Του Αλέξη Καραγεωργίου
Η μαζική παγκόσμια υγειονομική κρίση αναγόρευσε τον θυματογόνο κορωνοϊό και τις μεταλλάξεις του ως το οιωνεί πολιτικό υποκείμενο, φορέα μεταμόρφωσης, συστημικό μετασχηματιστή δομών και επιταχυντή αλλαγών, αναστοχασμού των πτυχών του βίου μας και ΜΕΘοποίησης της κοινωνίας μας. Εμμέσως πλην σαφώς δηλ. έδρασε και δρα ως αξιολογητής του κράτους πρόνοιας και του συστήματος υγείας και γενικότερα της υπό κρίσην σχέσης Υγείας-Οικονομίας (φάσεις εφαρμογής του απαγορευτικού) και Οικονομίας-Υγείας (φάσεις σταδιακής άρσης του απαγορευτικού.
Η εκτύλιξη της επιδημιολογικής στρατηγικής της χώρας μέσω του σταδιακά απαγορευτικό σχεδίου (ακορντεόν) συνετέλεσε εξ άλλου στο να γίνει ορατή η διάκριση αφ’ ενός μεταξύ της «επιστημονική βάσης» των συστάσεων και της «πολιτικής βάσης» των αποφάσεων που η παραπάνω στρατηγική ενείχε και αφ’ ετέρου μεταξύ της εκτίμησης του κινδύνου( risk assessment) λοίμωξης ή μετάδοσης της νόσου COVID-19 και της μετάφρασης αυτής της εκτίμησης σε εναλλακτικές διαχειρίσεις κινδύνου (risk management), ανοικτών προς επιλογή.
Επιπλέον η πανδημία έφερε και φέρνει στην ελληνική επικαιρότητα και στο επίπεδο της πολιτικής προστασίας και πολιτικής την σχέση μεταξύ των στοιχείων του τετραγώνου: Διακινδύνευση, Εμπιστοσύνη, Αυστηρή Δημοκρατία, Προσωπική Ευθύνη, ενώ επιχειρείται να θεμελιωθεί μια «κουλτούρα θεσμικής εμπιστοσύνης» υπό καθεστώς ανάγκης και αβεβαιοτήτων που επιτρέπει την ελπίδα(βλ.ψηφιακή διαχείριση, ψηφιακό πιστοποιητικό κλπ ) ότι μια αντιμετώπιση κινδύνων-απειλών που περιλαμβάνει έναν σοβαρό συνδυασμό διεπιστημονικής γνώσης, ενσυναίσθησης, οργανωτικής ικανότητας και επιτήρησης, μπορεί όντως να είναι πολύ πιο αποτελεσματική.
Ευχής έργο θα ήταν να υπάκουαν οι άνθρωποι σε περιόδους λίαν επικίνδυνες σαν αυτές της πανδημίας που περνάμε, στις επιταγές της λογικής και όχι της «κακοποιημένης στατιστικής», της εξυπνακίστικης άρνησης και της διαρκούς υποβάθμισης του κινδύνου, να διέκριναν με σαφήνεια μέσα από τη μιντιακή σύγχυση (επικοινωνιακή πολυφωνία- κακοφωνία και όχι μόνον, παράδειγμα το ;πετάμε τις μάσκες) το ορθό από το εσφαλμένο και να γύριζαν, όπως έχουμε τονίσει σε προηγούμενα άρθρα τον θερμοστάτη του ρίσκου στο πιο ασφαλές για τους ίδιους και για τους άλλους. Να κατεύθυναν τη βούλησή τους και συμπεριφορά όπου όριζε το δοιάκι του λόγου της διεπιστημονικής προσέγγισης και έρευνας έστω και ελλειμματικής (πλήρης έλλειψη κοινωνιολογικο-ψυχολογικών ερευνών Covid-19 η vaccine risk perceptions)
Τα ευχολόγια, όμως, είναι τα μαξιλάρια ύπνου του μυαλού, «τα βαρβιτουρικά» του. Αυτό που χρειάζεται χθες είναι η ενεργοποίηση της κριτικής σκέψης και η άμεση πραξιολογία της. Δεν μπορεί η χώρα να εγκλωβιστεί ξανά σ΄ έναν διπλό δεσμό (double bind) «Εμ και οι ρυθμοί εμβολιασμού να αυξηθούν. Εμ και οι αρνητές από μόνοι τους να πειστούν. Και ο σκύλος χορτάτος και η πίτα ολόκληρη.»
Δυστυχώς η προσπάθεια αναβάθμισης της «ατομικής ευθύνης» ως φορέα στήριξης που στο φοβικό πρώτο κύμα της πανδημίας δημιούργησε αισιόδοξες προσδοκίες για μια αλλαγή στις σχέσεις κράτους- πολίτη και την διαμόρφωση ενός «νέου» υποκειμένου, φορέα των δικαιωμάτων αλλά και υποχρεώσεων δρώντα στον δημόσιο χώρο "εξεμέτρησε το ζην" και έφθασε σε τέτοιο οριακό σημείο που έχει αυξήσει το επίπεδο επικινδυνότητας των κυμάτων μετάλλαξης παρά την ύπαρξη εμβολίων για όλους και την ευκολία πρόσβασης σ’ αυτά.
