Τα τρία κακά της μοίρας μας, αδιαφορία – άγνοια – πολιτικός καιροσκοπισμός, ή αλλιώς, πώς η πόλη βλέπει τα τρένα να περνούν….
* της Νατάσας Οικονόμου
Στις 02-02-2016, στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» της Λάρισας, ο πρόεδρος της ΓΑΙΑΟΣΕ, κ. Σχίζας, αποκάλυψε, για πρώτη φορά, τον σχεδιασμό για δημιουργία χερσαίου Εμπορευματικού Κέντρου στη Λάρισα (Γυρτώνη) για αγροτικά και όχι μόνο προϊόντα. Τρεις μόλις μέρες μετά, στις 05-02-2016, η παράταξή μας, «Επιλογή Ευθύνης – Πάμε Μπροστά», αντέδρασε στην προοπτική να εγκαταλειφθεί η θέση του Βελεστίνου, αλλά κανένας δεν έδωσε σημασία. Τη δεύτερη φορά που ανακινήσαμε το θέμα του Εμπορευματικού Κέντρου Θεσσαλίας, πριν από λίγες μέρες, σταθήκαμε «τυχεροί». Αυτή τη φορά κάτι κινήθηκε.
Δεν άρεσε, ωστόσο, στους περισσότερους η δημοσιότητα που πήρε το θέμα. Τους ανακάτεψε πολύ. Αποκαλύπτει, βλέπετε, την αδιαφορία από τη μια, την έλλειψη αντανακλαστικών των αρμοδίων από την άλλη, την άγνοια των περισσοτέρων, αλλά και την αμηχανία όσων βολεύονται στον ρόλο του «Πόντιου Πιλάτου». Και πού να μπλέκουν τώρα. Από το να φανεί η γύμνια τους και από το να σκέφτονται αν και ποιοι θα δυσαρεστηθούν, πιο βολικό να «αλληθωρίζουν» προς όλες τις κατευθύνσεις – κατά το καβαφικό «εν μέρει εθνικός κι εν μέρει χριστιανίζων».
Όμως το θέμα δεν έχει να κάνει με ένα στείρο τοπικιστικό πνεύμα, δεν έχει να κάνει με το αν θα ικανοποιηθούν οι Μαγνησιώτες ή οι Λαρισαίοι, ούτε με το ποιων οι ψήφοι είναι περισσότερες. Πρόκειται για ένα αναπτυξιακό θέμα στρατηγικής σημασίας για όλη τη Θεσσαλία και σαν τέτοιο πρέπει να αντιμετωπίζεται από τους αρμόδιους φορείς.
Προσπερνάμε, γιατί ξέρουμε πως είναι ανίατη η περίπτωσή τους, την αντίδραση της δημοτικής αρχής Βόλου, που δεν τα έβαλε με αυτούς που αγνοούν τον Βόλο, αλλά με εμάς που αναδείξαμε το πρόβλημα, πάντα με το γνωστό αγοραίο, στην ουσία όμως ένοχο, ύφος τους, γιατί αποκαλύπτεται η άγνοια, η αδιαφορία και η αδράνειά τους.
Δεν μπορούμε, ωστόσο, να μη νιώθουμε απογοήτευση απέναντι σ’ αυτούς που προσπαθούν να καλλιεργήσουν τον εφησυχασμό και να «κλείσουν» όπως όπως το θέμα. Να το κουκουλώσουν και να παραμυθιάσουν τους πολίτες, επικαλούμενοι, άλλοι ότι δήθεν δεν έχει εγκαταλειφθεί ο σχεδιασμός για τη Μαγνησία, ότι θα γίνει άλλο Κέντρο στη Λάρισα και άλλο στο Βόλο, ότι δεν έχει να κάνει «με την κατσίκα του γείτονα», ότι όσοι ανακινούν το θέμα έχουν προεκλογικές σκοπιμότητες.
Άλλοι ότι η υπόθεση έχει χαθεί οριστικά για τον Βόλο, εδώ και ένα χρόνο, και ότι οι ίδιοι το ήξεραν, αλλά προφανώς το κράτησαν για τον εαυτό τους. Κι άλλοι ότι δεν έχει αποφασιστεί ακόμη τίποτα, ότι είναι «στα χαρτιά» το Κέντρο στο Βελεστίνο, γιατί το ρυθμιστικό σχέδιο δεν έχει εγκριθεί, ότι δεν δίνουν βάση σε δημοσιεύματα και περιμένουν επίσημες αποφάσεις, ότι πρέπει να δούμε αν υπάρχουν χρήματα – όλες αυτές τις θλιβερές δικαιολογίες, σαν να μην ξέρουν ότι είναι ήδη καθορισμένο από το Χωροταξικό του 2003 πού πρέπει να γίνει το Εμπορευματικό Θεσσαλίας και γιατί πρέπει να γίνει στην επιλεγείσα θέση και σαν να μην ξέρουν ότι και στην Αναθεώρηση του Χωροταξικού του 2014 επιβεβαιώνεται ο υφιστάμενος σχεδιασμός.
