Ολυμπος: Θερμοπληξία στα 2.700 μέτρα

Αφανισμός μόνιμου πάγου (permafrost), όπως συμβαίνει και στις Αλπεις, χιόνι που λιγοστεύει, κίνδυνος λειψυδρίας και περισσότερη ζέστη. Αυτό είναι σύμφωνα με τους ερευνητές το αποτύπωμα της κλιματικής κρίσης στο υψηλότερο βουνό της Ελλάδας.

Ο Μιχάλης Στύλλας, ερευνητής γεωλόγος και ορειβάτης, περνά μεγάλο μέρος του χρόνου στον Ολυμπο και παρατηρεί ιδίοις όμμασι τις «βίαιες» μεταβολές που έχει υποστεί το βουνό. «Στη χώρα μας οι μοναδικοί παγετώνες που υπάρχουν εντοπίζονται σε μικρού μεγέθους σπήλαια. Τα τελευταία χρόνια που παρακολουθούμε αυτές τις σπηλιές διαπιστώνουμε πως έχει χαθεί ένα πολύ μεγάλο ποσοστό πάγου, γύρω στα 4-5 μέτρα. Αυτό από μόνο του αποδεικνύει πως η κλιματική κρίση είναι γεγονός και είναι τρομακτική», επισημαίνει ο κ. Στύλλας μιλώντας στην «Κ». 

Τη φετινή χρονιά, εξαιτίας της παρατεταμένης ζέστης και της κακοκαιρίας Daniel που «σάρωσε» και το βουνό, χάθηκε ακόμη ένα μέτρο μόνιμου πάγου.

Φέτος μάλιστα, εξαιτίας της παρατεταμένης ζέστης και της κακοκαιρίας Daniel που «σάρωσε» το βουνό, χάθηκε ακόμη ένα μέτρο μόνιμου πάγου. «Στις Αλπεις το λιώσιμο του μόνιμου πάγου έχει προκαλέσει μεγάλες μεταβολές με αποτέλεσμα τα βουνά να γίνουν πιο επισφαλή για τους ορειβάτες. Στον Ολυμπο το λιώσιμο του μόνιμου πάγου προκαλεί κάποιες μικρές αλλαγές στη γεωμορφολογία του βουνού» εξηγεί ο ερευνητής διευκρινίζοντας πως «σε καμία περίπτωση δεν υπάρχει κίνδυνος για τους επισκέπτες».

Αναφερόμενος στις υψηλότερες θερμοκρασίες που επικρατούν πλέον στο βουνό, ο ίδιος αναφέρεται σε ένα περιστατικό που του έκανε εντύπωση. «Φέτος υπήρξε περιστατικό θερμοπληξίας ορειβάτη στα 2.700 μέτρα, το οποίο θεωρώ ιδιαίτερα ασυνήθιστο», τονίζει διευκρινίζοντας ότι δεν του έχει τύχει ξανά κάτι αντίστοιχο σε τόσο μεγάλο υψόμετρο. 

Τα χιόνια λιώνουν από τον Απρίλιο

Εξαιτίας των αυξημένων θερμοκρασιών, εκτός από το πρωτοφανές λιώσιμο του μόνιμα παγωμένου στρώματος, παρατηρείται και ταχύτερο λιώσιμο του χιονιού.

Παλαιότερα ο κύριος όγκος του νερού από το βουνό κατέβαινε από τις κορυφές τον Ιούνιο ή τον Ιούλιο. Πλέον, αν δεν υπάρξει κάποια έντονη χιονόπτωση τον Ιανουάριο ή τον Φεβρουάριο, το λιώσιμο του χιονιού παρατηρείται από τον Απρίλιο. Το απότομο λιώσιμο των πάγων σε συνδυασμό με τη μικρότερη ποσότητα χιονιού που πέφτει χρόνο με τον χρόνο εντείνει τον κίνδυνο της λειψυδρίας. 

Κίνδυνος λειψυδρίας

Παραδοσιακά η μείωση νερού από τις παρυφές του Ολύμπου υπήρχε τον Αύγουστο, ωστόσο σύμφωνα με τις επιτόπιες παρατηρήσεις των ερευνητών πλέον ο κίνδυνος λειψυδρίας από την αρχή της καλοκαιρινής περιόδου είναι ορατός. 

