Γράφει ο Νίκος Κανελλής*
Με καζάνι που βράζει μοιάζει ο Βόλος για το θέμα της καύσης σκουπιδιών στην τσιμεντοβιομηχανία της ΑΓΕΤ Lafarge και για το συνολικό θέμα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η σχεδόν καθημερινή βρώμα καμένου πλαστικού, που τους τελευταίους μήνες είναι αισθητή σε όλη την πόλη, έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων. Η ΑΓΕΤ βρίσκεται στο στόχαστρο, αφού η έντονη δυσοσμία είναι φαινόμενο που ξεκίνησε αφότου η τσιμεντοβιομηχανία άρχισε να καεί μαζικά σκουπίδια. Για αυτό και οι εβδομαδιαίες συγκεντρώσεις της Πέμπτης (που ξεκίνησε η Επιτροπή Αγώνα Πολιτών στο τέλος Ιουλίου) συνεχίζονται (ως τη στιγμή που γράφεται το άρθρο) επί δυο μήνες με μεγάλο δυναμισμό και συμμετοχή.
Επιπλέον, πληθαίνουν οι φωνές και από τον επιστημονικό κόσμο για το θέμα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε συσχέτιση με την καύση σκουπιδιών. Στις 16 Σεπτεμβρίου οι τοπικοί σύλλογοι των γιατρών, των φαρμακοποιών, των οδοντιάτρων, των φυσικοθεραπευτών, των γεωπόνων, των δικηγόρων και του τοπικού ΤΕΕ αποφάσισαν τη δημιουργία μόνιμης άτυπης επιστημονικής επιτροπής παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Παρότι η επίσημη ανακοίνωση τους δεν παίρνει ξεκάθαρη θέση κατά της καύσης σκουπιδιών στην ΑΓΕΤ και είναι πολύ γενικόλογη, η δημιουργία άτυπης επιτροπής είναι αποτέλεσμα της πίεσης που νιώθουν οι επιστημονικοί φορείς από τη βάσης της κοινωνίας.
Ενδεικτικό του κλίματος ήταν και η τεράστια δημοσιότητα που έλαβε ανάρτηση στο facebook γνωστού ιδιώτη γιατρού του Βόλου ο οποίος δημοσιοποίησε τιμές ρύπων (πάνω από τα όρια) τις οποίες κατέγραψε φορητός μετρητής. Κύκλοι της κυβέρνησης και η Περιφέρεια έφτασαν να μιλάνε για την ανάγκη να ληφθούν μέτρα ενάντια στις «fake» μετρήσεις που σπέρνουν πανικό!
Σε αυτό το τοπίο, με την πίεση της τοπικής κοινωνίας να αυξάνεται επικίνδυνα, η ΑΓΕΤ και το πολιτικό σύστημα που τη στηρίζει προσπαθούν να μπουν στην αντεπίθεση χρησιμοποιώντας και το «μαστίγιο» και το «καρότο».
Η ΑΓΕΤ απειλεί με αγωγές
Έτσι επί αρκετές ημέρες στα μέσα Σεπτεμβρίου, σε πολλά πρωτοσέλιδα τοπικών εφημερίδων δημοσιευόταν (πληρωμένη) καταχώρηση με την οποία η ΑΓΕΤ Lafarge απειλεί όσους έχουν μπει μπροστά στον αγώνα κατά της καύσης σκουπιδιών με αγωγές και δικαστήρια.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της εταιρείας:
«Τα τελευταία δυο χρόνια στην περιοχή του Βόλου, η ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ, υφίσταται τη στοχευμένη, συστηματική και υστερόβουλη προσπάθεια σπίλωσης της φήμης της από συγκεκριμένα άτομα. Τα άτομα αυτά παραπλανούν την κοινή γνώμη, διαδίδοντας ανυπόστατους ισχυρισμούς σχετικά με την εταιρία και τη λειτουργία της…»
Και για αυτό:
«Η ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ … προχωρά στην κατάθεση αγωγών κατά όσων στοχευμένα, συστηματικά και υστερόβουλα προβαίνουν σε δυσφημιστικές δηλώσεις που βλάπτουν την επαγγελματική τιμή, φήμη και αξιοπιστία της στην τοπική κοινωνία.»
Οι απειλές δείχνουν ότι η Lafarge αισθάνεται στριμωγμένη από το κίνημα γιατί οι μαζικές αντιδράσεις συνεχίζονται εδώ και τρία χρόνια και επειδή το αίτημα να σταματήσει τώρα η καύση σκουπιδιών αποτελεί πλέον απαίτηση της μεγάλης πλειοψηφίας των κατοίκων του Βόλου.
