Σε απευθείας σύνδεση του ertnews.gr με το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας η ομιλία του Γενικού Γραμματέα της Κ.Ε. του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα στη συναυλία που διοργανώνουν η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ και η οικογένεια του Θάνου Μικρούτσικου με αφορμή την συμπλήρωση πέντε χρόνων από τον χαμό του.
Ακολουθεί η ομιλία του Δ. Κουτσούμπα:
«Φίλες και φίλοι,
συντρόφισσες και σύντροφοι
Χαιρετίζουμε όλες και όλους εσάς, τους χιλιάδες λαού και νεολαίας που ανταποκριθήκατε στο κάλεσμά μας και βρίσκεστε απόψε εδώ, στη μεγάλη συναυλία – αφιέρωμα στον Θάνο Μικρούτσικο, που διοργανώνει η ΚΕ του ΚΚΕ μαζί με την οικογένεια του μεγάλου μας συνθέτη.
Είναι βέβαια αδύνατο να συνειδητοποιήσει και να αποδεχτεί κανείς ότι πέρασαν 5 χρόνια χωρίς τη φυσική παρουσία του Θάνου, ότι έχουμε ζήσει ήδη 5 χρόνια – και μάλιστα 5 χρόνια γεμάτα συνταρακτικά γεγονότα, αλλά και συγκλονιστικούς αγώνες – χωρίς τον Θάνο.
Και γιατί να το αποδεχτούμε άλλωστε; Αφού, στην πραγματικότητα, μαζί του τα ζήσαμε κι αυτά, όπως θα ζήσουμε και όλα τα επόμενα. Γιατί στη μουσική του ανατρέχουμε, όχι μόνο για να ψυχαγωγηθούμε, ή αν θέλετε να τονωθούμε, αλλά για να βρούμε απαντήσεις. Και μάλιστα, απαντήσεις που ακόμα κι αν θέλουμε, δεν θα μπορέσουμε να τις ξεχάσουμε. Μένουν σαν συνθήματα καρφωμένα στο μυαλό μας και κάθε τόσο τις ανακαλούμε και τις επικαλούμαστε.
Σ’ αυτή την περίοδο γενικής προετοιμασίας πολέμου, ο Μικρούτσικος απαντά σε όσους λένε ότι ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι μια στιγμή παρέκκλισης από την κανονικότητα του συστήματος. Βουλώνει το στόμα σε όσους σπέρνουν τον εφησυχασμό στους λαούς για τις τάχα συμφωνίες ειρήνης που, όπως λένε, έρχονται, καλώντας, όπως πάντα, να κάνουμε υπομονή και να εμπιστευθούμε τους δυνάστες μας, με το ποίημα-επιτομή της λενινιστικής θεωρίας για τον πόλεμο “Γερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμου”, που ανεπανάληπτα μελοποίησε:
Όταν αυτοί που βρίσκονται ψηλά μιλάνε για ειρήνη, ο απλός λαός ξέρει πως έρχεται ο πόλεμος….
Και παρακάτω μας απαγγέλλει :
Σαν θα’ ρθει η ώρα της πορείας
Πολλοί δεν ξέρουν
Πως επικεφαλής βαδίζει ο εχθρός τους
Η φωνή που διαταγές τούς δίνει
Είναι του εχθρού τους η φωνή
Εκείνος που για τον εχθρό μιλάει
Είναι ο ίδιος τους ο εχθρός….
Αν θέλουμε να μιλήσουμε λοιπόν γι’ αυτά που θέλει να μας πει ο Θάνος Μικρούτσικος σήμερα, ας ψάξουμε πρώτα απ όλα το έργο του. Γιατί το έργο του, όποτε κι αν γράφτηκε, μιλά πάντα για το παρόν. Είναι, όπως όλα τα μεγάλα έργα, παντός καιρού και τόπου, “άχρονο και άτοπο”, όπως δηλαδή ήθελε και το πέτυχε να είναι.
