Προσβασιμότητα στην…ισότητα

Γράφει ο κ. Δημήτριος Π. Νικόλσκυ,
Πρόεδρος της Επιτροπής
για τα Δικαιώματα των Aτόμων
με Αναπηρίες του Συμβουλίου της Ευρώπης
H εργασιακή συνύπαρξη με κάποιον που είναι τυφλός, επιτρέπει να αντιληφθείς τις δυσκολίες που μπορεί να συναντάει στην εκτέλεση των καθηκόντων του. Προβλήματα κυρίως που έχουν κάνουν με την έλλειψη πρόσβασης σε ουσιώδη και βασικά, όπως για παράδειγμα στο κατάλληλο υποστηρικτικό λογισμικό. Καλείται να εργαστεί και να προσφέρει με τις εξειδικευμένες πανεπιστημιακές του γνώσεις αλλά δεν του διατίθενται τα κατάλληλα και επαρκή βοηθήματα. Αυτό συνεπάγεται εργασιακή περιθωριοποίηση, περισσότερη προσπάθεια και χρόνος από μέρους του.
Η προσβασιμότητα σε υπηρεσίες και αγαθά είναι κυρίαρχο ζήτημα στο σχεδιασμό πολιτικών για την ανεξάρτητη διαβίωση των Ατόμων με Αναπηρία, την ένταξη τους στο περιβάλλον εργασίας και τη γενικότερη συμμετοχή τους σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνίας. Για τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθών, την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και το Συμβούλιο της Ευρώπης, η προσβασιμότητα σε όλες τις υπηρεσίες είναι προτεραιότητα και τα κράτη οφείλουν να υιοθετήσουν συγκεκριμένες επιλογές.
Όταν λέμε προσβασιμότητα εννοούμε τη συνθήκη εκείνη που επιτρέπει στα άτομα με αναπηρία να ασκήσουν τα θεμελιώδη δικαιώματά τους, να συμμετέχουν πλήρως και ισότιμα ως μέλη της κοινωνίας, να είναι ανεξάρτητοι και να κάνουν οι ίδιοι τις επιλογές για τη ζωή τους. Η παρανόηση που γίνεται, συνήθως, είναι ότι η προσβασιμότητα συνδέεται μόνο με την ύπαρξη ή μη μας ράμπας ή με οικιστικές παρεμβάσεις. Είναι όμως κάτι πολύ περισσότερο και ουσιαστικό. Η έννοια της προσβασιμότητας πρέπει να ειδωθεί από την οπτική πλευρά της ισότητας και της καταπολέμησης των διακρίσεων. Ως τον παράγοντα που θα επιτρέπει τα άτομα με αναπηρία να συνυπάρχουν ισότιμα χωρίς φραγμούς. Ειδικότερα η πρόσβαση στη πληροφορία, στα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας και στη παραγωγή περιεχομένου καθώς και ο τρόπος με τον οποίο τα άτομα αναπτύσσουν σχέσεις κοινωνικές, επαγγελματικές αποτελούν δομικά στοιχεία της κοινωνίας μας. Δυστυχώς όμως, παρ’ όλη τη τεχνολογική εξέλιξη και τις ευκαιρίες που παρέχει, διαφαίνεται ότι τα άτομα με αναπηρία έχουν, δυστυχώς, όλο και λιγότερες ευκαιρίες –λόγω και του υψηλού πολλές φορές κόστος κτήσης-να έχουν πρόσβαση σε σύγχρονους υποστηρικτικούς μηχανισμούς, στα μέσα ηλεκτρονικής επικοινωνίας με συνέπεια να αυξάνεται ακόμα περισσότερο το χάσμα και η ανισότητα. Στη περίπτωση αυτή, πρόνοια οφείλεται να δοθεί στη διάθεση εναλλακτικών μορφών και τρόπων επικοινωνίας ειδικά για την ευάλωτη ομάδα των ατόμων με αναπηρία.
Ο ρόλος του κράτους είναι σημαντικός στη κατεύθυνση προώθησης πολιτικών ενίσχυσης της πρόσβασης σε μέσα επικοινωνίας και πληροφόρησης καθώς και στη παραγωγή προϊόντων μέσω ενεργειών που στηρίζονται στον καθολικό σχεδιασμό. Ταυτόχρονα οι επιχειρήσεις και αυτό είναι παρήγορο, αντιλαμβάνονται και για λόγους οικονομίας κλίμακα, τη σπουδαιότητα να σχεδιάζουν και να αναπτύσσουν ενιαία προϊόντα, προσβάσιμα για χρήση από όλους, μειώνοντας έτσι και το κόστος παραγωγής. Μια τέτοια αγορά, πρέπει να έχει συγκεκριμένους κανόνες, ίδιους για όλους και σ’ αυτό η «Ευρωπαϊκή Πράξη για τη Προσβασιμότητα» που αναπτύσσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεισφέρει τα μέγιστα.
Υπάρχει ακόμα δρόμος να γίνει αλλά είναι δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία να έχουν ισότιμη πρόσβαση στην κοινωνική, πολιτική και οικονομική ζωή, που περιλαμβάνει όχι μόνο τη φυσική πρόσβαση αλλά και την πρόσβαση στα ίδια με όλους εργαλεία και υπηρεσίες. Στη συνθήκη αυτή, θα ωφεληθεί και ο καλός μου συνάδελφος να ασκεί περισσότερο παραγωγικά τα επαγγελματικά του καθήκοντα.