Εμπνευσμένη 10η Συμφωνία του Σοστακόβιτς από τον Οικονόμου

Ο Μιχάλης Οικονόμου πέτυχε το πιο σπουδαίο, δηλαδή να εκφράσει το περιεχόμενο της μουσικής. Φωτ. ΕΡΤ

Ιδιαίτερα επιτυχηµένη υπήρξε η συναυλία της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ που πραγματοποιήθηκε στις 27 Απριλίου στην αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης», καθώς ο Μιχάλης Οικονόμου απέσπασε από την ορχήστρα μια εξαιρετική ερμηνεία της 10ης Συμφωνίας του Ντμίτρι Σοστακόβιτς και, νωρίτερα, ο Γιώργος Εμμανουήλ Λαζαρίδης ερμήνευσε με φαντασία το 20ό Κοντσέρτο για πιάνο του Μότσαρτ. Ολα αυτά δεν είναι διόλου δεδομένα ειδικά με την ορχήστρα της ΕΡΤ, τα προβλήματα της οποίας είναι γνωστά.

Η βραδιά ξεκίνησε απρόσμενα, με τη δημοφιλέστατη «Aρια» από την ορχηστρική σουίτα αρ. 3 του Μπαχ. Το απόσπασμα αποδόθηκε από τη μεγάλη συμφωνική ορχήστρα με αισθητική που παρέπεμπε στη δεκαετία του 1960, όταν ακόμα το μπαρόκ ερμηνευόταν από επιβλητικά συμφωνικά σύνολα με τις συνακόλουθες αργές ταχύτητες και «ρομαντικής» αισθητικής αμβλυμένες διατυπώσεις.

Στο τέλος, η «γιορτή» εξέπεμπε την επιβεβλημένη χαρά, όπως θα την είχε ζήσει ο συνθέτης.

Με την ίδια αισθητική υπηρετήθηκε το αγαπητό Κοντσέρτο του Μότσαρτ. Τη διαφορά έκανε ο Λαζαρίδης, ο οποίος παρότι δεν προσέθεσε διανθίσματα στο καταγεγραμμένο μουσικό κείμενο, το απέδωσε με φαντασία. Οι επί μέρους ενότητες ήταν λεπτομερώς δουλεμένες και η προσοχή σε κάθε φράση έδινε ξεχωριστή πλαστικότητα στη μουσική. Οι ανεπαίσθητες αυξομειώσεις ταχύτητας και ο έλεγχος της δυναμικής δεν επιστρατεύονταν άσκοπα, με στόχο την επίδειξη των (μεγάλων) ευκολιών του πιανίστα, αλλά συνεισέφεραν στην εκφραστικότητα της μουσικής. Hταν μια ερμηνεία στην υπηρεσία του έργου, η οποία αναδείκνυε τις ποιότητες του μουσικού κειμένου και δίκαια απέσπασε το εξαιρετικά ζωηρό χειροκρότημα του κοινού.

Στο δεύτερο μέρος ήρθε η ώρα της ορχήστρας. Ο Μιχάλης Οικονόμου φάνηκε να έχει υπό τον έλεγχό του όχι μόνο το επιβλητικό συμφωνικό σύνολο επί σκηνής, αλλά και το κοινό, το οποίο χάρη και στη δική του διακριτική αλλά προφανώς αποτελεσματική κινησιολογία παρέμεινε σιωπηλό ανάμεσα στα τέσσερα μέρη του έργου. Η Δεκάτη του Σοστακόβιτς είναι γνωστή κυρίως λόγω του «μουσικού πορτρέτου» του Στάλιν το οποίο θεωρείται ότι επιχείρησε ο συνθέτης στο δεύτερο μέρος του έργου. Ανεξάρτητα από το εάν ισχύει αυτό, κάτι που έχει αμφισβητηθεί από αρκετούς μελετητές, γεγονός παραμένει ότι το συγκεκριμένο Σκέρτσο ανήκει στα πλέον «ενοχλητικά» της μουσικής φιλολογίας, μοντερνιστικά μηχανιστικό, νευρώδες στα όρια της υστερίας.

Ο Οικονόμου, νέος καλλιτεχνικός διευθυντής της ορχήστρας, δεν πέτυχε μόνο τον συντονισμό των σημαντικών δυνάμεων που προβλέπει το μουσικό κείμενο, αλλά –το πιο σπουδαίο– εξέφρασε το περιεχόμενο της μουσικής. Δεν προσέφερε μια ανάγνωση, αλλά μια ερμηνεία. Eτσι, λόγου χάριν στο τελευταίο μέρος ο αρχικός θρήνος, που αποδίδεται από το όμποε και στη συνέχεια από το φλάουτο και το φαγκότο, δεν ήταν απλά αργός, αλλά εξέπεμπε το επιθυμητό ζοφερό κλίμα. Ομοια, η συνακόλουθη «γιορτή» διέθετε σαφώς το στοιχείο της επιβεβλημένης χαράς, όπως θα την είχε ζήσει ο συνθέτης. Υποδειγματικές σολιστικές ερμηνείες (κόρνο: Λαγός, φαγκότο: Καλογερόπουλος, κλαρινέτο: Αντρόβερ, όμποε: Κοντός, φλάουτο: Μακρή, αγγλικό κόρνο: Δεσσύλα, πίκολο: Μάργαρης) σφράγισαν το εξαιρετικό αποτέλεσμα.