Μας λέει λοιπόν πως ο φασισμός δεν έρχεται απ’ το μέλλον, αλλά οι ρίζες του είναι στο σύστημα… Πως το ζήτημα δεν είναι να είσαι αιχμάλωτος μιας καταπιεσμένης ζωής, το ζήτημα είναι να μην παραδίνεσαι…
Μας βοηθάει να μη συνηθίσουμε την εκμετάλλευση, την αδικία, τον καταναγκασμό, τους διωγμούς των ξεριζωμένων, τους σφαγιασμούς παιδιών και γερόντων, αλλά να εκπλησσόμαστε μπροστά τους…
Να θεωρούμε πως όλα αυτά τα τραγικά φαινόμενα της βάρβαρης εποχής μας είναι τα πιο παράξενα στον αιώνα των απίστευτων τεχνολογικών επιτευγμάτων, είναι “τα πιο εκπληκτικά, τα πιο μυστηριακά, τα πιο μεγάλα”…
Θέλει να μας πει για τη διεθνιστική αλληλεγγύη ανάμεσα στους λαούς που υποφέρουν, που όχι τυχαία κάποιοι, όπως της Παλαιστίνης και του Παναμά, είναι οι ίδιοι… Και τότε που έγραψε τα σχετικά τραγούδια, και σήμερα, για τη στρατηγική θέση τους στο διεθνές εμπόριο και τους δρόμους μεταφοράς ενέργειας…
Αναφερόμαστε στα τραγούδια για τον κομμουνιστή παλαιστίνιο Ναΐμ Ασχάμπ, που πέρασε πολλά χρόνια στις ισραηλινές φυλακές και για τον Ελμπέρτο Κόμπος, Γενικό Γραμματέα του Εργατικού Κέντρου του Παναμά και σταθερό υποστηρικτή της ανεξαρτησίας της χώρας του από τις Ηνωμένες Πολιτείες, που πάντα ήθελαν να ελέγχουν τη Διώρυγα.
Φίλες και φίλοι
Συναντιόμαστε στους δρόμους του αγώνα και τις πόλεις που πλημμύρισαν από κόσμο δύο χρόνια μετά το έγκλημα στα Τέμπη, την περασμένη Κυριακή. Χτες στην ΕΡΤ με τις δυνάμεις του ΠΑΜΕ, του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, στη διαμαρτυρία για να πάψει να αποσιωπά η κρατική τηλεόραση τους λαϊκούς αγώνες.
Απέναντι στην προκλητική συγκάλυψη και συνολικά στην αντιλαϊκή πολιτική της ΝΔ είναι αυτονόητη η ανάγκη μομφής κατά της κυβέρνησής της. Το ΚΚΕ και ο ελληνικός λαός συνολικά με τους αγώνες του κάνει μομφή συνολικά στην αντιλαϊκή πολιτική και όσους την υπηρετούν. Πρώτα και κύρια στην κυβέρνηση της ΝΔ, αλλά και σε κόμματα που κυβέρνησαν όπως το ΠΑΣΟΚ, ο ΣΥΡΙΖΑ και δυνάμεις που προέκυψαν από αυτά τα κόμματα.
Είναι όλοι αυτοί που στηρίζουν την κυρίαρχη πολιτική, τις κατευθύνσεις της ΕΕ και το σάπιο και διεφθαρμένο κράτος του κεφαλαίου, δηλαδή όλους εκείνους τους παράγοντες που οδήγησαν στο έγκλημα των Τεμπών και υπονομεύουν καθημερινά τη ζωή και τις ανάγκες του λαού.
Γιατί όταν μια αντιλαϊκή κυβέρνηση αντιμετωπίζει “κυματισμούς”, όπως παραδέχθηκε ο ίδιος ο Μητσοτάκης, τότε η δική μας ευθύνη είναι οι κυματισμοί αυτοί να γίνουν μεγάλες φουρτούνες και για την κυβέρνηση αλλά και για όλο το σύστημα του καπιταλιστικού κέρδους. Και αυτό μπορεί να το καταφέρει ο οργανωμένος και αποφασισμένος λαός, βαδίζοντας στο δρόμο της σύγκρουσης με το σύστημα, κι όχι οι διεργασίες για μια αναπαλαίωση ή τον εξωραϊσμό του. Γιατί αλλιώς η εγκληματική πολιτική θα παραμένει, περιμένοντας κάποιον επόμενο “Μητσοτάκη” να την υλοποιήσει. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι η μόνη εγγύηση για να μη συμβεί αυτό είναι η συμπόρευση με την πολιτική πρόταση του ΚΚΕ.