Για να βάζουμε, λοιπόν, τα πράγματα στη θέση τους:
Τα Εμπορευματικά Κέντρα δεν είναι ούτε λάχανα ούτε μαρούλια, να φυτρώνουν το ένα δίπλα στο άλλο. Με άλλα λόγια, σύμφωνα και με τους νόμους της οικονομίας, δεν μπορεί να δημιουργηθεί ένα Κέντρο στο ένα σημείο και, στα 50 μόλις χιλιόμετρα, να δημιουργηθεί κι άλλο ένα. Όταν, μάλιστα, από τις σχετικές ανακοινώσεις προκύπτει πως το σχεδιαζόμενο στη Λάρισα δε θα είναι αμιγώς για αγροτικά προϊόντα, όπως διατείνονται κάποιοι, μετά την αναστάτωση που προκλήθηκε.
Τα Εμπορευματικά Κέντρα δεν είναι κρατικές επενδύσεις, δημιουργούνται είτε από ιδιώτες είτε από συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, μετά από σχετικούς διαγωνισμούς. Άρα μιλάμε για ιδιωτικά, κατά βάση, κεφάλαια. Ο πρόεδρος της ΓΑΙΑΟΣΕ, άλλωστε, ευθέως δήλωσε ότι το σχεδιαζόμενο Εμπορευματικό Κέντρο της Λάρισας θα γίνει με σύμβαση παραχώρησης σε ιδιώτες. Το σίγουρο είναι πως ο ιδιώτης που θα επενδύσει σε έναν χώρο, θα διασφαλίσει -και είναι απολύτως θεμιτό- ότι δε θα δημιουργηθεί σε πολύ κοντινή απόσταση άλλη μία τέτοια επένδυση που θα ανταγωνίζεται τη δική του. Όταν, μάλιστα, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις, ο προϋπολογισμός του σχεδιαζόμενου στη Λάρισα είναι 100 εκατομμύρια.
Τα Εμπορευματικά Κέντρα δημιουργούνται σε περιοχές όπου μπορούν να λειτουργήσουν συνδυασμένες μεταφορές, δηλαδή λιμάνι – σιδηρόδρομος – αεροδρόμιο κλπ. Καινοφανής τουλάχιστον η σύλληψη να δημιουργηθεί στη Θεσσαλία χερσαίο Εμπορευματικό -το μοναδικό χερσαίο στην Ελλάδα- σε μεγάλη απόσταση από το λιμάνι του Βόλου.
Τα Εμπορευματικά Κέντρα, επειδή πρόκειται για μεγάλης εμβέλειας επενδύσεις, προβλέπονται στα Χωροταξικά σχέδια των Περιφερειών (Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, όπως λέγονται επίσημα). Τα Χωροταξικά είναι τα αναπτυξιακά εργαλεία των περιφερειών της χώρας, με στόχο τη συνολική, ισόρροπη, συμπληρωματική ανάπτυξη καθεμιάς και λειτουργούν ως κατευθυντήρια πλαίσια στα ρυθμιστικά σχέδια και σε όλα τα κατώτερα επίπεδα χωρικού σχεδιασμού (ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ κλπ), για τη συνεκτική διαχείριση του χώρου. Είναι παραπλανητικό, λοιπόν, να λέμε ότι είναι «στα χαρτιά» το Εμπορευματικό Κέντρο.
Στο Χωροταξικό Θεσσαλίας του 2003 -αυτό που «έκαναν γαργάρα» οι αρμόδιοι φορείς-, στο άρθρο 3, προβλέπεται η δημιουργία «Εμπορευματικού Κέντρου Θεσσαλίας» στον άξονα ανάπτυξης Λάρισας – Βόλου και εμπορευματικών κόμβων στην Καρδίτσα και τα Τρίκαλα. Συνακόλουθα, όλες οι συζητήσεις στο παρελθόν συνέκλιναν στη δημιουργία του στην περιοχή του Βελεστίνου, γιατί συγκεντρώνει μοναδικά συγκριτικά πλεονεκτήματα: είναι στον άξονα του δυναμικού διπόλου Βόλου – Λάρισας, σε επαφή με το διευρωπαϊκό οδικό δίκτυο, σε επαφή με τη σιδηροδρομική γραμμή, της οποίας προχωρά η ηλεκτροκίνηση, σε πολύ κοντινή απόσταση με το λιμάνι του Βόλου, το αεροδρόμιο της Ν. Αγχιάλου, τις δύο ΒΙΠΕ και το ΒΙΟΠΑ.