«Φαινόμενα λειψυδρίας στον Ολυμπο είχαν παρατηρηθεί ακόμη και το 1538-1540 μ.Χ. Ωστόσο, τότε γνωρίζουμε πως επρόκειτο για ένα φυσικό κλιματικό κύκλο, καθώς προβλήματα λειψυδρίας είχαν παρατηρηθεί σε όλη την Ευρώπη. Σήμερα η κατανάλωση και η ζήτηση για αγροτική και ατομική χρήση είναι τεράστια στην περιοχή της Πιερίας που τροφοδοτείται από τον Ολυμπο. Εξαιτίας της αλλαγής της εποχικότητας χάνουμε τον περισσότερο όγκο νερού πριν την τουριστική περίοδο και από τον Ιούνιο που αρχίζει να αυξάνεται ο τουρισμός, τα ποτάμια έχουν ξεραθεί», εξηγεί ο κ. Στύλλας.

Ελάχιστο νερό στα καταφύγια

Την ίδια ώρα, εξαιτίας των καταστροφών από τον Daniel, το καταφύγιο Α «Σπήλιος Αγαπητός» που βρίσκεται στη θέση «Μπαλκόνι» σε υψόμετρο 2.060 μέτρων έχει μείνει με ελάχιστα αποθέματα νερού, καθώς η κακοκαιρία κατέστρεψε φρεάτια, λάστιχα και σωληνώσεις του συστήματος για τη συλλογή νερού. 

«Εχουμε έρθει και στο παρελθόν αντιμέτωποι με ακραία φαινόμενα. Παλιότερα μάλιστα ένα μέρος του καταφυγίου είχε υποστεί καταστροφή. Ωστόσο τόσο μεγάλη ζημιά δεν μας έχει ξανασυμβεί», λέει στην «Κ» η διαχειρίστρια του καταφυγίου Μαρία Ζολώτα. 

«Τίποτα πια δεν είναι δεδομένο»

Από την πλευρά του ο Παύλος Τσιαντός, διεθνής οδηγός βουνού, ο οποίος δραστηριοποιείται κυρίως στις Aλπεις, εμμένει στο κομμάτι της εποχικότητας. 

«Πλέον είναι ξεκάθαρο πως ο χειμώνας μικραίνει. Συνηθίσαμε να ξεκινάμε μαθήματα στις Σχολές Χειμερινού Βουνού τον Νοέμβριο και τα τελευταία χρόνια τα πρώτα μαθήματα γίνονται πια τον Γενάρη. Επίσης πέρσι ή πρόπερσι κάναμε ορειβατικό σκι στον Oλυμπο τον Μάιο, που εμένα δεν μου έχει τύχει ξανά κάτι παρόμοιο», σημειώνει ο ίδιος επισημαίνοντας πως είναι ξεκάθαρο πως στην Ελλάδα η συχνότητα χιονοπτώσεων έχει μειωθεί. 

«Προσπαθώ να οργανώσω τα ταξίδια μου στην Ελλάδα ή στο Monte Rosa της Ιταλίας, αλλά  γνωρίζω πως τίποτα πια δεν είναι δεδομένο. Πέρσι ας πούμε δεν επιτρεπόταν η ορειβασία στο Mont Blanc για κάποιο διάστημα», τονίζει.

Οσο για το τι επιφυλάσσει το μέλλον, αυτό φαίνεται να περνά από τη μελέτη του παρελθόντος. Ο κ. Στύλλας και οι συνεργάτες του μελετούν αυτή την περίοδο τα μικρά υπολείμματα παγετώνων στις σπηλιές του Ολύμπου προκειμένου να διαπιστώσουν όλες τις μεταβολές που έχει υποστεί το βουνό σε βάθος χρόνου. «Οταν θα είμαστε σε θέση να έχουμε αρκετές πληροφορίες για το παρελθόν του Ολύμπου, τότε θα μπορούμε να κάνουμε και κάποιες εκτιμήσεις για το μέλλον του», σημειώνει.