Ο Θάνος Μικρούτσικος όμως δεν μας μιλά μόνο για την απανθρωπιά και την ασκήμια του εκμεταλλευτικού κόσμου. Έχει πολλά να μας πει για την ελπίδα και την ομορφιά του φωτεινού αύριο. Για τον ερχομό της μέρας που “θα φανούν οι κήρυκες, κι όχι μονάχα κλέφτες και ρουφιάνοι”, για “τις πιο όμορφες θάλασσες που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει” και “τις πιο όμορφες μέρες μας που δεν έχουμε ζήσει ακόμα”… Και προπαντός για την ομορφιά εκείνων που παλεύουν ενάντια στην απανθρωπιά, αψηφώντας τον θάνατο, είτε στην Μακρόνησο, είτε στην παρανομία, είτε στα ψηλά βουνά.
Το καθήκον το δικό του ο Θάνος Μικρούτσικος το έβλεπε στο εξής: Μέσα από την τέχνη του να ξανακάνει γοητευτική την εικόνα του κόσμου που θέλουμε τελικά να πάμε.
“Την κοινωνία εκείνη όπου ο άνθρωπος θα αυτοπραγματωθεί”, όπως του άρεσε να λέει συχνά, δανειζόμενος τα λόγια του Καρλ Μαρξ, τον οποίο άλλωστε μελετούσε ασταμάτητα ακόμα και στα δύσκολα χρόνια της ασθένειάς του.
Άλλωστε δεν ήταν άνθρωπος του εύκολου δρόμου. Έτσι μην περιμένετε να μας πει πράγματα άνετα και βολικά. Αντίθετα. Είναι περίεργο, αλλά αυτός ο σπουδαίος δημιουργός υποστηρίζει πως δεν υπάρχει ταλέντο με το οποίο να γεννιέται ο καλλιτέχνης. Ίσως μόνο μια προδιάθεση.
Υπάρχει, λέει όμως, δουλειά, πάρα πολύ δουλειά. Όχι μόνο για να κατακτήσεις τα εκφραστικά σου μέσα, αλλά και γιατί χρειάζεται μόρφωση, γενική, αλλά και μαρξιστική για να γίνεις σοβαρός δημιουργός. Έτσι επιμένει ότι πρέπει να μελετάμε. Να μελετάμε τους πρωτοπόρους διανοητές αλλά και τους πρωτοπόρους καλλιτέχνες και ειδικά τους λογοτέχνες, που το έργο τους γνώριζε πολύ καλά και γι’ αυτό εντόπισε και μελοποίησε τους καλύτερους: Τον Μαγιακόφσκι, τον Μπρεχτ, τον Καβάφη, τον Ρίτσο, τον Σικελιανό, τον Χικμέτ, τον Λόρκα, τον Ρεμπό, τον Βιγιόν, τον Σεφέρη, τον Χειμωνά, όπως και τους σπουδαιότερους ποιητές – στιχουργούς μας, τον Άλκη Αλκαίο, τον Κώστα Τριπολίτη, τον Μάνο Ελευθερίου, τον Φώντα Λάδη, Οδυσσέα Ιωάννου, Γιώργο Κακουλίδη και άλλους.
Η μελέτη – μάς λέει ο Μικρούτσικος- είναι προϋπόθεση για να προχωρήσουμε μπροστά, όχι μόνο στην τέχνη, αλλά και στην πολιτική.
Η συνήθεια και το χαμηλό γούστο, υπογραμμίζει, είναι απολύτως απαραίτητες για την εμπέδωση της κυριαρχίας του υπάρχοντος κοινωνικού συστήματος. Γι’ αυτό πρέπει να ξεβολευόμαστε και να τολμάμε. Να τολμάμε στη ζωή αλλά και στην τέχνη, τόσο σαν δημιουργοί, όσο και σαν αποδέκτες της.
