Δημήτρης Καλλιώρας
Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΜΧΠΠΑ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
dkallior@uth.gr
Το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης (2008) και οι συνακόλουθες ατελέσφορες(;) πολιτικές άμβλυνσης των επιπτώσεών της δημιούργησαν ένα προβληματικό περίβλημα της, κατά συνθήκη αυταπόδεικτης, έννοιας της ανάπτυξης. Καθώς η ανάπτυξη καθαυτή τέθηκε εν αμφιβόλω, τα ζητήματα τα οποία αφορούν τις χωρικές της διαστάσεις υποχώρησαν στην ιεραρχία των προτεραιοτήτων των ασκούντων οικονομική (και όχι μόνο) πολιτική, τόσο στο υπερεθνικό όσο και στο εθνικό επίπεδο. Ωστόσο, σε κάθε κρίση (όπως και σε κάθε συνακόλουθη ανάκαμψη), ακόμα και όταν η αντιπαραβολή των επιπτώσεων αφορά επιμέρους περιφερειακές οικονομίες μιας εθνικής οικονομίας, το χωρικό αποτύπωμα δεν είναι παρόμοιο.
Η Μαγνησία είναι μια περιοχή με ιδιαίτερη βιομηχανική παράδοση, ήδη από τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσής της από την τουρκική κατοχή (τέλη 19ου αιώνα). Η βιομηχανική ανάπτυξη της Μαγνησίας διεκόπη, ωστόσο, στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια (μέσα του 20ου αιώνα). Ιδιαίτερα κατά τα πρώτα χρόνια έπειτα από την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ (αρχές της δεκαετίας του ’80), η Μαγνησία υπέστη έντονα φαινόμενα αποβιομηχάνισης. Παρότι η βιομηχανία, ως παραγωγική δραστηριότητα, αντικαταστάθηκε, σε μεγάλο βαθμό, από τον τουρισμό και από την εκπαίδευση, η Μαγνησία παραμένει σημαντικό βιομηχανικό κέντρο της Ελλάδας.
Αντικείμενο της εισήγησης είναι η εξέλιξη της μεταποίησης στο Νομό Μαγνησίας κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Ειδικότερα, γίνεται αντιπαραβολή κρίσιμων στοιχείων τα οποία χαρακτηρίζουν τη μεταποιητική δραστηριότητα (αριθμός επιχειρήσεων, αξία τζίρου, αριθμός απασχολουμένων) μεταξύ των ετών 2006 και 2016. Η αντιπαραβολή καθίσταται εφικτή με την αξιοποίηση των Στατιστικών Μητρώων Επιχειρήσεων τα οποία παρέχονται από την ΕΛΣΤΑΤ. Το Στατιστικό Μητρώο Επιχειρήσεων αποτελεί την αποτελεσματικότερη μέθοδο ομαδοποίησης πληροφοριών που αφορούν τις επιχειρήσεις και το βασικότερο εργαλείο διεξαγωγής οικείων ερευνών. Τα στοιχεία αναφέρονται σε επιχειρήσεις με τουλάχιστον 10 απασχολούμενους και σε κλάδους με τουλάχιστον 2 επιχειρήσεις.
Η επεξεργασία των στατιστικών στοιχείων φανερώνει ότι ο αριθμός των καταστημάτων καταγράφει θετική μεταβολή στο Νομό Μαγνησίας. Το ίδιο συμβαίνει και στους υπόλοιπους Νομούς της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Ο αριθμός των απασχολουμένων και το επίπεδο του τζίρου καταγράφουν αρνητική μεταβολή στο Νομό Μαγνησίας. Εν αντιθέσει, στους υπόλοιπους Νομούς της Περιφέρειας Θεσσαλίας οι αντίστοιχες μεταβολές είναι θετικές.
Προκύπτει ότι το μέσο μέγεθος των καταστημάτων (απασχολούμενοι / κατάστημα) μειώνεται στο Νομό Μαγνησίας, με πιθανά αρνητική επίδραση στην επίτευξη οικονομιών κλίμακας. Οι περισσότερο δυναμικοί (και ανθεκτικοί) μεταποιητικοί κλάδοι στο Νομό Μαγνησίας είναι τα «τρόφιμα-ποτά» και τα «χημικά» καθώς καταγράφουν θετικές μεταβολές σε όλα τα εξεταζόμενα στοιχεία.
Τα ευρήματα της εισήγησης παρέχουν πρόσφορο έδαφος για τη συζήτηση η οποία λαμβάνει χώρα αναφορικά με την άσκηση στοχευμένων (χωρικά και τομεακά) αναπτυξιακών πολιτικών.
(Εισήγηση στο Αναπτυξιακό Συνέδριο «ΜΑΓΝΗΣΙΑ2030» του Επιμελητηρίου Μαγνησίας)