Τώρα και εξ αιτίας των αντιεμβολιαστών πάσης φύσεως και νοοτροπίας η ευθύνη για τον κορωνοϊό δεν μπορεί να περάσει στους πολίτες και στους οπαδούς μιας ιογενούς αντιπολίτευσης που ως ασύμμετρη απειλή αυγατίζει την ποικιλομορφία της βρίσκοντας ταυτότητα στις ρωγμές και γραμμές διαφυγής των κοινωνικών στιλβωμένων δικτύων και στις κατηγορίες για διχασμούς.
Το βασικό συμπέρασμα των περίπου 18 μηνών πανδημίας, με τη συνεχή εμφάνιση μεταλλαγμένων στελεχών, είναι ότι η εξέλιξη της υγειονομικής κρίσης καθορίζεται πολύ περισσότερο από την ανθρώπινη συμπεριφορά, παρά από τα χαρακτηριστικά οποιασδήποτε μετάλλαξης.
Έχει ειπωθεί σε όλους του τόνους σε όλα τα μήκη και τα πλάτη : Είναι η ανθρώπινη συμπεριφορά και το ζην επικινδύνως φίλε αναγνώστη, όχι η κλινική εικόνα της κατάληξής της αψηφισιάς του ρίσκου. Ο συγχρωτισμός, οι ανεξέλεγκτες συγκεντρώσεις, η μη χρήση μάσκας, η παραβίαση των κανόνων κοινωνικής αποστασιοποίησης και κυρίως ο ατελής εμβολιασμός αποτελούν κομβικούς παράγοντες στην εξέλιξη της υγειονομικής κρίσης
Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός με άλλα λόγια , στοχευμένος (υγεία, εστίαση, εκπαίδευση) και άμεσος: εδώ και τώρα, οριζόντιος εάν αποδειχθεί σε μια εβδομάδα ότι δεν κινητοποιεί και άλλες κοινωνικές ομάδες και τοπικές πρωτοβουλίες) υποστηρίζω ότι θα είναι εκτός από αποτρεπτικός του ορμητικού καλπασμού των κρουσμάτων μια πράξη μεταρρύθμισης της αντίληψης του κοινωνικού κράτους δικαίου σε κράτος πρόληψης με όσο το δυνατό λογικά ελεγχόμενες κυβείες.
Ο αγώνας για το Σύνταγμα είναι «αγώνας για την προσωπική και πολιτική αυτονομία, ο σεβασμός της οποίας διόλου δεν συνεπάγεται την αναποτελεσματικότητα της προστατευτικής δράσης του κράτους.»
Δεν βάζουμε τον φόβο της εγκατάστασης μιας "διακυβέρνησης δια των αριθμών" στο ζύγι με την αυταρέσκεια και αλαζονεία των "υποκειμενικών πεδίων" που αδιαφορούν για το χρέος της κοινωνικής αλληλεγγύης και φέρνουν εμπόδια στην επίτευξη ανοσίας της αγέλης .
Φυσικά η «ελληνική νομολογία μάς έχει κληροδοτήσει το εργαλείο της κατάστασης ανάγκης, που επιτρέπει την βραχεία και οριοθετημένη παρέκκλιση από τις συνταγματικές επιταγές, χωρίς να μεταβάλλει το θεμέλιο της πολιτικής εξουσίας ή να οδηγεί σε χαλάρωση των ορίων που το δίκαιο επιβάλλει στους φορείς της. Το δίκαιο περιλαμβάνει επίσης ρυθμίσεις που επιτρέπουν στους κυβερνώντες να οργανώνουν συστηματικά την ανάσχεση των απειλών και την πρόληψη των κινδύνων που πολλαπλασιάζονται και διαφοροποιούνται συνεχώς.» Αλλά πρέπει να φθάσουμε στον Σεπτέμβριο για να αντικρύσουμε ξανά την άβυσσο που αντικρίσαμε τον περασμένο Νοέμβριο;
Σύμφωνα με τον καθηγητή κ. Γιαννη Τούντα : «Το αμέσως επόμενο διάστημα η πανδημία θα πλήττει σχεδόν αποκλειστικά τους ανεμβολίαστους. Όλο και περισσότερο, θα συνωστίζονται στις μονάδες Covid και στις ΜΕΘ των νοσοκομείων, οι οποίες θα λειτουργούν σε λίγο αποκλειστικά για αυτούς.»
Είναι φανερό κατά την γνώμη μου ότι η προσφυγή στην αρχή της προφύλαξης (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/…) δικαιολογείται εδώ και τώρα εφόσον πληρούνται τρεις προηγούμενες προϋποθέσεις:
-ο εντοπισμός δυνητικά αρνητικών αποτελεσμάτων·
-η αξιολόγηση των διαθέσιμων επιστημονικών δεδομένων·
-η έκταση της επιστημονικής αβεβαιότητας.
Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός έκγονος της αρχής της προφύλαξης συνιστά, αυτή τη στιγμή , τη σημαντικότερη νομικοπολιτική αρχή για την προστασία της υγείας του ανθρώπου. Ακόμη και ο διάσημος πολέμιος της αρχής καθηγητής του Χάρβαρντ Κας Σάνστεϊν αναγκάστηκε να παραδεχθεί ότι μόνο η εφαρμογή της θα συμβάλει στην απόκρουση της απειλής της πανδημίας από τις νέες μεταλλάξεις(προσθέτω εγώ)