“Ναι στη νέα ποίηση, ναι στη νέα μουσική με όλα τα λάθη της και τους εξτρεμισμούς της. Δεν έχουμε να φοβηθούμε καμιά λέξη, κανέναν ήχο, όταν αντλούμε τις ιδέες μας από τον λαό, γράφουμε για αυτόν και παλεύουμε μαζί του για μια σοσιαλιστική κοινωνία”, έγραφε στον “Ριζοσπάστη” το 1978.
Και είναι αλήθεια πως η μουσική του Θάνου Μικρούτσικου ήρθε αιφνιδιαστικά σαν κάτι εντελώς πρωτάκουστο, κάτι εντελώς ατομικό, διακριτό και γι’ αυτό αναγνωρίσιμο. Είναι μια διαλεκτική σχέση έμπνευσης-σκέψης, καρδιάς – μυαλού. Ακόμα και όταν σε κάποια σημεία της παρουσιάζει απαιτήσεις, πάντα τελικά κατορθώνει να γίνει μεταδοτική και διεισδυτική.
Στην πρωτοποριακή φόρμα της οφείλει κατά ένα μέρος άλλωστε, την ανθεκτικότητα και τη διαχρονικότητά της, τη σύνδεσή της με το χτες, το παρόν και το μέλλον. Το άλλο μέρος πρέπει να το αναζητήσουμε στο πρωτοπόρο περιεχόμενό της, που σαν φακός μεγεθύνει αυτά που δεν είναι εύκολα ορατά: Τις αιτίες και τους ενόχους για τις κοινωνικές αντιθέσεις, αλλά και τη δύναμη που έχουν στα χέρια τους οι καταπιεσμένοι να απαλλαγούν από τη δυστυχία της εκμετάλλευσης.
Όμως ο Θάνος Μικρούτσικος δεν αρκείται σ’ αυτό. Φιλοδοξία του είναι να συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός συνειδητοποιημένου και ενεργητικού κοινού, ικανού να κατανοεί, αλλά και πρόθυμου να αγωνιστεί για να καταργήσει την εκμετάλλευση και να αλλάξει τον κόσμο.
Τον τρόπο δεν μας τον λέει. Μας καλεί να τον βρούμε εμείς, συμμετέχοντας και οι ίδιοι στη μουσική δημιουργία του. Αλλά το πιο σημαντικό απ’ όλα ήταν η σιγουριά, η αποφασιστικότητα, η ακλόνητη πεποίθησή του ότι, ακόμα κι αν θέλει “πολύ φως να ξημερώσει”, εμείς πρέπει να “συντηρήσουμε” όσες περισσότερες “φωλιές νερού” μπορούμε “μέσα στις φλόγες”… Για να ‘ρθουν εκείνες “οι άγριες μέρες, που οι αλήθειες θα σκίζουν σαν σφαίρες”… Για να γίνει τελικά “η ανάγκη ιστορία”.
Είμαστε σίγουροι πως ό,τι είχε να πει θα το χαρακτήριζε η επαναστατική έξαψη της μουσικής του, η αισιοδοξία για τη νικηφόρα έκβαση των ονείρων και των αγώνων μας. Η ορμή της ανατρεπτικής του ματιάς θα μας έκανε να σιγουρευτούμε και εμείς ακόμα περισσότερο για τον δρόμο που έχουμε επιλέξει.
Άλλωστε, έχει αυτή την ιδιότητα η μουσική, ειδικά η μουσική που εξυψώνει τα ανθρώπινα ιδανικά, να σε κάνει να παθιάζεσαι, να φλογίζεσαι με τους σκοπούς σου. Κι αν κάπου έβλεπε νέους ανθρώπους διστακτικούς, θα τους έλεγε:
“Άκου, αν αξίζει τον κόπο που ήρθες σε αυτόν τον κόσμο είναι για να κατακτήσεις το αδύνατο. Σπάσε τα όριά σου, προχώρα και χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία”. Αυτό είναι το νόημα που μπόρεσε εκείνος να διαβάσει στους στίχους του Καββαδία και, πολύ περισσότερο, να το αναδείξει με τη μελοποίησή του. Και μετά θα πάταγε τα πλήκτρα του πιάνου του με όλη του την καρδιά, ώστε οι νότες του να μας σπρώξουν στην υλοποίηση των στόχων μας.