Από την άλλη, είναι ξεκάθαρο ότι η εταιρεία, για να υπερασπιστεί τα κέρδη της, δε διστάζει να στοχοποιήσει τους πρωτοπόρους αγωνιστές των κινημάτων και ενδεχομένως να προσπαθήσει στο μέλλον να τους εξοντώσει δικαστικά, κάτι που είναι συνηθισμένη πρακτική σε αντιπαραθέσεις περιβαλλοντικών κινημάτων και ιδιωτικών εταιρειών (βλέπε Χαλκιδική). Εφόσον βέβαια το κίνημα συνεχίσει να δίνει τη μάχη με μαζικούς όρους και με αλληλεγγύη, κάθε τέτοια προσπάθεια της ΑΓΕΤ Lafarge είναι καταδικασμένη.
Εκστρατεία παραπλάνησης και καθησυχασμού
Ταυτόχρονα με τις απειλές βρίσκεται σε εξέλιξη και μια συντονισμένη εκστρατεία παραπλάνησης των πολιτών με στόχο να σταματήσουν οι αντιδράσεις στην καύση σκουπιδιών.
Πριν λίγες ημέρες, ο υπουργός Περιβάλλοντος Κ. Χατζηδάκης, απαντώντας σε ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Α. Μεϊκόπουλου, προσπάθησε να καθησυχάσει τους Βολιώτες ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα ενώ διαβεβαίωσε για άλλη μια φορά ότι η ΑΓΕΤ τηρεί τους νόμους, τους περιβαλλοντικούς όρους της άδειας λειτουργίας και οι έλεγχοι του καύσιμου RDF (που συνεχίζει να εισάγεται από την Ιταλία) όπως και των απαερίων της καύσης του είναι «εντός ορίων».
Σύμφωνα μάλιστα με τον Χατζηδάκη:
«η Περιφέρεια µας ενημέρωσε ότι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες ρύπανσης της ατμόσφαιρας είναι οι ανεξέλεγκτες καύσεις πλαστικών και άλλων στερεών υλικών σε υπαίθριους και στεγασμένους χώρους». Άρα αθώα η ΑΓΕΤ…
Ενώ από την πλευρά του ο Περιφερειάρχης Κ. Αγοραστός δήλωσε ότι:
«Κάνουμε ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό και χρησιμοποιούμε κάθε επιστημονικό εργαλείο, προκειμένου να περιφρουρήσουμε την υγεία των συμπολιτών μας και τη ζωή όλων μας. Δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να χτίζει καριέρες πάνω στην ανθρώπινη ανησυχία και στη δυσφήμιση της πόλης του Βόλου… Ρύποι δεν έχουν καταγραφεί σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει το Υπουργείο και η Περιφέρεια στη διάθεσή τους…». Με δυο λόγια Βολιώτες να κοιμάστε ήσυχοι…
Το παιχνίδι των μετρήσεων
Οι μετρήσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης του Βόλου αλλά και οι μετρήσεις στην καμινάδα της ΑΓΕΤ αποτελούν το κύριο επιχείρημα που προβάλλει το κατεστημένο και η εταιρεία για να κάμψουν τις αντιδράσεις και για να αποδείξουν ότι η Επιτροπή Αγώνα Πολιτών και όσοι αγωνίζονται για να σταματήσει η καύση σκουπιδιών είναι «συκοφάντες» (ΑΓΕΤ) που «χτίζουν καριέρες πάνω στην ανθρώπινη ανησυχία και στη δυσφήμιση της πόλης του Βόλου» (Αγοραστός).
Ας δούμε ποια είναι η πραγματικότητα. Αυτή τη στιγμή στο Βόλο λειτουργεί μόλις ένας σταθμός μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ενταγμένος στο Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΔΠΑΡ). Σύμφωνα μάλιστα με τις υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ:
«Ενδεχόμενη ύπαρξη στην ατμόσφαιρα μη αστικών ατμοσφαιρικών ρύπων (π.χ. διοξίνες, φουράνια κλπ), οι οποίοι πιθανόν να συνδυάζονται και με ύπαρξη οσμών, δεν είναι δυνατό να καταγραφούν από το υπάρχον δίκτυο παρακολούθησης ατμοσφαιρικής ρύπανσης ΕΔΠΑΡ».
Δηλαδή, πέρα από το ότι ο Βόλος χρειάζεται δίκτυο σταθμών, ο ένας και μοναδικός σταθμός δε μετρά τους επικίνδυνους, τοξικούς και καρκινογόνους ρύπους από την καύση σκουπιδιών.
Επιπλέον, το πρόγραμμα μετρήσεων που θα πραγματοποιήσει το Εργαστήριο Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του ΑΠΘ (υπέγραψε σύμβαση με την Περιφέρεια Θεσσαλίας) και αφορά το θέμα της δυσοσμίας θα δώσει αποτελέσματα μετά από 18 μήνες, κατά τη διάρκεια των οποίων η ΑΓΕΤ θα συνεχίσει να καίει δεκάδες χιλιάδες τόνους σκουπιδιών.
