Πώς μπορούμε να περιορίσουμε τη θλίψη των διπλανών μας;

Εκτός από τα λόγια παρηγοριάς και τον διάλογο, αυτό που πραγματικά μετράει δεν είναι η επιλογή της κατάλληλης νουθεσίας, αλλά η παρουσία σας στο πλάι ενός δικού σας ανθρώπου στη δύσκολη στιγμή του. Φωτ. Ohni Lisle/The New York Times

Οταν κάποιος φίλος, σύντροφος, μέλος της οικογένειας ή συνάδελφος είναι λυπημένος, έχετε μάλλον αναρωτηθεί τι θα μπορούσατε να κάνετε για να νιώσει καλύτερα. Να τον αφήσετε να ξεθυμάνει; Να του προσφέρετε γλύκισμα; Να τον αφήσετε ήσυχο προκειμένου να κλάψει; Η ιδανική προσέγγιση είναι διαφορετική για κάθε άνθρωπο και συγκυρία.

Ολοένα και περισσότερες μελέτες, όμως, δείχνουν ότι η συζήτηση είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους παρηγοριάς κάποιου που υποφέρει ψυχικά. Ο λόγος παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των ανθρώπινων συναισθημάτων, ενώ ο εγκέφαλος είναι πολύ ευαίσθητος δέκτης πληροφοριών που λαμβάνουμε μέσω του λόγου από τους γύρω μας.

Οι λέξεις που θα χρησιμοποιήσουμε για να στηρίξουμε κάποιον έχουν και αυτές τη σημασία τους, καθώς κάποιες μορφές λεκτικής στήριξης αποδείχθηκαν πιο αποτελεσματικές από άλλες. Σε μικρή μελέτη στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Αντζελες, η υποψήφια διδάκτωρ Ψυχολογίας Ράζια Σαχί διαπίστωσε ότι φράσεις όπως «καταλαβαίνω γιατί νιώθεις έτσι» και «αυτό που περνάς ακούγεται πολύ δύσκολο» ήταν ιδιαίτερα ανακουφιστικές.Αλλες μορφές ψυχικής στήριξης, όπως να βοηθηθεί κάποιος να συνειδητοποιήσει ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν ή να πεισθεί να δει την κατάσταση από άλλη οπτική γωνία, μπορούν και αυτές να βοηθήσουν.

Απαγορευμένες λέξεις

Οι μελέτες έδειξαν αντιθέτως ότι όσοι υποφέρουν δεν θέλουν να ακούσουν ότι δεν πρέπει να αισθάνονται έτσι. Αντίθετο αποτέλεσμα έχουν οι νουθεσίες όπως «ηρέμησε» ή «χαλάρωσε» σε κάποιον που νιώθει ψυχολογική πίεση. Οι στρατηγικές αυτές είναι αναποτελεσματικές γιατί υπονοούν ότι τα συναισθήματα του πάσχοντος «μπορεί να είναι δυσανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης», εξηγεί η Σαχί.

Μελέτες δείχνουν ότι η συζήτηση και η ανθρώπινη επικοινωνία είναι ο καλύτερος τρόπος παρηγοριάς.

Στη μελέτη της Καλιφόρνιας, η Σαχί ρώτησε 318 άτομα τι είδους συστάσεις και νουθεσίες θα ήθελαν να ακούσουν ύστερα από διαφωνία με γνωστό τους πρόσωπο. Η νομιμοποίηση των συναισθημάτων αποδείχθηκε η πιο δημοφιλής απάντηση. Οι συμμετέχοντες στην έρευνα είπαν ότι φράσεις όπως «συνειδητοποιώ ότι αυτό ήταν δύσκολο για εσένα» ήταν πιο ανακουφιστικές από όσες είχαν στόχο να αλλάξουν τη γνώμη του ατόμου, όπως «προσπάθησε να ακούσεις και τις δύο απόψεις» ή «σκέψου ότι το ποτήρι είναι μισογεμάτο και όχι μισοάδειο».

Παρότι η νομιμοποίηση των συναισθημάτων μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της προσωρινής θλίψης, δεν λύνει σε βάθος χρόνου τα υπάρχοντα προβλήματα. Η νομιμοποίηση των συναισθημάτων από φιλικό πρόσωπο μπορεί, όμως, να προσφέρει αίσθημα ελέγχου της κατάστασης, οδηγώντας ακόμη και στην επίλυση χρόνιων ζητημάτων.

Αν ο άνθρωπος μοιάζει πρόθυμος να αποδεχθεί τη βοήθειά σας, καλό θα είναι να ξεκινήσετε δηλώνοντας ότι δέχεστε ότι τα προβλήματά του είναι υπαρκτά και οδυνηρά. Πείτε ότι αντιλαμβάνεστε γιατί νιώθει έτσι και ότι θα νιώθατε κι εσείς το ίδιο αν βρισκόσασταν στη θέση του. Οι μελέτες έδειξαν ότι οι άνθρωποι είναι πιο δεκτικοί στις συμβουλές αφού έχουν αισθανθεί ψυχική στήριξη. Οι συμμετέχοντες στη μελέτη της Σαχί επινόησαν προσέγγιση που ονόμασαν «χρονική αποστασιοποίηση». Η μέθοδος αυτή μαθαίνει στους ανθρώπους βασικές αρχές αισιοδοξίας, πείθοντάς τους ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν με το πέρασμα του χρόνου. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι προτιμούσαν τη μέθοδο αυτή από εκείνη του «μισογεμάτου ποτηριού», την οποία κάποιοι χαρακτήρισαν αυθαίρετη και πιεστική.

Η προσπάθεια μετράει

Παρότι είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε κάθε φορά πώς να βοηθήσουμε έναν δικό μας άνθρωπο σε μια ψυχολογικά δύσκολη στιγμή του, η Σαχί υπογραμμίζει ότι ακόμη και η πιο άκομψη προσπάθειά μας θα συγκινήσει τον άνθρωπό μας.

Σε μικρής κλίμακας μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2022, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι υποτιμούν συστηματικά πόσο χρήσιμες είναι οι προσπάθειές τους να βοηθήσουν άλλους. Η μελέτη έδειξε ότι οι απόπειρες αυτές ήταν ευπρόσδεκτες ακόμη και όταν οι μέθοδοι ήταν χοντροκομμένες. Με άλλα λόγια, αυτό που πραγματικά μετράει δεν είναι να επιλέξετε την κατάλληλη νουθεσία, αλλά η παρουσία σας στο πλάι ενός δικού σας ανθρώπου στη δύσκολη στιγμή του.