Τα επικουρικά ταμεία σε πολλές περιπτώσεις δημιουργήθηκαν μετά από συλλογικές διαπραγματεύσεις και αργότερα ενσωματώθηκαν από το κράτος και εντάχθηκαν στους αντίστοιχους κρατικούς φορείς οι οποίοι παρέλαβαν τόσο τα ταμειακά διαθέσιμα όσο και την διαχείριση των επικουρικών συντάξεων.
ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ BISMARK ΚΑΙ ΠΟΥ ΚΑΤΕΛΗΞΑΝ ΟΙ ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ
Το σύστημα που ακολουθούν τα επικουρικά ταμεία στην Ελλάδα μέχρι σήμερα είναι σύστημα Bismark. Η κάλυψη των κινδύνων (γήρατος, θανάτου, αναπηρίας κλπ) αφορά τους εργαζόμενους (και σε κάποιες περιπτώσεις τις χήρες και τα ορφανά τους), οι οποίοι μέσα από τις εισφορές που δίνουν κατά την εργασία τους, εξασφαλίζουν την αναπλήρωση του εισοδήματός τους, όταν επέλθει ο ασφαλιστικός κίνδυνος. Έτσι, βασική πηγή του δικαίου της κοινωνικής ασφάλισης είναι η αρχή της ανταποδοτικότητας σύμφωνα με την οποία, είναι επιβεβλημένη η τήρηση αναλογίας μεταξύ εισφορών και παροχών. Ακριβώς επειδή στόχος είναι η αναπλήρωση του εισοδήματος, οι εισφορές που καταβάλλονται είναι ανάλογες αυτού. Έτσι, ο εργαζόμενος που όσο εργαζόταν έπαιρνε κάθε μήνα τον μισθό του, πλήρωνε τις αντίστοιχες εισφορές γιατί προσδοκούσε βάσιμα, πως η σύνταξή του θα του εξασφαλίσει παρόμοιο επίπεδο διαβίωσης με αυτό που είχε όσο εργαζόταν. Μάλιστα, ακόμα και να ήθελε ή αν ήταν απολύτως βέβαιο ότι ο ασφαλισμένος δεν θα λάβει παροχές, δεν μπορούσε να πάρει πίσω τις εισφορές που έδωσε, αφού ισχύει η αρχή της προστασίας του ασφαλιστικού κεφαλαίου. Φυσικά ο κάθε μεμονωμένος εργαζόμενος δεν είχε κανέναν απολύτως έλεγχο, στο που και πως χρησιμοποιήθηκαν οι εισφορές του, και αν χρηματοδότησαν σκοπούς άσχετους από αυτόν που τα προόριζε.
Το σλόγκαν «τα παιδιά πληρώνουν τη σύνταξη του πατέρα τους» είναι παραπλανητικό. Αντί λοιπόν, να επικεντρώνεται το ενδιαφέρον στο τι απέγιναν τα χρήματα που έδιναν όλοι οι εργαζόμενοι (λες και εξαϋλώθηκαν) όταν επί δεκαετίες υπερέβαιναν κατά πολύ σε αριθμό τους συνταξιούχους της χώρας, και ΚΥΡΙΩΣ αντί το κράτος, που απέτυχε στην διασφάλιση αυτών των αποθεματικών (ή μάλλον επανατοποθέτησε τον πλούτο τους), να αναλάβει την ευθύνη της αποτυχίας του, με την ανάληψη του εγγυητικού του ρόλου όπως ορίζει το Σύνταγμα, επιχειρεί για δεύτερη φορά την επανατοποθέτηση του πλούτου (των επικουρικών καταρχάς συντάξεων) σε ιδιώτες και την εκούσια δημιουργία νέων ελλειμμάτων την οποία ευθέως μας δηλώνει ότι θα πληρώσουμε και πάλι απ την τσέπη μας ενώ ταυτόχρονα στρέφει τα παιδιά κατά των γονιών τους ότι δήθεν «τους πληρώνουν τις συντάξεις».
Η ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗ … ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΕΣ!