Τα Περιφερειακά Πλαίσια έχουν ορίζοντα 15ετίας. Μπορεί, λοιπόν, να αλλάξει ένας σχεδιασμός, αν δεν υλοποιήθηκε, αλλά θα πρέπει να αιτιολογηθεί πειστικά η αλλαγή του και να αναλυθούν τα κριτήρια της νέας επιλογής. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, στην Αναθεώρηση του Χωροταξικού το 2014 -το αρμόδιο υπουργείο και η Περιφέρεια, αλήθεια, δεν το γνωρίζουν;- επιβεβαιώνεται πλήρως ο υφιστάμενος σχεδιασμός, αφού όχι μόνο προβλέπεται ρητά η δημιουργία του «Εμπορευματικού Κέντρου Θεσσαλίας» στην περιοχή του Βελεστίνου, αλλά και επισημαίνονται οι προοπτικές να εξελιχθεί σε Εθνικής εμβέλειας (βλ. ΦΑΣΗ Β΄ – ΣΤΑΔΙΟ Β.1 κεφ. Β. 1.1.γ.6.5). Δυστυχώς, η υλοποίηση του σχεδιασμού για τη δημιουργία Εμπορευματικών Κέντρων στην Ελλάδα ξεκίνησε μόλις πρόσφατα, με πρώτο αυτό στο Θριάσιο Πεδίο, ο διαγωνισμός για το οποίο έγινε πριν από ένα χρόνο, την 01-08-2016.
Στο πλαίσιο αυτό, σε δημοσίευμα της «Ναυτεμπορικής» (03-07-2017) παρουσιάζεται «το πλάνο του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και της ΓΑΙΑΟΣΕ για το μέλλον τεσσάρων Εμπορευματικών Κέντρων, προϋπολογισμού 700 εκατ. ευρώ, που στόχο έχει να μετατρέψει τη χώρα σε διεθνές logistics hub, με την αξιοποίηση της γεωστρατηγικής της θέσης, μέσω της ανάπτυξης των υποδομών». Αφενός, στα Εμπορευματικά αυτά Κέντρα περιλαμβάνεται και αυτό της Λάρισας, ενώ δεν γίνεται η οποιαδήποτε αναφορά στον Βόλο, αφετέρου πόσο θα συμμετέχει στο «διεθνές logistic hub» ένα Κέντρο στη Λάρισα για αγροτικά και μόνο προϊόντα της περιοχής;
Κατά την επίσκεψη στον Βόλο, στις 07-04-2017, ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, κ. Σπίρτζης, επιβεβαίωσε ουσιαστικά ότι μέχρι τώρα δεν υπάρχει κανένας σχεδιασμός του Υπουργείου για το Εμπορευματικό Κέντρο στον Βόλο, κάλεσε δε τους τοπικούς φορείς «να καταθέσουν τις προτάσεις τους, ώστε μέσα από ευρεία διαβούλευση να καταλήξουν σε μία ώριμη πρόταση που θα μπορεί, με παράλληλη αξιοποίηση και του λιμανιού, να συμβάλει στην ανάπτυξη της περιοχής». Φυσικά καμία διαβούλευση δεν έγινε και κανένας τοπικός φορέας δεν κατέθεσε κάποια πρόταση… Την ίδια ώρα, όπως αποκάλυψε ο δήμαρχος Λαρισαίων, κ. Καλογιάννης, σε συνέντευξή του, τα πράγματα στη Λάρισα προχωρούν, με τη σύμφωνη γνώμη του κ. Σπίρτζη…
Ας αφήσουν, λοιπόν, τις παιδαριώδεις δικαιολογίες και τις προσπάθειες να «ρίξουν στάχτη στα μάτια» και ας απαντήσουν στους πολίτες και των δύο νομών:
Έχουν εικόνα των δεδομένων, διαβάζουν τα επίσημα κείμενα σχεδιασμού οι αρμόδιοι στα υπουργεία και τους δημόσιους φορείς, πριν σχεδιάσουν;
Ισχύει ή όχι το Χωροταξικό Θεσσαλίας και η Αναθεώρησή του; Αποτελεί το αναπτυξιακό εργαλείο της Περιφέρειας ή υπάρχει, απλά για να λέμε ότι δήθεν σχεδιάζουμε για τη συνολική ανάπτυξη, αλλά κάθε περιοχή, ανάλογα με τις διασυνδέσεις της, κάνει ό,τι προλάβει;
Αν γίνονται, ας γίνουν, λοιπόν, δύο Κέντρα στη Θεσσαλία. Για να γίνουν, όμως, πιστευτοί οι αρμόδιοι, ας προετοιμάσουν και ας προγραμματίσουν προκήρυξη διαγωνισμού πρώτα για το Εμπορευματικό Κέντρο στο Βελεστίνο, που είναι και το μείζον για τη Θεσσαλία και το μόνο που προβλέπεται στο Χωροταξικό Σχέδιο, και ας αφήσουν για τη συνέχεια το Κέντρο στη Λάρισα. Αλλιώς μας δουλεύουν «ψιλό γαζί», ενώ η πόλη βλέπει τα τρένα να περνούν….
* Η Νατάσα Οικονόμου είναι δημοτική σύμβουλος Βόλου – επικεφαλής της παράταξης «Επιλογή Ευθύνης – Πάμε Μπροστά».
