MFF. Αν και το ακριβές ποσό των εθνικών εισφορών δεν έχει καθοριστεί, η εισαγωγή νέων ιδίων πόρων αποσκοπεί στη μείωση της εξάρτησης από αυτές.
Με βάση το τρέχον ΠΔΠ, οι εισφορές των κρατών μελών (βασισμένες στο ΑΕΕ) αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων (περίπου 70%). Με τους νέους ίδιους πόρους να αποφέρουν € 36,5-58,5 δισ. ετησίως, η πίεση στα εθνικά ταμεία μειώνεται, αλλά η αύξηση του συνολικού προϋπολογισμού μπορεί να απαιτήσει υψηλότερες εισφορές από ορισμένα κράτη, ιδιαίτερα αν απορριφθούν οι προτεινόμενοι ίδιοι πόροι από χώρες όπως η Γερμανία ή η Ολλανδία, που παραδοσιακά αντιτίθενται σε αυξήσεις.
Για παράδειγμα, εάν ο προϋπολογισμός αυξηθεί κατά περίπου 50% σε σχέση με το ΠΔΠ 2021-2027 (από 1,2 τρις σε 2 τρις ευρώ), οι εθνικές εισφορές θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά 20-30% χωρίς τους νέους πόρους. Με τους ίδιους πόρους, η αύξηση αυτή μπορεί να περιοριστεί στο 10-15%, ανάλογα με το τελικό ποσοστό που θα καλυφθεί από τα ETS, CBAM, TEDOR και CORE. Η ακριβής κατανομή θα καθοριστεί κατά τις διαπραγματεύσεις, με πιθανές αντιδράσεις από κράτη που προτιμούν χαμηλότερες εισφορές.
Διαφορές Φιλοσοφίας μεταξύ ΠΔΠ 2021-2027 και ΠΔΠ 2028-2034
Το ΠΔΠ 2028-2034 εισάγει μια νέα φιλοσοφία στη δομή και τους στόχους του προϋπολογισμού, αντανακλώντας τις εξελισσόμενες προτεραιότητες της ΕΕ. Εντοπίζουμε οκτώ σημεία-κλειδιά που διαφοροποιούν το νέο ΠΔΠ από το τρέχον:
1. Αυξημένη φιλοδοξία και μέγεθος:
– 2021-2027: Προϋπολογισμός € 1,074 τρις (σε τιμές 2018) + 806,9 δισ. ευρώ από το NGEU, με έμφαση στην ανάκαμψη από την COVID-19.
– 2028-2034: Σχεδόν € 2 τρις (1,26% του ΑΕΠ), με στόχο την αντιμετώπιση μακροπρόθεσμων προκλήσεων, όπως η γεωπολιτική αστάθεια και η ανταγωνιστικότητα.
2. Ευελιξία και ανθεκτικότητα:
– 2021-2027: Περιορισμένη ευελιξία, με ανακατανομές που προκάλεσαν εντάσεις (π.χ. αποδυνάμωση κονδυλίων συνοχής).
– 2028-2034: Εισαγωγή ειδικού μηχανισμού κρίσεων (€ 400 δισ.) και μεγαλύτερη ευελιξία στη διάθεση κονδυλίων. Το πως θα εφαρμόζεται η “ευελιξία” στην πράξη, μένει να το δούμε.
3. Απλοποίηση και ενοποίηση:
– 2021-2027: Πολύπλοκη δομή με επτά κεφάλαια, που δυσκόλευε τη διαχείριση.
– 2028-2034: Ενοποίηση ταμείων σε Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Εταιρικής Σχέσης, με στόχο την απλοποίηση και την προσαρμογή στις τοπικές ανάγκες. Υπάρχουν αντιδράσεις γιατί δεν είναι διακριτές οι τομεακές πολιτικές.
4. Νέες προτεραιότητες:
– 2021-2027: Εστίαση σε συνοχή (35%), γεωργία (33%) και κλίμα (30%).
– 2028-2034: Αυξημένη έμφαση σε ανταγωνιστικότητα (€ 409 δισ.), άμυνα (€ 131 δισ.) και εξωτερική δράση (€ 200 δισ.), με μείωση στη χρηματοδότηση παραδοσιακών τομέων (π.χ. συνοχή: € 412 δισ. από € 466 δισ.).
5. Ίδιοι Πόροι:
– 2021-2027: Περιορισμένοι ίδιοι πόροι (π.χ. πλαστικά απόβλητα), με κύρια εξάρτηση από εθνικές εισφορές.
– 2028-2034: Εισαγωγή πέντε νέων ιδίων πόρων (ETS, CBAM, e-waste, TEDOR, CORE), με στόχο € 36,5-58,5 δισ. ετησίως. Προβλέπονται δύσκολες διαπραγματεύσεις.
6. Γεωπολιτικό Πλαίσιο:
– 2021-2027: Σχεδιάστηκε για την ανάκαμψη από την πανδημία και την προσαρμογή μετά το Brexit.
– 2028-2034: Ανταποκρίνεται σε γεωπολιτικές προκλήσεις (Ουκρανία, Μέση Ανατολή), ανταγωνισμό με παγκόσμιους παίκτες και την αποπληρωμή του NGEU.
Επισημαίνεται ότι, ιδιαίτερο βάρος των κρίσιμων διαπραγματεύσεων για την οριστικοποίηση του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για την περίοδο 2028-2034 θα επωμιστεί η ελληνική κυβέρνηση, καθώς η Ελλάδα θα ασκεί την περιοδική Προεδρία στο Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ, το δεύτερο εξάμηνο του 2027.
Περίοδος κατά την οποία θα οριστικοποιούνται τα δυσκολότερα σημεία του νέου ενωσιακού προϋπολογισμού. Και, έως τότε, τα μείζονα προβλήματα του προϋπολογισμού (μεταναστευτικό, Ουκρανία, άμυνα, ανταγωνιστικότητα, ανισότητες, ανάγκη νέων πόρων) ενδέχεται να οξυνθούν ακόμη περισσότερο.
Ανταπόκριση Βρυξέλλες: Γιώργος Συριόπουλος
www.ertnews.gr
Ακολουθήστε το myvolos.net στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