Ο Θάνος Μικρούτσικος είχε την διάνοια και την τόλμη να ξεπερνά πάντα διαλεκτικά τον προηγούμενο εαυτό του. Έτσι, δεν δίσταζε να αναθεωρήσει οποιαδήποτε από τις πεποιθήσεις του εντόπιζε ότι δεν επιβεβαιωνόταν.
Έλεγε σε μια συνέντευξή του το 2018: “Έκανα μεγάλη διαδρομή, έψαξα, αναθεώρησα, ξαναδιάβασα, σκέφτηκα τι συνέβη τελικά σε εκείνη την Σοβιετική Ένωση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Ήταν όλα χάλια; Όχι. Ανεργία μηδέν! Και σκέψου: ανεργία σημαίνει ανελευθερία. Κοινωνικές παροχές, δωρεάν υγεία, παιδεία, πολιτισμός, τέχνες. Χάρη σε αυτή την χώρα διαλύθηκε ο ναζισμός”.
Και συνέχιζε: “Παλιά η διαφωνία μου με το ΚΚΕ ήταν πάνω στην έννοια του εφικτού. Ακόμα πιστεύω στο εφικτό, αλλά ως λάτρης της Ιστορίας, κι επειδή θωρώ ότι οι λαοί χωρίς ιστορική μνήμη και γνώση είναι αδύνατον να παίξουν ρόλο στο παρόν και το μέλλον, σας καλώ να εξετάσουμε τα τελευταία χρόνια. Κόμματα και κινήματα που ξεπήδησαν από την Αριστερά και δούλεψαν πάνω στο εφικτό, όλα αλλοτριώθηκαν και ενσωματώθηκαν στο σύστημα. Όπως και τα σημερινά παλληκάρια του ΣΥΡΙΖΑ. Άρχισα να σκέφτομαι πολύ σοβαρά τι σημαίνει να κρατάς τις θέσεις σου”… “το ΚΚΕ είναι το μόνο κόμμα που δεν δημιουργεί ψευδαισθήσεις ότι στον βάρβαρο καπιταλισμό, ειδικά σήμερα, μπορούν τα πράγματα να γίνουν καλύτερα”.
Γι’ αυτό, κόντρα στο ρεύμα του συμβιβασμού με το μικρό και το δήθεν “εφικτό”, κόντρα στον ρεαλισμό της υποταγής, καλούσε μαζί με το ΚΚΕ σε πάλη για τους μεγάλους μας στόχους. Σε καιρούς αντεπανάστασης, σάλπιζε στο πλευρό του ΚΚΕ την αναγκαιότητα της επανάστασης, πρώτος αυτός, ανάμεσα στους πρώτους, έδωσε το σύνθημα για να βαδίσουν και άλλοι καλλιτέχνες – δημιουργοί στον ίδιο δρόμο.
Κάπως έτσι, στο 45ο Φεστιβάλ της ΚΝΕ, το τελευταίο που έζησε ο Θάνος Μικρούτσικος πριν φύγει από τη ζωή, λίγο πριν ξεκινήσει τη συναυλία του, στάθηκε στο κέντρο της σκηνής και απευθυνόμενος σε όλους εμάς, έδωσε μία υπόσχεση. Και είπε:
“Το μόνο, το λίγο που μπορώ να υποσχεθώ είναι ότι μέχρι τέλους, θα είμαι εδώ”.
Ίσως να μην μπορούσε καν να φανταστεί πόσο πολύ ήταν αυτό που μας υποσχόταν και ακόμα περισσότερο το γεγονός ότι το έκανε πράξη, με τη μόνη εξαίρεση ότι “τέλος” σε αυτό δεν υπάρχει, αφού συνεχίζει και θα συνεχίσει να είναι εδώ, ανάμεσά μας.