Με το νέο νομοσχέδιο, με την παρουσίαση που έγινε από τον Υπουργό, όπως ανακοίνωσαν:
- Κάθε εργαζόμενος θα μαζεύει τις κρατήσεις από ασφαλιστικές εισφορές (το ποσοστό των οποίων ορίζεται από το κράτος και στην περίπτωση των μισθωτών, μειώνεται διαρκώς) σε έναν λογαριασμό και όταν έρθει η ώρα να συνταξιοδοτηθεί, η μόνη εγγύηση που έχει είναι ότι θα πάρει ό τι έδωσε.
Μετά από την 10ετή εμπειρία ανατροπής εγγυήσεων, μπορούμε με βεβαιότητα να προβλέψουμε ότι τέτοιου τύπου εγγυήσεις δεν σημαίνουν τίποτα και ανατρέπονται εύκολα, με την ψήφιση ενός ακόμα νόμου.
2. Το σύστημα αυτό θα είναι υποχρεωτικό για κάθε εργαζόμενο που εισέρχεται στην αγορά εργασίας από 1.1.2022 και προαιρετικό από όσους είναι ήδη ασφαλισμένοι κάτω των 35 ετών.
ΠΩΣ ΘΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΕΙ ΟΜΩΣ
- Τα χρήματα που θα μαζεύονται στον λογαριασμό του κάθε εργαζόμενου, θα επενδύονται, κοινώς θα τζογάρονται στις χρηματαγορές, από «επαγγελματίες» σύμφωνα με την Κυβέρνηση. Εάν απ’ αυτόν τον τζόγο προκύψει απόδοση (σε βάθος τουλάχιστον 40ετίας) τότε η απόδοση αυτή θα προσαυξάνει την σύνταξη.
Κατά την παρουσίαση του νέου συστήματος λοιπόν, η Κυβέρνηση μας είπε ότι, για έναν εργαζόμενο με μισθό 650 ευρώ και 40 έτη ασφάλισης η επικουρική του σύνταξη με το παλιό σύστημα θα είναι 153 ευρώ. Με το νέο σύστημα, όμως, αν η απόδοση είναι +43% θα είναι 219 ευρώ! Και αν η απόδοση είναι +68% θα είναι 257 ευρώ.
- Δεν μας εξήγησαν όμως, αν δεν υπάρξουν αποδόσεις πόσο θα είναι το ποσό της σύνταξης στο νέο αυτό σύστημα. Ώστε ακόμα κι αν δεν υπάρξουν αποδόσεις, να το συγκρίνουμε με το παλιό και να δούμε τελικά αν μας συμφέρει.
Η κράτηση από 1.1.2022 για την επικουρική σύνταξη μισθωτών είναι 6%. Σε έναν μισθό των 650 ευρώ δηλαδή, η μηνιαία κράτηση για την επικουρική σύνταξη θα είναι 39 ευρώ. Στον εργασιακό βίο των 40 ετών τα χρήματα – χωρίς αποδόσεις – που θα έχουν μαζευτεί (με κρατήσεις 14 μηνών/έτος) θα είναι 21.840 ευρώ. Στα 67 του λοιπόν ο συνταξιούχος, αν χρησιμοποιήσουμε το προσδόκιμο ζωής των είκοσι ετών που χρησιμοποιεί και η Κυβέρνηση, εάν ο τζόγος απ τους «επαγγελματίες» δεν αποδώσει, με το νέο σύστημα, θα έχει να πάρει 91 ευρώ το μήνα.
Το κράτος δηλαδή, έχει το μαχαίρι (μονομερής καθορισμός ύψους ασφαλιστικών εισφορών) έχει και το πεπόνι (χαμηλοί μισθοί – εμπόδια στις συλλογικές διαπραγματεύσεις/ απεργίες κλπ) και αυτό που αφήνει για τους εργαζόμενους είναι μόνο την ελπίδα ότι από τα κουκούτσια του πεπονιού που θα πέφτουν μπορεί να φυτρώσει και τίποτα.