Σε ό,τι αφορά τις μετρήσεις που πραγματοποιεί η ΑΓΕΤ στο φουγάρο της –η εταιρεία ισχυρίζεται ότι μετρά διοξίνες και φουράνια σε πραγματικό χρόνο– έχουν αμφισβητηθεί ευθέως από την Επιτροπή Αγώνα Πολιτών για μια σειρά από λόγους: τα απαέρια εμπλουτίζονται με φρέσκο αέρα πριν τον μετρητή, οι τιμές που δίνει το σύστημα μέτρησης είναι ο μέσος όρος του μήνα, κάτι που δίνει τη δυνατότητα να αποκρύπτονται τα πολύ επικίνδυνα peaks αν για μια ή δυο ημέρες δεν καούν καθόλου σκουπίδια, και βέβαια οι μετρήσεις πραγματοποιούνται και πληρώνονται από την ίδια την εταιρεία.
Το πιο σημαντικό και ουσιαστικό όμως είναι ότι πραγματική σημασία δεν έχει η κατά όγκο περιεκτικότητα των καυσαερίων σε φουράνια και διοξίνες (mg/m3) γιατί εδώ πρόκειται για μια μόνιμη διαδικασία που θα απελευθερώνει εκατομμύρια m3 καυσαερίων κάθε χρόνο, κάτι που συνεπάγεται τεράστιες απόλυτες ποσότητες διοξινών και φουρανίων, που με τη σειρά τους θα συσσωρεύονται στο περιβάλλον, το έδαφος, τα ζώα και τον άνθρωπο. Ακριβώς για αυτό για την επιστήμη δεν υπάρχουν ασφαλή όρια για την εκπομπή διοξινών και φουρανίων!
Τέλος, είναι προφανές ότι το πολιτικό σύστημα που στηρίζει την ΑΓΕΤ προβάλλει το γενικότερο θέμα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, που υπάρχει εδώ και χρόνια και έχει πράγματι πολλές αιτίες (Χαλυβουργία, ενδεχόμενη καύση καλωδίων για να αποσπαστεί ο χαλκός, λιμάνι, αυτοκίνητα, καύσεις σε τζάκια κα), με στόχο να διαχυθούν οι ευθύνες και να βγει από το κάδρο η ΑΓΕΤ η οποία με την μαζική καύση σκουπιδιών ήδη επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση.
Στρατηγική για το κίνημα
Η εταιρεία και το πολιτικό σύστημα της περιοχής επεξεργάζονται τη στρατηγική τους για να αντιμετωπίσουν το κίνημα και είναι έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν όλα τα μέσα από τον εκφοβισμό και τις μηνύσεις μέχρι τη λάσπη και την εξαπάτηση. Τα οικονομικά συμφέροντα από την καύση των σκουπιδιών είναι τεράστια αν αναλογιστούμε ότι η καύση προωθείται σε όλη τη χώρα και ότι από αυτή θα κερδίσουν όχι οι βιομηχανίες που θα τα καίνε (εκτός από τα τσιμεντοβιομηχανίες συζητιέται η καύση σκουπιδιών για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας) αλλά και οι ιδιωτικές εταιρείες διαχείρισης απορριμμάτων, οι εταιρείες εμπορίας απορριμμάτων, τα οικονομικά συμφέροντα τρίτων χωρών που θα απαλλάσσονται από τα σκουπίδια τους κοκ.
Από την πλευρά του το κίνημα χρειάζεται να επεξεργαστεί τη δική του στρατηγική για να νικήσει. Κατά τη γνώμη μας τα πιο κρίσιμα στοιχεία αυτής της στρατηγικής πρέπει να είναι:
Μαζί με τις νομικές ενέργειες, τους ακτιβισμούς και την πίεση στους θεσμικούς φορείς είναι αναγκαία η συνέχιση των μαζικών αντιδράσεων, συγκεντρώσεων και κινητοποιήσεων. Τα δυο ιστορικά συλλαλητήρια κατά της καύσης τον Μάιο του 2018 και τον Μάρτιο του 2019 ήταν τα πιο ισχυρά χτυπήματα.
Έμφαση πρέπει να δοθεί στην προσπάθεια να κινητοποιηθεί η νεολαία και ειδικά οι μαθητές που δείχνουν ότι ευαισθητοποιούνται όλο και περισσότερο για το ζήτημα της καύσης σκουπιδιών, ενώ παγκοσμίως βγαίνουν κατά εκατομμύρια στους δρόμους για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή.
Τη μεγαλύτερη δύναμη την έχουν στα χέρια τους οι εργαζόμενοι στην ΑΓΕΤ και στην πόλη συνολικά. Η πραγματοποίηση μιας σειράς από 24ωρες τοπικές γενικές απεργίες στο Βόλο μπορεί να έχει τέτοιο οικονομικό και πολιτικό κόστος για το σύστημα που να εξαναγκάσει οποιαδήποτε κυβέρνηση να πάρει πίσω την άδεια καύσης σκουπιδιών.
* μέλος της Διεθνιστικής Σοσιαλιστικής Οργάνωσης ΞΕΚΙΝΗΜΑ