Στο καλλιτεχνικό σύμπαν που δημιούργησε και μέσα του περικλείει αισθήματα, πόθους, ελπίδες και προσδοκίες προς εκπλήρωση, είμαστε περήφανοι που -σύμφωνα με τη δική του ομολογία- όταν βρισκόταν ανάμεσα στους κομμουνιστές, στα μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, ένιωθε ότι βρίσκεται ανάμεσα σε αυτό που ίδιος κατονόμασε ως “ο δικός του κόσμος”.
Ο δικός του κόσμος είναι και σήμερα εδώ, για να τιμήσει τον δικό του συνθέτη, για να ακούσει όλα όσα “θα ήθελε τώρα να μας πει”, μέσα από τα τραγούδια του. Με την καλλιτεχνική επιμέλεια του Θύμιου Παπαδόπουλου και με τους Ρίτα Αντωνοπούλου, Χρήστο Θηβαίο, Κώστα Θωμαΐδη, Γιάννη Κότσιρα, Γιώργο Μεράντζα, Νατάσσα Μποφίλιου, Μαρία Παπαγεωργίου και Μίλτο Πασχαλίδη στο τραγούδι.
Δεν μπορούμε να μην εκφράσουμε τις θερμές μας ευχαριστίες στους πιο αγαπημένους ανθρώπους του Θάνου Μικρούτσικου: Την Μαρία, τη Σεσίλ, την Κωνσταντίνα, την Αλεξάνδρα και τον Στέργιο. Ναι, ήταν αυτονόητο ότι σε αυτήν την συναυλία θα ήμασταν μαζί. Αλλά τους ευχαριστούμε, γιατί 2,5 μήνες τώρα δουλέψαμε μαζί,
ανταλλάξαμε σκέψεις και ιδέες και καταλάβαμε καλύτερα πώς θα ήθελε ο Θάνος να τον τιμήσουμε…
Συντρόφισσες και σύντροφοι,
Φίλες και φίλοι,
Το μήνυμα του Θάνου μέσα από τα αγαπημένα τραγούδια του θα βρει τους παραλήπτες του, τόσο μέσα σε αυτό το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, όσο και έξω από αυτό, εκεί που θα εξακολουθήσουμε από αύριο να το μεταφέρουμε εμείς, με ακόμα μεγαλύτερη ορμή.
Θέλουμε όμως κι εμείς να πούμε στον Θάνο: Έχεις την υπόσχεσή μας: Θα συνεχίσουμε να παλεύουμε για τον καινούργιο κόσμο για τον οποίο μιλούσες, μέχρι κάθε άνθρωπος που υφίσταται την εκμετάλλευση, να αισθανθεί ότι ανάμεσα σε εκείνους που οραματίζονται και παλεύουν για την επαναστατική αλλαγή, θα βρει ένα κομμάτι του δικού του κόσμου. Μέχρις ότου, όλοι μαζί να το κάνουμε πράξη, πάντα με τη μουσική σου να συντροφεύει το ταξίδι μας.
Μέχρι να “γελάσεις από τα βάθη των χρυσών σου ματιών”, γιατί θα έχουμε αρχίσει “το ταξίδι μας στην πιο όμορφη θάλασσα”, θα έχουν αρχίσει “να μεγαλώνουν τα πιο όμορφα παιδιά”, θα ζούμε “τις πιο όμορφες μέρες μας» και θα λέμε ο ένας στον άλλο “τα πιο όμορφα λόγια”.
Προχωράμε δυνατά! Ο καθένας και η καθεμιά ατομικά και όλοι μαζί οργανωμένα και συλλογικά, για να πάμε μπροστά, να πάμε ίσια! Για να ανοίξουμε όλα τα παράθυρα του κόσμου σε ένα φωτεινό αύριο, στο φωτεινό μέλλον του σοσιαλισμού – κομμουνισμού, της κοινωνίας όπου “ο ποιητής θα ψαρεύει και ο ψαράς θα γράφει ποιήματα”. Γεια σας! Με καλή δύναμη και υγεία για όλους και για όλες!».
www.ertnews.gr
Ακολουθήστε το myvolos.net στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