- Ως επιχειρήματα υπέρ της μεταρρύθμισης, προβάλλονται ότι οι νέοι θα αποκτήσουν ξανά εμπιστοσύνη στο κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα γιατί θα είναι σίγουροι ότι θα πάρουν σύνταξη και δεν θα πληρώνουν τις συντάξεις των μεγαλύτερων, ότι θα καταπολεμηθεί η ανασφάλιστη εργασία, ότι ο πληθυσμός γερνά και ζούμε περισσότερα χρόνια και ότι δεν υπάρχει βιώσιμη αναλογία εργαζόμενων – συνταξιούχων, ότι τα ποσά των εισφορών θα επενδυθούν «με σωστότερο και επαγγελματικότερο τρόπο» και ότι θα έρθουν στην χώρα επενδύσεις και ανάπτυξη και έτσι θα δοθεί ώθηση στην ελληνική οικονομία. Δεν μας εξηγούν όμως, με ποιόν τρόπο θα έρθει η ανάπτυξη, αφού οι διαχειριστές των κεφαλαίων θα επενδύουν τα κεφάλαια των ασφαλιστικών ταμείων στις διεθνείς χρηματαγορές; Εκτός αν εννοούν ότι οι διαχειριστές των κεφαλαίων και τα στελέχη τους, με τους συνήθεις φαραωνικούς μισθούς τους που θα αντλούν από τα αποθεματικά των εργαζομένων, θα τα επενδύσουν στη χώρα… Να σημειώσουμε ότι, το σύστημα αυτό, δεν είναι καινούριο ούτε δικαιολογεί τις αισιόδοξες προβλέψεις των δημιουργών του. Έχει δοκιμαστεί με πλήρη αποτυχία κυρίως στη Λατινική Αμερική και την Ανατολική Ευρώπη και ήδη στις περισσότερες χώρες από αυτές, έχει ήδη αλλάξει.
- Η επιχειρηματολογία που θέλει να ενισχύσει το νομοσχέδιο δεν είναι ούτε νεότερη ούτε πιο μοντέρνα από αυτά τα συστήματα. Θέλει να εμπεδώσει στην κοινωνία ότι:
- Όσοι δεν είναι παραγωγικοί πλέον δεν θα έπρεπε να αφορούν την νέα γενιά,
- Ο στόχος είναι η εργασία να συνεχίσει να είναι όσο φθηνότερη γίνεται για τους εργοδότες,
- Να μειώνονται διαρκώς οι εισφορές και να μην αυξάνεται ο βασικός μισθός,
- Να μπαίνουν εμπόδια στις εργατικές διεκδικήσεις με «μοντέρνους» τρόπος παρεμπόδισης του συνδικαλισμού,
- Η γήρανση του πληθυσμού δεν έχει να κάνει με τις μειωμένες γεννήσεις λόγω οικονομικής ανασφάλειας, αλλά με το ότι ζούμε περισσότερο και τέλος, αυτό που μας λείπει για να πλουτίσουμε, είναι οι «σωστοί και επαγγελματίες» τζογαδόροι, ενώ μόλις τους εξασφαλίσουμε και τους δώσουμε να χειρίζονται τις οικονομίες μας, την χώρα θα κατακλύσουν επενδύσεις.
Δεν χρειάζεται μεγάλη ανάλυση για να καταλήξει κανείς στο συμπέρασμα, ότι το σενάριο της ρηξικέλευθης αλλαγής μπάζει από παντού.
Αντίστοιχες εμπειρίες έχουμε και από τις ίδιες τις εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων, όπως με τις καταρρεύσεις κολοσσών όπως η Lehman Brothers, η ENRON, η δική μας ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ και τόσοι άλλοι. Το παράδειγμα αποτυχημένου παρόμοιου συστήματος, το έχουν ζήσει ήδη οι συνταξιούχοι της Εθνικής Τράπεζας.
Και ας μην ξεχνάμε, η τροποποίηση αυτή, προϋποθέτει και δημοσιονομικό κόστος πολλών δισεκατομμυρίων. Απ’ ότι φαίνεται η Κυβέρνηση προσανατολίζεται να το καλύψει όχι μόνο από τον προϋπολογισμό αλλά να εξαχνώσει και τον ΑΚΑΓΕ ο οποίος υποτίθεται ότι δημιουργήθηκε με τις εισφορές των συνταξιούχων… για να υπάρχει ευστάθεια του συστήματος και όπως γνωμοδότησε το ΣτΕ, να θεμελιώνεται η αλληλεγγύη των γενεών.
Τα στοιχεία που παρουσίασε η Κυβέρνηση βασίζονται αποκλειστικά σε υποθέσεις με τελικό ορίζοντα το 2070. Τότε που κανείς δεν θα είναι εδώ να αναλάβει το πολιτικό κόστος…
